Жар кахання [Апавяданні пра жанчын]

Ды яе родныя зажадалі мяне ўбачыць i пагаварыць (як пазней я даведаўся, на гэтым, вярнуўшыся з камандзіроўкі i ўведаўшы пра доччын сюрпрыз, настаяў Ісцін бацька).

— Тата — кадравы вайсковец, камандзір дывізіі, — ведучы мяне на суд сваіх бацькоў, больш чым калі пачала расказваць пра сваю сям'ю Іста (яе маці хацела, каб староннія не ведалі, хто яны i як жывуць). — Ён строгі, але добры, высока цэніць дабрыню ў іншых i ненавідзіць зло. Мама па прафесіі медык, але даўно ўжо не працуе, як сама кажа, прысвяціла сябе тату i мне. Яна таксама строгая, але не зусім добрая. Бывае шчырая, вясёлая, спагадная, але тут жа можа стаць капрызнай, самалюбівай i злой. Яна, колькі помню, тыраніць тату, то без дай прычыны раўнуючы яго да афіцэрскіх жонак, то вучачы i дакараючы, як яму жыць i паводзіцца, колькі i чаго мець у хаце. Тата апраўдваўся, уніжаўся, цярпеў i церпіць, але апошнія гады, як я падрасла, пачужэў да мамы, яшчэ болей улёг да службы. Мама пачала тыраніць мяне. З-за кожнай драбязы. То я не тое апранула, то я ёй не так, як трэба, адказала, то... Адным словам, слёзы ды істэрыка ў нас амаль кожны дзень. Дайшло да таго, што я, у маленстве хваравітая, «змарнавала ёй маладосць». Што да майго замужжа, дык мама хоча, каб я выйшла i не за вясковага, i не за простага гарадскога хлопца, а за якога-небудзь сынка нашых кіраўнікоў альбо вядомых вучоных. Так што, Алеська, да цябе мама насцярожаная. Тату ты спадабаешся. Ён сам з рускай вёскі, дык любіць вясковых. Тым больш такіх, як ты. Рослых, дужых, добрых i прыгожых.

— Ты так i бацькам хваліла мяне?

— Так, — прытулілася да мяне. — Хіба ты не такі?

— Не зусім.

— Такі. Я любуюся i ганаруся табой. Не зусім веру, што ты дастаўся якраз мне.

— Напужала ты мяне, — прызнаўся я, дагэтуль нават не думаючы, што магу трапіць у строгую генеральскую сям'ю. — У мяне ажно дрыжаць калені.

— У цябе? — усміхнулася Іста. — У такога асілка?

— Хіба ў мяне не звычайнае чалавечае сэрца?

— Не бойся, — супакоіла яна. — Я не дазволю цябе крыўдзіць. Хоць мама лічыць, што вясковага не навучыш добрым манерам, але нідзе не дзенецца, здасца. — Шапнула з пяшчотай: — Мы з табой ужо муж i жонка... Хочуць ці не хочуць, але нашы бацькі павінны гэта ўлічыць.

Дзверы адчыніў нам Ісцін бацька — высокі, плячысты, сіваваты прыгожы мужчына сярэдніх гадоў у цывільных шырокіх клёшных штанах i белай кашулі.

— Іван Іванавіч, — адказаўшы на маё вітанне, стрымана назваўся. Потым павыбачаўся, што гаспадыня пакуль што не можа сустрэць нас, папрасіў Істу зайсці да яе, а мяне павёў у свой кабінет — у прасторны пакой з дзвюма шафамі, як паспеў я адразу ўхапіць вокам, кніг па гісторыі i вайсковай справе, з канапаю, з пісьмовым сталом i радыё, з вялікай картай СССР ды з партрэтамі Сталіна i Варашылава. У пакоі сеў на крэсла пры стале, а мяне знакам пасадзіў непадалёку на канапе.

— Ну што, малады чалавек? — абмацаў позіркам строга, але неспадзявана загаварыў па-беларуску. — Пазбавіў цнатлівасці маю дачку?

Запытаў ён як бацька, канечне ж, справядліва, але ж вельмі, як палічыў я, па-лабавому. Я не вытрываў, апусціў вочы: што ні кажы, віна за мной была.

— Кахаеш яе? — атакоўваў камдыў. — Альбо толькі ў цябе з ёй шуры-муры?

Мне трэба было гаварыць праўду, але не так легка было прамовіць чужому чалавеку сваё, запаветнае. Ды яшчэ пры такім сур'ёзным допыце.

— Гавары ўсё як ёсць, — той прамовіў ужо мякчэй. — Я павінен ведаць праўду. Іста ў нас адна, дык я не магу быць абыякавы да яе лёсу. Калі вы зблізіліся выпадкова, Іста зробіць аборт, а цябе адгонім прэч. Калі вы кахаеце адно аднаго, дык гаварыць будзем іначай.

— Ніякія ў нас не шуры-муры, — падаў голас я. — Мы хочам быць разам.

— Дык кахаеш яе?

— Кахаю.

— З вёскі?

— З вёскі.

— Хто бацькі?

— Калгаснікі.

— Пішаш вершы?

— Пішу.

— Прачытай што-небудзь. На свой выбар.

Прачытаў. Пра родную вёску.

— Не Купала, канечне, але, здаецца, іскра божая ёсць, — ужо лагодна прамовіў генерал, а пасля яшчэ здзівіў: — Давай руку!

Я падняў галаву: на пісьмовым стале мяне ўжо чакала сагнутая ў локці гаспадарова ёмістая рука.

— Давай-давай, зяцёк! — ужо ўсміхнуўся той. — Розум ёсць, добра. Хачу яшчэ паглядзець: дужэц альбо слабак?

Як я ні ўхіляўся, але ўрэшце мусіў падаць сваю руку, i мы схапіліся ў своеасаблівай мужчынскай сутычцы. Я адразу адчуў: дужаюся са здаровым i натрэніраваным мужчынам. Канечне, i ён не мог не адчуць, што i мне прырода не пашкадавала сілы. Неўзабаве, натужваючыся, чырванеючы, мы закракталі. Hi гаспадар, ні я не маглі паадолець адзін аднаго.

— Добра! Малайчына! — пахваліў i падахвоціў мяне да далейшай барацьбы камдыў. — Моцны корань маеш!

Якраз у гэтую хвіліну рыпнулі дзверы — сюды, канечне ж, спяшаючыся на падазроны крэкт, зазірнулі Іста i яе маці — сярэдняга росту танклявая жанчына ў доўгай цёмнай вячэрняй сукенцы, у акулярах, з шыкоўнаю прычоскай. Іста гарэзна ўсміхнулася, а яе маці стрэльнула позіркам на мужа пахмурна i дакорліва. Сумеўшыся, я паслабіўся, i гаспадар ужо легка абваліў маю руку.