Знак аховы

Так блізка да неба — хоць зоры ў папаху зграбай.
Узняўшыся ўверх па сцяжыне абрывістай, коўзкай:
«Дамбай!» —- я гукнуў.
Пракацілася рэха: «Дамба-а-й»*.
* Дамбай (карачаеўск.) — зубр. Гара на Каўказе.
I ценем прайшоў па вярніынях Мікола Гусоўскі.

— Куды вы? спытаў я.
— Нікуды.
— Адкуль?
— Ніадкуль.

Прайшлі альпіністы —
Элітныя дзеці прагрэсу.
— Са мной ты ці з імі?..
Рашай, як захочаш, пакуль
Кастры не пагаслі
I песні спяваюць чаркесы.
Мы рушылі побач
На полымя дальніх кастроў.
Як страшна ісці з несмяротным
Хадою смяротнай!
— Скажы ты мне:
Зараз палююць у вас на зуброў?
— Палююць,— зманіў я.
I ён усміхнуўся гаротна.

Чабан ля кастра, прывітаўшы,
Падаў нам айран:
— Пітво без атруты...
Напітак нязвыклы для Рыму.
— Пра што ты, чабан?
— Пра жыццё.
Пра людзей я, алан**
** Алан (карачаеўск.) — сябар, дружбак
Што толькі кахаюць
Ды шчэ паміраюць без грыму.

Мы доўга маўчалі.
На поўначы ветах патух.
Ступалі планеты сваім урачыстым парадам.
Ні хто мы,
Ні што мы — пра нас не пытаўся пастух.
I ўстаў я ісці.
А Гусоўскі прамовіў:
«Няпраўда».

— Няпраўда,— сказаў ён.—
Без грыму наш пот. Мазалі.

Чабан не спрачаўся:
— Я байку адну вам разбаю.
Жыў бай на Дамбаі. Наладзіў ён рай на зямлі —
З віном і гульбою — як рай той спатрэбіўся баю.

Ён зеллем апойваў сваіх ненадзейных служак,
I найміты везлі іх, сонных, пад шаты Дамбая.
I там ім казалі:
«Вы трапілі ў рай не за так —
За верную службу,
За вечную працу на бая».

Тры дні ім дарылі на райскія гульні. Пасля
Зноў зеллем паілі, да бая прывозілі ўночы.
— Джыгіты мае! Пасівела ад гора зямля,
Калі вас не стала!
I слёзы спалілі мне вочы!

Я неба маліў! I пачуў мяне бог:
«Забірай
Батыраў сваіх...»
Вас малітвы мае ажывілі!
Служыце мне верна —
I кожны з вас вернецца ў рай!
Служыце мне верна!..—
I верна батыры служылі.

— Знаёмая байка...
Ды я не служыў каралю:
Служыў я Вялікаму княству,
адзінай Айчыне.
Зрабіў, што паспеў;
Што не здолеў — яшчэ адраблю:
На славу Айчыне
ёсць новая песня ў зачыне.
Адно разгадаў ты: вялікі я зведаў падман.
Ды праўдзе не здрадзіў,
Збіраў сваю праўду па жменьцы!..
— Дык хто ж вы такія? —
спытаўся нарэніце чабан.

I я прамаўчаў.
А Гусоўскі сказаў:
«Чужаземцы».

Падзякаваў ён чабану за айран, за агонь.
— Пара мне!..
На ловы гукаюць дубровы, на роздум.—
I свіснуў у пальцы.
I ўстаў, як укопаны, конь.
I прывідам знік чужаземец,
Што з Гусава родам.

— Сапраўдны джыгіт!
Не паверу ніколі, што госць...—
Апошнія іскры у кастры чабана балявалі.
— Скажы, чужаземец, паэты ў краях вашых ёсць?
— Бывалі,— сказаў Я,—
Калі на зуброў палявалі.
Бывайце...
— Бывай. Калі нешта не так, выбачай...

Даспелі на досвітку
Зор залатыя арэхі.
Зграбаў я ў папаху іх,
Клікаў прастору: «Дамба-а-й!..»
Далёка кацілася, тупала, цокала, шорхала рэха...