Vortaro de Esperanto 1910

Tutaĵo de tio, kio ekzistas; la tuta mondo.

Universala.

Taŭga absolute por ĉiuj, por ĉio; koncernanta absolute ĉiujn, ĉion:

universala rimedo. universala genio.

Kom- paru:

Ĝenerala, komuna.

Universitato.

Supera lernejo, kie oni instruas diversajn branĉojn de la sciencoj kaj artoj:

la fakultatoj de universitato.

Unu. - 1.

Nombro 1:

Ni havas unu buŝon kaj du orelojn. -

2.

Nedifinita artikolo: Unu vidvino havis du filinojn. (Malofte uzata en tia senco.)

Unua.

Okupanta lokon, signitan per la nombro unu; estanta antaŭ ĉiuj kaj sekvata de ili: la unua vico en la teatro.

Unue.

Antaŭ ĉio, en la unua loko: Unue mi devas diri al vi.

Unuo.

-

1.

Unu objekto, kiel kontraŭo de pli granda nombro: La deko konsistas el dek unuoj.

- 2.

Kvanto, elektita kiel komuna mezuro de ĉiuj aliaj de la sama speco: La metro estas unuo de la longeco. Monunuo, tempunuo.

Unueco. - 1.

Eco esti unu: La unueco estas la plej grava principo de la universala lingvo.

-

2.

Samtempa kaj samcela harmonia agado: La unueco donas fortojn.

Unuigi.

Kunigi multajn objekton en unu tuton: unuigi la fortojn. La Unuigitaj Ŝtatoj de la Norda Ameriko.

Unuiĝi.

Kuniĝi, estante multaj, en unu tuton: Dek societoj unuiĝis en unu ligon. Komparu:

Asocio, kompanio, ligo, societo.

Upupo

(Zool.). Krianta birdo el la vico de l' paseroj

(Upupa).

Uro

(Zool.). Duhufa mambesto el la familio de l' bovoj, la plej granda eŭropa mambesto

(Bison europeus).

Uragano.

Ekstreme forta vento.

Urano.

-

1.

Dio de la greka mitologio patro de Kronoso, de l' ciklopoj kaj titanoj.

- 2.

(Astr.). Planedo. -

3.

(Ĥem.). U. Ĥemia elemento, uzata por farboj.

Urbo.

Granda aro de domoj, dismetitaj laŭ stratoj.

Urba.

De urbo, koncernanta urbon:

urba strato, urba moro.

Urbano.

Loĝanto de urbo.

Urbestro.

Persono, administranta urbon.

Antaŭurbo.

Parto de urbo ekster la urba_ bariero, ekstera parto de urbo.

Ĉefurbo.

Ĉefa urbo de regno, de lando, de provinco:

Berlino estas la ĉefurbo de Germanujo.

Urĝi.

Devi tuj esti farita, ne povi esti prokrastita:

La afero urĝas.

Urĝa.

Kiu urĝas:

urĝa decido.

Urino.

Flava, fluida ekskremento, pro- duktata de la renoj kaj eligata de la veziko.

Urini.

Eligi la urinon.

Urinejo.

Loko, kie oni urinas.

Urno.

Argila aŭ metala vazo, uzata en la antikvaj tempoj por konservi la cindrojn de la mortintoj, nun por kolekti voĉdonajn kartojn.

Urogalo

(Zool.). Granda birdo el la vico de l' kokoj

(Tetrao urogallus).

Urso

(Zool.). Speco de kvinfingra raba mambesto

(Ursus).

Urtiko

(Bot). Herba vegetaĵo el la samnoma familio, kun brogantaj haretoj

(Urtica).

Urtikacoj

(Bot.). Familio de dukotile- donaj senpetalaj vegetaĵoj:

kanabo, urtiko.

-Us.

Finiĝo de la kondiĉa modo: Se mi scius, mi dirus al vi.

Utero

(Anat.). Ina seksa organo de l' homoj kaj de aliaj bestoj, en kiu evoluas la feto.

Utila.

Alportanta bonon, donanta bonan rezultaton:

utila instruo.

Utilo.

Io utila.

Utileco.

Eco de tio, kio estas utila:

Ĉiuj komprenas la utilecon de la internacia lingvo, sed ne ĉiuj kredas je ĝia ebleco.

Utili.

Esti utila, alporti utilon:

Ŝenĉesaj admonoj tute

ne utilas.

Malutila.

Alport- anta malbonon, donanta malbonan rezultaton:

malutila konsilo.

Malutilo.

Io mal- utila.

Malutileco.

Eco de tio, kis estas malutila.

Malutili.

Esti malutila, alporti malutilon.

Senutila.

Ne donanta utilon.

Senutileco.

Eco de tio, kio estas senutila. Komparu:

Profiti.

Utopio.

-

1.

Revata lando, kie ĉio estas perfekta (la titolo de la verko de Morus). -

2.

Neefektivigebla revo, projekto.

utopia.

Havanta la ecojn de utopio:

utopia plano.

Utopiisto.

Persono, kiu kreas, kredas utopiojn.

Uverturo.

Orkestra peco, ludata antaŭ opero.

Uzi.

Preni, konsumi por sia utilo, kiel rimedon, instrumenton, materialon: uzi la fortojn por laboro; uzi fingrojn anstataŭ forko; uzi multe da salo.

Uzo.

Ago de tiu, kiu uzas: uzo de la artikolo.

Eluzi.

Difekti per longa uzado: eluzita vesto.

Trouzi.

Uzi tro multe, tre ofte: trouzi la kunmetitajn tempojn, trouzi ies paciencon.

Uzurpi.

Senrajte proprigi al si la super- an povon:

uzurpi tronon.

Uzurpo.

Ago de tiu, kiu uzurpas.

Uzurpulo.

Persono, kiu uzurpas.

Vadi.

Paŝi en akvo, en mola substanco:

vadi en koto, en neĝo, en sablo.

Vaflo.

Plata kuko, bakita inter du feraj ladoj.

Vagi.

Iri de unu loko en alian sen difinita celo.

Vagisto.