Аністыя

Кватэра Салавейчыка. Вечарынка ў самым разгары. Божашуткава сядзіць побач з Салавейчыкам, паклаўшы яму руку на плячо. У кутку ў вялікім крэсле дрэмле Моўчан. Кампанію ўзначальвае Хаценьчык, у якім угадваецца вопытны, гаваркі тамада.

Хаценьчык. Сябры-прыяцелі! Самадзейнасць падыходзіць толькі для сцэны. А за сталом павінна быць жалезная дысцыпліна. Праўду я кажу, Рагнеда Іванаўна?

Божашуткава. Праўду, Кузьма Данілавіч. Гасцям патрэбны добрыя лейцы. Давай дзейнічай!

Хаценьчык. Сябры-прыяцелі! Наш прафсаюзны галава — таварыш Кічкайла — скажа зараз чарговы тост!

Зойка (набіўшы рот цукеркамі). Ціха!

Кічкайла (устае з чаркай). Таварышы! Жанчыны і мужчыны! Я прапаную тост за найпрыгажэйшую палавіну чалавецтва. І гэта, таварышы, не проста слова — палавіна. Вы глядзіце, што атрымліваецца… У народнай асвеце ў нас… (збіўся і паглядзеў на паперку) занята семдзесят пяць працэнтаў жанчын, у медыцыне — шэсцьдзесят, а ў гандлі і ўсіх дзевяноста пяць! Атрымліваецца, таварышы, не толькі найпрыгажэйшая палавіна, але і большая, мацнейшая палавіна!.. Дык вось я прапаную тост за жанчыну-настаўніка, за жанчыну-ўрача, за жанчыну-прадаўца. І за жанчыну, з якой мы жывём, дзелім радасць і гора, — за жанчыну-жонку! Інакш кажучы, за жанчыну, без якой мы, мужчыны, нуль без палачкі!

Хаценьчык. Сябры-прыяцелі, толькі да дна! Толькі да дна!

П’юць. Хаценьчык хацеў разбудзіць Моўчан, але яго стрымаў Кічкайла.

Кічкайла. Не трэба, не чапай яе. У яе ўнук нарадзіўся, спаць не дае. Хоць тут старая падрэмле.

Божашуткава. Грыша, што ў цябе з жонкай?

Салавейчык. Ат!.. Ну, была і сплыла. Няма!

Божашуткава. Чаму?

Салавейчык. Ат!.. Кінь ты пра яе! Не хачу ўспамінаць!

Божашуткава. Зойка! Не еш столькі цукерак! Растаўсцееш.

Зойка (ледзь не падавіўшыся цукеркай). Не магу ўтрымацца, Рагнеда Іванаўна! Сілы волі не хапае.

Божашуткава. Не, Грыша, скажы ўсё ж — чаму?

Салавейчык. Ну, кінула яна мяне! Кінула! Узяла сына і пайшла. Зрабіла мне горш, дурніца! (Рагоча.) Не падыходжу я ёй! Пляваць я хацеў! Вып’ем за мужчын!

Божашуткава. Пачакай, Грыша. Няхай закусяць спачатку. Яна дрэнна да цябе адносілася?

Салавейчык. Ну! Бялізну ў пральню — занясі! Яна, бачыце, працуе і вучыцца! Я, можа, таксама вучыўся б, калі б захацеў!.. У магазіне ў чарзе стаяць — зноў жа я! Ну дзе вы бачылі, каб мужчыны ў чарзе стаялі? Хіба толькі за півам!

Хаценьчык. Такога волата ў магазін? Ды людзі ж смяяцца будуць!

Салавейчык. Яшчэ як смяяліся!.. Не, Савецкая ўлада ўвогуле нішто сабе… Вось толькі адну памылку яна зрабіла. У самым пачатку. У адна тысяча дзевяцьсот семнаццатым… І мы за гэтую памылку плацім уласнай скурай шэсцьдзесят з лішнім гадоў!..

Божашуткава. Гэта якую ж памылку, Грыша?

Салавейчык. Зраўняла жанчыну з мужчынам. Гэтага рабіць нельга было! Ні ў якім разе!.. Вып’ем за мужчын! Няхай жыве свабода і незалежнасць мужчын!

Божашуткава. Грыша, дальбог, хопіць ужо. Каньяк канчаецца. А яшчэ трэба будзе выпіць за твой адпачынак на беразе самага сіняга мора…

Салавейчык. Каньяк канчаецца? Будзем гарэлку піць!

Хаценьчык. Не здагадаліся, Грыша. Не ўзялі мы гарэлкі!

Салавейчык. Гэта вы не ўзялі. (Устае з-за стала, ідзе ў куток і адкрывае занавеску.) Глядзіце сюды!

У кутку за занавескай некалькі скрынак з гарэлкай.

Вось! Дзве скрынкі «Маскоўскай», дзве скрынкі «Белавежскай горкай» ды яшчэ шампанскага адна скрынка. Спецыяльна для апахмелкі.

Хаценьчык (свіснуў). Навошта табе столькі, Грыша? Яна ж пракісне ў цяпле! Градусы выйдуць…

Салавейчык. Залаты запас! Як пачалі ў газетах спрачацца: піць ці не піць, уводзіць сухі закон ці не ўводзіць, — я адразу скеміў: супраць нашага брата нешта такое зацяваюць. Як ваўка ў бярлозе, чырвонымі сцяжкамі абкладваюць. Вось я і апярэдзіў іх! (Вяртаецца да стала з бутэлькай гарэлкі.)

Кічкайла (са страхам). Не трэба, Грыша, не трэба! Хопіць!

Хаценьчык. Адкуль у цябе, Грыша, такія грошы?

Салавейчык. Не бойся, не крадзеныя… Ты ведаеш, колькі новых кватэр здаецца ў горадзе за квартал? Мільён! А як здаюцца, таксама ведаеш? Форткі не зачыняюцца, бачок працякае, водаправодны кран, як буйнакаліберны кулямёт — ды-ды-ды! А выключальнікі, ведаеш, якія? Пойдзе хто-небудзь ноччу ў туалет… Пардон! Святло ўключыць — тры кватэры з ложкаў ускакваюць і пытаюцца, хто страляў?