Заговоренный меч (на каз.яз.)

Ал он шінші асырды басынан бастап католик дініндегі Европа кресшілері православ дініндегі гректер мен орыстара арсы шабуыла шыан. Бір мы екі жз тртінші жылы олар Стамбулды алып, Византия патшалыын жойып, латын империясын ран. Эсті мен латыштарды жеіп, здеріні лдарына айналдыран. Осындай ара тнекті орыс жртыны басына да тудырма болан. Біра Шыыс жаынан жау ктпеген Александр Невский оларды 1240 жылы Нева зеніні, 1242 жылы Чуд кліні стінде жеген. Демек, соыс лі бітпеген-ді, лі де орыс еліне скери кмек керек еді. Бір мы екі жз ыры бірінші жылы Лигницеде Польша мен неміс рыцарьларыны бірлестігіні кл-таланын шыаран Бату зіні удесін бзан жо. Бл жадай Алтын Орда хандары Бату, Сарта лгеннен кейін де, Берке тсында да саталып келген. Ал 1269 жылы неміс кресшілері здеріне арсы шыуа Новгорода Алтын Орда олыны келгенін естіп, бл кезде кшейіп алан орыс князьдарынан бітім срады. Сйтіп орыс жері кресшілерді шабуылынан млде тылан. Алтын Орда хандары Бату саясатынан хан Мамайа (1362 ж.) дейін айырылан жо. Оан себеп Сарай шаарында отыран хандар бір кезде здері баындыран орыс, болар, Дшті ыпша елдеріні олдарына енді здері арап алан-ды. Ал бл ортада осыдан екі асыр брын алты-а мы болан орыс елі бден лденіп, кемеліне жетіп лгірген! йткені оны бл дрежеге жетуіне Алтын Орда кншыысынан келетін жауына алан болды. отан жырау достыты андай лы кш екенін, кршілес елдер тату трып, жерлерін бірге орайтын болса андай апаттан болса да тыла алатынын білдірді.

Жырау сзі білайыра намааны ха, кезек енді азтуана беріліп, анау шырай жнелгенде хан кенет олын ктерді. Жырауды ошаметтеп «Уай, пле!» деп лепіре ызынан жрт тына алды. азтуан да шауып келе жатып ая желіске тскен жйріктей даусын тмендете тсіп, арынын зер басып, сзін кібіртіктетіп барып тотады.

— Намаз мезгілі болып алды, — деді хан, — азтуан жырау толауын содан кейін тыдалы.

білайыр мсылман ханы боланмен, Мхаммет пайамбарды жолын берік стамайтын. зі намазды кейде оып, кейде оымайтын. Онысына арамай хан орнынан трегелді. Ханмен бірге жрт та апыр-топыр озалды. Осы кезде Найманны бас батыры аптаан шеткі топтан сытылып шыа берді. Ол асыа басып Найман руына арнап тіккен ртені баурындаы а ордаа келді. Есік алдында тран, олында найзасы бар, елтірі тыматы, стіне шекпен киген, кзетші сары жігіттен:

— лі келген жо па? — деп срады.

— Келген жо.

аптаай обалжи алды.

— Япырай, бірдеме болмаса игі еді. Келер уаыты асып кетті. лде зі барып айтасы ба?

— п. Барсам, барып айтайын.

Найманны аты шулы бас батыры, атан жілік балуан, айдаара арсы барар жрек жтан аптаай ара аса кедей болатын. арамаындаы он бес араша йді, жаудан тскен олжа мен атып алан бы-маралымен асырайтын. Жау жо жылдары сауатын сауын, кшер клігін ауатты аайындарынан алатын. Осыдан екі жыл брын лытауа арар атуа бара жатып жта ысты аяы атты борана айналып, ш кн Тайкеткен зеніні бойындаы Айыртауды ы жаындаы білайыр хана жататын ысыраты йірлерін баып жатан, маайында тлдыр жо оса аялдаан. Сонда, ос басы, он ккжал асырды бір кнде жалыз зі тсіретін йгілі ашы жне атпал батыр жылышы Орапен кездескен. Айлас атын мдас, хан мен биге бейнет етіп жрген ос батыр біріне-бірі наан. аптаай елуден асып кетсе де, ал, Ора жиырма беске жаа жетсе де, мір ндері бір жерден шыып, екеуі достасып алан. Осы Ора мына болып жатан аса осыдан ш кн брын келуге тиісті еді. Мадайына басан жалыз аты Абаайын бйгеге оспа болатын.

Абаайды ашан асырды алай уып жететінін бір-екі рет крген ат сыншысы аптаай:

— Жйрігіді сынап кр. Мен бірдеме білсем, Абаай ята алдырмайды, — деп Ораа зі аыл берген.

Ора атын бйгеге оспа болан, біра лденеге:

— Жасы, аса келейін, — деген, тек біреу-міреу асты етіп жрмесе…

аптаай бл жолы жылышыны сзіне кіл аудармаан. Тек Ора уделескен уаытында аса келмегеннен кейін ана «со шіркінге біреу-міреу асты етіп жрмесе еді?» деп обалжи бастаан. Сондытан да шыдай алмай жылыдаы Ораа дейі кісі жібергелі тр.

Жылышыны келуін таы бір адам шыдамай ктуде еді. О да Ораты жалыз атын бйгеге салатынын білетін. Бл кткен — бкіл Дшті ыпшаты міршісі атігез хан білайырды келіні, басына ара жамылып сонау тбе басына шыып кншыыстан кзін алмай телміре алан, Шах-Буда слтанны жесірі — Аозы-Бегім. са болан ажарына араса, жректегі жлдызы шкендей. Жо, Ора пен бны арасында дай алдында кнлі дер, не ауыл арасында секке ілігер ештее болан жо. Тек, біраздан бері бір-біріне мартан ысты жректер, кріскендерінше шыдай алмай алас руда. Осыдан трт кн брын аса мінетін атын алуа келген Аозыа Ора таы зіні лердегі сзін айтан.

Елінен бала жасынан еріп келген Ораа Аозы:

— дай алдында кнкар, жрт алдында арабет болым келмейді. Ерімні асы тсін, — деген аба беті балбл жанып, — содан кейін айын атамнан рсат сраймын, кнсе шариат алдында осылам.

— Кнбесе ше? — деген Ора обалжи. — Бар лемні те жартысын билеп тран, аузынан жалын атан білайыр хан келінін есігіні алдында жрген лына береді дегенге сену иын…

— О да адам емес пе? — деген жас слу абаын сл шытып. Сол стте кзінен шын атып жігітке араан: — Кнбесе… Дниеде екі тума жо. Брібір… Онда да осыламын! — деген.

Кенет рыш денесіне анат бітіп, ккке шар стай кілі шали жнелген Ора: