Аністыя

Міліцыянер. Вось што я вам скажу, грамадзяне суддзі. Дарма вы тут катуеце чалавека, публічна здзекаваецеся з яго. Ён жа яшчэ зусім малады, у яго ўсё жыццё наперадзе. А вы яго так жорстка, бязлітасна траўміруеце! Пасля такіх пакут можна і рукі на сябе налажыць. Быў адзін такі выпадак… Выпусцілі чалавека з выцвярэзніка, а ён прыйшоў дамоў і задавіўся…

Кічкайла. На пляжы былі вы або іншы міліцыянер?

Міліцыянер. Я быў.

Кічкайла. Вы затрымлівалі Салавейчыка?

Міліцыянер. Затрымліваў.

Божашуткава. Дык, можа, дарма затрымлівалі?

Міліцыянер. Ды як вам сказаць… З кім не бывае? Выпіў чалавек, пакуражыўся трохі. Гэта ў яго ад маладосці…

Божашуткава. А можа, ён і не куражыўся зусім?

Міліцыянер. Ды не, куражыўся…

Хаценьчык. Калі вы яго ў машыну садзілі, ён супраціўляўся?

Міліцыянер. На яго месцы, відаць, і вы супраціўляліся б.

Хаценьчык. У пратаколе запісана, што ён кіцель вам парваў. Гэта праўда?

Міліцыянер. А хто ж яго ведае? Можа, я і сам яго парваў, калі падсаджваў у машыну грамадзяніна Салавейчыка.

Хаценьчык. А фуражка? Ён закідваў яе ў возера?

Міліцыянер. Вось яна, фуражка гэтая. Мне яе адзін хлапчук адразу ж выцягнуў!

Божашуткава. Таварыш Лапатка, калі б вы так гаварылі з самага пачатку, то, напэўна, і пратакола не было б?

Міліцыянер. Дык я ж не ведаў тады, з кім справу маю. Думаў — хуліган, злачынца!

Кічкайла. А цяпер ведаеце?

Міліцыянер. Цяпер ведаю. Хіба стаў бы калектыў за злачынца хадайнічаць? Прасіць міліцыю, каб яго вызвалілі? Нізавошта? Усё было б наадварот!.. І начальнік райаддзела, калі я ішоў сюды, сказаў мне: ты глядзі, Лапатка, не плявузгай лішняга на чалавека. Відаць, вельмі добры хлопец. Увесь калектыў за яго просіць.

Клакеры апладзіруюць.

Божашуткава. У вас усё?

Міліцыянер. Здаецца, усё.

Кічкайла. Дзякуй. Сядайце!.. (Да Моўчан.) Вы маеце што сказаць?

Моўчан. Вызваліць трэба хлопца. Чаго ён тут мучыцца? Не такі ўжо вялікі грэх у яго…

Кічкайла (да Зойкі). Абвінаваўца выступаць будзе?

Зойка (паспешліва праглынуўшы цукерку). Таварышы! Я не разумею, за што яго абвінавачваюць? Ён жа цудоўны хлопец. Наш, савецкі. Ну, здарылася з ім гэта бяда. Дык гэта ж проста недарэчнае непаразуменне. Ён жа нікога не зарэзаў, не абрабаваў. Проста пажартаваў. Ён гумарыст. У нас такое цудоўнае жыццё! У нас такі прыгожы горад! Наша фабрыка адна з лепшых! Нам бы толькі жыць ды радавацца. А мы псуём адзін аднаму нервы, сварымся, спрачаемся, шукаем сярод сябе нягоднікаў. Ды няма іх у нас, няма! Усе вывеліся!

Кічкайла. Як я зразумеў, вы за апраўданне Салавейчыка?

Зойка. Так! Я за апраўданне. Нельга нам, таварышы, хлопцаў крыўдзіць. Вы ведаеце, колькі іх, паводле статыстыкі, на дзесяць дзяўчат?

Голас. Ведаем. Дзевяць.

Зойка. Ну вось. А вы хочаце… (Садзіцца і кладзе ў рот цукерку.)

Кічкайла. Таварыш Салавейчык, вам даецца апошняе слова. Ці будзеце вы гаварыць?

Салавейчык. Хто? Я? Абавязкова! (Разгарнуў паперку, чытае.) Паважаныя грамадзяне суддзі! Дарагія таварышы па рабоце! Горка і балюча мне стаяць на гэтым ганебным месцы! Вельмі балюча. Але трэба. Трэба адказваць за свае ўчынкі. А яны, гэтыя ўчынкі, вельмі і вельмі нядобрыя. Брыдкія ўчынкі, якія ганьбяць савецкага чалавека, будаўніка светлай будучыні. І ставіцца да іх ін…

Божашуткава (падказвае шэптам). Індыферэнтна!

Салавейчык. Ага! І ставіцца да іх ін-ды-фе-рэнтна нельга. Гэта можа стварыць у нашым калектыве нездаровую атмасферу дабрадушнасці і ўсёдаравання. А гэтага мы не можам дапусціць, не маем на тое права. Мы з усёй рашучасцю павінны сказаць хуліганам і п’яніцам — не! Не дазволім! Не пацерпім!

Хваляванне сярод клакераў.

Але давайце, таварышы, уважліва паглядзім, а хто ж такі Салавейчык? Хто ён? Закаранелы злачынец ці не такі ўжо благі чалавек?

Моўчан. Які ж ты, Грыша, злачынец?

Салавейчык. Бацька мой — прадстаўнік слаўнага рабочага класа. Маці таксама работніца. Сам я член прафсаюза, член ДТСААФ і таварыства Крыжа і Паўмесяца. Чырвонага Крыжа і Паўмесяца. Я ганаруся тым, што мне выпала шчасце працаваць на прадпрыемстве, якое змагаецца за званне калектыву камуністычнай працы! Я ганаруся, што жыву сярод такіх цудоўных людзей, як таварыш Кічкайла, як таварыш Таратута, як таварыш Гусельнікава, як (паглядзеўшы на Божашуткаву) Рагнеда Іванаўна. Гэта сапраўдныя будаўнікі камунізму.

Кічкайла. Наконт мяне ты крыху перабольшыў!