ANTOLOGIO

quan revelis a lu Oscar Wilde, quon signifikas ico ? Ka lia amikeso esis

ulo altra kam nur intelektal ?

Autorino – Wilde renkontris Gide lor sejorno en Paris dum novembro

1891. Lo esas lua amiko Pierre Louÿs qua prizentis l’unu a l’altru en la

kafeeyo di Harcourt, olqua jacis ye la Placo dil Sorbonne. Wilde ne

atraktesas sensuale da Gide, ma ica yunulo evanta 22 yari (Wilde evas

36 yari) interesas ilu per lua inteligenteso e lua kulturo. Ed il presentas

ke lu celas, sub lua severeso protestanta, sekreta febro, juado-deziro

nekontentigita. Ilu esos ta qua revelos lu a su ipsa, per instigar lu asumar

sua personaleso, vivar sua vivo intensamaniere, per transpozar ol a la

feldo dil arto. Per ico Gide esos samatempe konquestata e perturbata

pro ke Wilde splitigis lua omna certaji, pro ke il instigas lu existar plene,

mem se ico esas danjeroza. Nefatigeble, il instigas lu rikonsiderar sua

vivo ye la vidpunto di la libereso e di la fantazio, per koaktar lu senhalte

konfrontar su kun su ipsa, transformar su e realigar su. Ico ne eventos

senpene. Gide aturdita, facinita, e forsan amoroza („Wilde ! Wilde !

Wilde !“ tale lu skribis transverse en lua diario) ne plus savas ube lu esas

mentale. „Depos Wilde, me existas nur tre poke“, lu skribas a lua amiko

Paul Valéry, pos la departo da Oscar por retroirar a London. Wilde

propozas a lu vivo exaltanta e terorigiva, di qua la extrema punto esos

probable atingata lor l’aventuro sulfoza dil kafeeyo di Biskra, quar yari

294

plu tarde, kande Gide devoras per la okuli la bela fluto-pleanto

adolecanta sidanta proxim li, e ke Wilde susuras a lu ita parolo di

proxeneto : „ Dear, ka vu volas la yuna muzikisto ?“

Oscar Wilde ne esis la subornero di Gide, ilqua ja travivabis aventuri

homeosexual, ma il posturas kom inicianto e revelanto, quale esos lo,

plu tarde, Ménalque, la persono kreita da Gide por la libro Les

nourritures terrestres, ilqua esas la literatural sozio apene maskita di

Oscar Wilde.

Questionanto – Oscar Wilde skribis a Gide ke la karcero „chanjis lu

komplete“. Ka lore pro co il renegis lua vivo sexual e lua individualista

etiko ?

Autorino – Lo ne esas ye la vidpunto dil mori sexual ke Oscar Wilde

expresas su kande il deklaras ad André Gide ke la karcero chanjis lu

komplete. Itadomene, il restis la sama e refuzas renegar su : „Poeto

enkarcerigita pro amoro a la yunuli amoras la yunuli“, lu skribos a Robbie

Ross. „Chanjir lua vivo-maniero esabus agnoskar ke la geyeso esas

desnobla.“ Same il nule intencas renuncar lua individualista etiko. Wilde

restas tiloste individualisto. Pro ke il esas fidela a la filozofio

fundamental di lua existo, il reprochas a su ne lua konduto, ma trahizir

lua individualismo per apelar a socio, quan il desestimas por agnoskar lu

kom justa kontre markezo de Queensberry, patro di lua yun amorato,

Bossie.“ La unika ago shaminda, nepardonebla e porsempre desestiminda

di mea vivo esis renuncar mea principi til apelar a la helpo e protekto dil

socio“, lu deklaras en De profundis, olqua esas la longa letro quan il

skribas en la karcero.

La chanjo quan il aludas esas ye altra nivelo mental, nome olta di lua

relato ad altri. Wilde, qua havis fola jenerozeso, nulatempe esis

indiferenta a la altri. Ma, quale lu skribis en De profundis : „Me pleis

esar flananto, dandio, viro segunmoda.“ Il plenigis lua vivo per plezuri.

Enkarcere, il deskovras altra mondo, tote stranjera a lua vivosfero, ube

il ne plus esas ulo. Por eskapar la desespero e la dementeso, lu mustas

nur aceptar la sufro, submisar su ad ol kun humileso e trancendar ol por

divenigar ol ulo nobla, e por ke ta sufro esez departo-punto a nova vivo.

Lo esas la kompato por la fato di lua kompanuli subisanta la sama

desfortuno kam ilu, qua sustenos lu en ca espruvigo. En la fundo di lua

celulo, il deskovros la sentimento di solidareso kun ti qui sufras. Lor lua

liberigo, il skribos du longa letri a la jurnali por protestar kontre la

nehumana traktado dil enkarcerigiti, e tote aparte olta dil yuna pueri. Il

vidabis uli de li, teroranta ed hungranta, en Wandsworth ed en Reading,

ed ico lacerabis a lu la kordio. Lo esas anke por atestar pri la harda

295

realeso dil enkarcerigo ke lu skribos lua splendida poemo, La Ballade de

la Geôle de Reading. Camus asertos ke lo esis la deskovro di la sufro qua

posibligis a Wilde „konoceskar la sekretaji dil arto“ e skribar „un de la

maxim bela libri naskinta de la sufro di viro, De profundis.“