Усміхнуўся месяц ясны

— Вот іменна, «Масквіч» — шматзначна заўважыў Аляксей Паўлавіч, не зірнуўшы нават на яе. — Загарніце, дзевушка.

Маргарыта Віктараўна памкнулася інтэлігентна растлумачыць, што непрыстойна дарыць мілай Алачцы нейкага козліка. Ды падумала: навошта доўга рассусольваць? Рашучасць і націск — вось што патрэбна ў такіх выпадках. Што, яна, як тая лазіна пад вераб’ём, будзе гнуцца пад кожным яго словам?

— Латарэйны білет, — запярэчыла цвёрда.

— А мяне ж, Маргарыта Віктараўна, нават пры самай хілай разважлівасці можна зразумець, — сказаў Аляксей Паўлавіч з сіпаватым прыдыхам. — Як думаеш, ці будзе нам спацца, калі варэпаўка тая на наш білет «Масквіча» выйграе? — і ўсміхнуўся чароўнай усмешкай.

Ва ўяўленні Маргарыты Віктараўны ліхаманкава замільгалі спакуслівыя карціны. Вось вярціхвостка Алачка пад’язджае да залітых сонцам сочаў. Едзе ў рэстаран «Стары млын», коціць на возера Рыца, красуецца на сваім «Масквічы» на гары Ахун… I ўсё гэта з іхняе ласкі, а самі яны тым часам аўтобусам за горад…

Маргарыта Віктараўна аж перасмыкнулася — так жыганула яе раптоўная думка. «Ах жа ты, жаба шыракаротая, бач, чаго захацела! На Рыцу ды на вадаспады Каўказскія — на «Масквічы» з чужога набытку захацела. А на карачках, развядзёнка няшчасная, па тых гарах поўзаць не хочаш?..» Парасільваючы гняткое маўчанне, яна зноў пляснула далонямі:

— Ах, як я не падумала, даруй мне, Алёша. Гэта ж сапраўды, ці ж нам спалася б? Спрэс трывогі, кашмары мучылі б. Там жа, на тым Каўказе, дарогі — сам д’ябал галаву скруціць. А калі, барані божа, сапсуецца руль, ці кола трэсне… — I да прадаўшчыцы: — Падай, мілая, нам таго козліка, ён такі паглядны!..

ПРАЯЗНЫ

Раніца была — як усмешка дзіцяці: сонечная і светлая. Васіль Дудзянок стаяў на тралейбусным прыпынку, з асалодай падстаўляў твар пад цёплыя ласкавыя праменні. Цешыўся ўспамінам: аж да поўначы ўчора рэзаўся ў даміно на высадку і ніхто яго не высадзіў. Вось што значыць трэніроўка.

Хтосьці паклаў яму руку на плячо. Ён нетаропка, грузна павярнуўся, убачыў свайго даўняга дружбака Мікалая Падбярэзнага.

— Прывітанне, асілак! — бадзёра ўсклікнуў Падбярэзны. — Глядзі, як ты ўшыркі раздаўся! Пры здароўі, відаць, калі разбух так.

— Кінь, якое там здароўе. Ледзь дыхаю. А ты, братачка, як гурочак той, як жаніх.

— Таксама, скажаш — як жаніх. Нездаровіцца штосьці апошнім часам. Страўнік…

— А ў мяне — сэрца. Во з-за гэтага праклятага бурдзюка. — Дудзянок паклаў руку на жывот, уздыхнуў. — Ды і работа такая ў тым домакіраўніцтве, што ніхто не пазайздросціць. Таму даведку выдай, таму пячатку пастаў… Цэлымі днямі не вылазіш з памяшкання. Доктар гаворыць, на прастору трэба, на ўлонне прыроды. Хадзіць, рухацца трэба…

— Але ж, праўду гаворыш: у лес, на прыроду — вельмі патрэбна чалавеку. I часта ты, Васіль, уцякаеш туды з гарадскога тлуму?

— Калі мне ўцякаць! Штодня галавы не падняць з-за спраў. А дачакаешся выхадных — так адпачыць хочацца! На канапе з газетаю пабавіш час, потым з хлопцамі ў альтанцы ў даміно казла паганяеш. А там па тэлевізары паглядзіш «Клуб падарожнікаў» альбо «Следства вядуць знатакі» — от і няма выхадных.

— Ну вось, рухацца чалавеку трэба, а ён, не раўнуючы, як тая калода ляжыць цэлымі днямі. Цяпер во таксама: два кварталы прайсці, дык навошта той тралейбус табе?

— А што ты думаеш? Твая, браце Мікалай, праўда, — ахвотна згадзіўся Дудзянок. — Памалу, паціхеньку патупаем, спяшацца няма куды.

Яны рушылі, прайшлі некалькі крокаў.

— Прайсціся — яно… — Дудзянок раптам абарваў гаворку, спыніўся, быццам прырос да зямлі.

— Што з табою — сэрца?

— Сэрца, канешне, трэба берагчы. I ногі таксама. — Твар Дудзянка быў засяроджаны. — Навошта мне гэта: грошы заплаціў — і бі ногі. У мяне ж праязны.

ІНІЦЫЯТЫВА

Яны сядзелі адзін насупраць аднаго. Барыс Барысавіч за сваім рабочым сталом сачыняў, як ён казаў, дзелавую паперу ў інстанцыю. Сяргей Сяргеевіч, які прыбег з суседняга пакоя, чакаў моманту «язык памасажыраваць». «Ну і губа! — Ён ціхенька хіхікнуў сам сабе. — Як цадзілка. Гэта яна заўсёды так адвісае, калі ён сачыняе дзелавыя паперы?»

— Што ты так пільна пазіраеш на мяне? — Барыс Барысавіч не сказаў — праклекатаў, нібы перакочваў што ў роце. Вейкі яго не варухнуліся.

— Вывучаю цябе.

— Ну і што вывучыў?

— Падумаў: які б ты быў, Барыс Барысавіч, каб стаў дырэктарам?

— А што, і сапраўды пара мяне ў дырэктарскае крэсла. Столькі год укалваю, хопіць. Дырэктар райзаготканторы… Гучыць! — Самапіска спынілася. — Чаго ты такі хмурны? Мы і тады будзем сустракацца. Ну, дык які я, значыцца, буду?

— Як табе сказаць… Такі, ведаеш, як індык. — Сяргей Сяргеевіч сказаў і прыкрыў рот далоняй. Вочы яго палезлі на лоб: во ляпнуў! Што цяпер будзе? Вунь Іван Іванавіч з Іванам Нікіфаравічам за гусака… Ён не адважыўся дадумаць гэтую думку да канца — жах! «От недарэка! Баран няшчасны, неандэрталец! — лаяў сябе на чым свет стаіць. — А што калі ён зараз урэжа па кумпалу, што ні адзін інжынер па чарцяжах не збярэ потым? Кулачышчы ж вунь — пудовыя!..»

Барыс Барысавіч павольна паклаў самапіску, набычана паглядзеў на Сяргея Сяргеевіча.

Ляпнулі дзверы.