Vortaro de Esperanto 1910

1.

Ano de presbiteriana sekto, celanta purigi la eklezion de ĉiuj aldonoj, ne bazitaj sur la biblio.

- 2.

Homo de severaj moroj.

Puritanismo,

-

1.

Doktrino de la puritanoj.

- 2.

Severeco de la moroj.

Purpuro.

Forte lumanta ruĝa koloro.

Purpura.

De forte lumanta ruga koloro.

Puso

(Med.). Densa flava fluidaĵo, produktiĝanta en la organismo dum inflamoj kaj konsistanta ĉefe el mortintaj blankaj globetoj de la sango.

Pusa.

El puso.

Pusi.

Produkti puson.

Pustulo

(Med.). Malgranda ŝvelaĵo de la haŭto kun puso en la supro.

Puŝi.

Per forta movo fongi de la loko, malproksimigante de si:

puŝi veturilon; puŝi personojn en amaso.

Puŝo.

Ago de tiu, kiu puŝas.

Dispuŝi.

Puŝi en diversajn flankojn, disigi per puŝado.

Repuŝi.

Puŝi en kontrauan direkton:

repuŝi malamikojn.

Trapuŝi.

Puŝi tra io, traigi per puŝo. Komparu:

Tiri, ŝovi.

Puto.

Truo elfosita en tero, kie kolektiĝas akvo el fonto.

Putro, putrado.

Malkonponiĝo de besta aŭ vegetaĵa organismo, kiam ilin forlasis la vivo.

Putri.

Esti en stato de putrado.

Putraĵo.

Putranta substanco.

Putoro

(Zool.). Raba mambesto el la familio de la musteloj

(Putorius).

Rabi. Superforte forpreni ies posedaĵon: rabi monon. Pariso rabis Helenon, la edzinon de Menelao. Rabo. Ago de tiu, kiu rabas. Rabaĵo. Rabita objekto. Rabisto. Homo, kiu sin okupas per rabado. Raba. Kiu rabas: raba birdo.

Rabarbo (Bot.). Vegetaĵo el Ia familio de l' poligonacoj, kies radiko estas uzata kiel laksiga rimedo (Rheum officinate).

Rabato. Malaltigo de la prezo, donata de la vendanto al la aĉetanto: La firmo donas al la ĉiamaj aĉetantoj 10% da rabato.

Rabeno. Hebrea pastro.

Rabio. Malsano, plej ofte observata ĉe la hundoj, karakterizata de furioza ekscito, kiun sekvas paralizo kaj morto. Rabia. Malsana je l' rabio: Rabia lupo estas ekstreme danĝera.

Raboti. Glatigi, ebenigi lignon, forigante la superstarantajn partojn per speciala akra instrumento. Rabotilo. Instrumento.por raboti.

Racio. Motivo, praviganta agon: la ŝtataj racioj. Racia. Bazita sur racio: racia decido.

Racionalismo. Filozofia doktrino, celanta ekkoni ĉiujn sciencajn verojn per la rezonado, ne per la eksperimentado.

Racionalisto. Adepto de la racionalismo.

Rado. Ronda ilo, turniĝanta ĉirkaŭ la akso, kiu penetras ĝian centron: rado de veturilo, de horloĝo, de muelejo. Du-, tri-, kvarrada. Havanta du, tri, kvar radojn: durada velocipedo.

Radio. - 1. (Geom.). Rekta linio, kuniganta la centron de cirklo kun ĝia ĉirkaŭo: radio de rondo, radio de rado. - 2. (Fiz.). Rekta luma linio, iranta de lumanta korpo: la sunaj radioj. Radii. Dissendi radiojn: La kupolo de la templo radias en la suno.

R

Radiko. - 1. (Bot.). Parto de vegetaĵo, per kiu ĝi fiksiĝas en la tero kaj ricevas la nutraĵon. - 2. Primitiva vorto de lingvo, de kiu oni derivas aliajn per almetado de aliaj radikoj aŭ afiksoj: La Universala Vortaro enhavas tri mil radikojn. Enradikigi. - 1. Fiksi en la tero la radikojn de vegetaĵo: enradikigi arbon. - 2. Fiksi: enradikigi kutimon, enradikigi ideon. Elradikigi. Eltiri el la tero la radikojn de vegetaĵo. Enradikiĝi. - 1. Fiksiĝi en la tero per la radikoj. - 2. Fiksiĝi.

Radikala

Karakterizata de profundeco, subiteco kaj senindulgeco de la postulataj aŭ farataj reformoj:

radikala ministro, radikala projekto.

Radikalulo.

Homo de radikalaj opinioj.

Radikalismo.

Emo al radikalaj reformoj.

Rafano

(Bot.). Vegetaĵo el la familio de l' kruciferoj, kun manĝebla radiko.

(Raphanus).

Rafaneto.

Speco de rafano kun malgranda manĝebla radiko.

Rafini.

Ĥemie purigi naturajn aŭ fabrikajn produktaĵojn:

rafini sukeron.

Rafinita

Subtila, delikata:

rafinita gusto.

Rafinejo

Fabriko, kie oni rafinas.

Rafinisto.

Homo kies profesio estas rafini.

Rajo

(Zool.). Fiŝo kun plata kvarangula korpo

(Raja).

Rajdi.

Esti portata sur la dorso de besto:

rajdi sur ĉevalo.

Rajdejo.

Loko, kie oni sin ekzercas en la rajdado.

Rajdisto.

Homo, kies profesio estas rajdi.

Rajto.

Povo, bazita sur la leĝoj, sur la moroj, fari ion aŭ postuli ion de aliaj: La patro havas la rajton puni sian infanon. Ĉiu havas la rajton postuli, ke oni repagu al li la ŝuldon.

Rajta.