Жар кахання [Апавяданні пра жанчын]

— Мацак! — задаволіўся ён i па-сяброўску ўжо ляпнуў мяне па плячы. Але калі ўслед за мной зірнуў на дзверы, таксама збянтэжыўся, падхапіўся, як хлапчук, i вінавата заўсміхаўся.

Я падняўся i першы павітаўся з гаспадыняй. Яна, учэпіста мяне азіраючы, кіўнула, але рукі, як убачыў я, невялікай, дагледжанай, з некалькімі пярсцёнкамі, не падала.

Іста борздка падскочыла да бацькі, павісла ў яго на шыі:

— Татачка, Алесь табе спадабаўся?

— Иста, что ты себе позволяешь? — рэзка незалюбіла маці. — Как ты себя ведешь?

Пазіраючы на гаспадыню, я адчуваў: яна даволі прыгожая, з тонкімі рысамі твару, але кожны штрышок паказвае, што яна нервовая. Можа тут жа весела зарагатаць, але можа i тут жа нястрымана ўскіпець.

— Татачка, не маўчы! — не адступалася Іста.

— Галоўнае, каб спадабаўся табе, — дыпламатычна ўхіліўся той i, бачачы незадаволены жончын позірк, мякка адхіліў ад сябе дачку.

— Значыць, спадабаўся! — па-дзіцячаму запляскала ў далонькі Іста. — Ён добры, вось убачыце. — Прамовіла i зірнула на бацькоў з ззяннем у вачах, з дзявочай радасцю, i ў гэтыя хвіліны была чароўная ў сваёй шчырасці і, мабыць, наіўнасці.

— Не перахвалі, — цёпла, па-бацькоўску ўсміхнуўся камдыў. — Сям'я — рэч сур'ёзная.

— Я ведаю, тата.

— Што ты кажаш? — задаволена пацвеліўся той.

— Хопіць блазнаваць, — перапыніла ix гаспадыня. — Хадзем да стала.

У шыкоўна абстаўленай залі (значыць, генеральша не прымяркоўвалася да некаторых жонак вялікіх начальнікаў, дзеячаў навукі i культуры, якія жылі сціпла, а любіла не толькі дастатак, але i форс) нас чакаў багаты стол. Нават цяпер, вясной, былі тут свежыя агуркі i чырвоныя памідоры.

— Да ведама зяця: у нашым доме ніколі няма спіртнога, — калі паселі, сказаў гаспадар. — Але дзеля сённяшняга дня купілі шампанскае. Падзея ўсё ж урачыстая.

Твар Ісцінай маці панервовеў — яна зірнула на мужа незычліва. Ён асекся, моўчкі i без належнага шуму адкаркаваў бутэльку i пачаў наліваць у фужэры. I няўдала: віно ўспенілася i палілося на беленькі абрус.

— Хвалююся, — ніякавата прызнаўся ён, a калі падняў свой фужэр, дадаў: — За наша знаёмства, за ваша каханне i за вашую моцную ды шчаслівую сям'ю, моладзь!

Калі выпілі i пачалі закусваць, наступіла цішыня — залішняя, гнятлівая для мяне. У ёй я асцерагаўся гучна ляскаць нажом i відэльцам, саромеўся есці, тым больш што генеральша вельмі ж элегантна, здаецца, не ела, а толькі смакавала стравы маленечкімі кавалачкамі. Хоць я мог добра апаражніць талеркі i салатніцы, але стрымаўся, паклаў відэлец.

— Малады чалавек, — тут жа запытала мяне гаспадыня, — вы добра падумалі, як будзеце ладзіць сям'ю, яе бюджэт?

— Хіба, дарагая, не ведаеш, пра што ў ix, маладых, найперш думкі? — здаецца, пачаў ратаваць мяне гаспадар. — Іншыя прыйдуць пазней, калі ix укусіць свая вош.

— Памаўчы, калі ласка, — абарвала яго жонка. — Твае вясковыя мудрагельствы тут недарэчы. Маладосць маладосцю, а трэба думаць i пра будучыню.

— Не прапалі некалі вы, маладыя, не прападзём i мы, — умяшалася ў размову Іста. — Алеся бяруць на работу на радыё, увосень выйдзе ягоны зборнік паэзіі.

— I ты памаўчы, калі ласка, — абарвала i яе гаспадыня. — Я хачу пачуць голас галавы сям'і, на кім увесь клопат, увесь цяжар i пра жонку, i пра дзяцей.

— Дзякуй Богу, я здаровы, заканчваю універсітэт, дык буду мець працу, заробак i ганарары, — сказаў я. — Думаю, нам будзе хапаць гэтага.

— I колькі ж вы будзеце мець? — скрывілася мая будучая цешча. — Мільён? На сябе, на жонку, якую паспяшаліся зрабіць цяжарнай?

— Мама! — Іста шпурнула на стол відэлец. — Альбо ты перастанеш, альбо мы з Алесем выйдзем з-за стала!

— Як ты размаўляеш з маці? — ускіпела, адразу ж налілася чырванню тая. — Хіба я, маці, не маю права запытаць, як будуць клапаціцца пра маю дачку?

— Як i ўсе маладыя мужы пра маладых жонак! — не саступіла ёй Іста. — Вы ж, кажу, таксама пачалі не з таго, што маеце цяпер.

— Я не магу, калі ca мной так размаўляюць, — зморшчылася, ледзь стрымліваючыся ад плачу, гаспадыня, зірнула на мужа, чакаючы, што той заступіцца за яе. Убачыўшы, што той хмурыцца, але не падымае галавы, шпурнула на стол сурвэтку, падхапілася з крэсла, напала на Істу: — Няўдзячная! Колькі начэй я не спала з-за цябе, колькі выплакала слёз, каб ты выжыла! А ты... Ты — распусная! Ты на каленях павінна прасіць даравання, а ты... А вы...

Аж задыхнулася ад эмоцый, пачала зяхаць, як выкінутая на бераг рыбіна.

— Супакойся, дарагая, — падняў прыгожую галаву i папрасіў гаспадар. — Калі паразважаць сур'ёзна, няма ж нічога страшнага. Усё звычайна, натуральна. Іхні малады вонкавы эгаізм, калі яны думаюць толькі пра сваё, i не эгаізм на самай справе. Яны кахаюць адно аднаго, хочуць ладзіць усё, як разумеюць самі. I мы такія ж былі. I іхнія дзеці будуць такія. Усё гэта — вечны працэс. На ім род людскі трымаецца.

— I ты!.. — Аж затрэслася ад свайго мацярынскага жалю, а можа, i па страде сваёй маладосці жанчына, а пасля шыбнула ў суседні пакой i моцна ляпнула дзвярыма.