ANTOLOGIO

La korto di Pomaré ornabis su por mi-acepto, dum la dio kande me pozis

unesmafoye mea pedi sur la sulo Tahitiana. – L’admiralo Angla dil navo

Reender jus efektigabis sua vizito di arivo por la suverenino (elun il

konocis de longa tempo) – e me irabis en solena ofico-vesto, akompanar

l’admiralo.

La densa verdajo filtris la radii dil ardoroza suno ye du kloki posdimeze ;

omno esis tranquila e dezerta sur la ombroz avenui di qui la totajo

formacas Papeete, l’urbo dil rejino. - La kabani havanta verando,

dissemata tra la gardeni, sub grand arbori, sub granda planti tropikal,

semblis, quale lia habitanti, plunjita en la voluptoza dormeto dil siesto.

– La cirkumajo di la rejala domo esis tam solitara, tam pacoza kam lo

cetera…

Un de la filiuli di la rejino, ulaspeca sunbrulita koloso qua venis nigre

vestizita renkontre a ni, duktis ni aden salono havanta shutri abasita,

ube dekeduo de mulieri sidis, senmova e tacanta…

Meze di ta apartamento, du granda foteli orizita pozesis flanko an flanko.

- Pomaré, qua okupis un de li, invitis l’admiralo sideskar sur la duesma,

dum ke interpretisto kambiis inter ca du ancien amiki komplimenti

ofical.

Ita muliero, di qua la nomo olim esis asociata al revi exotika di mea

puereso, aparis a me vestizita per longa gaino-robo ek silko rozea, sub

la traiti di olda homino havanta karnaciono kuprea e kapo imperema e

harda. – En lua granda ledeso di olda muliero, on povis ankore divinar to

306

quo povabis esar la seduktili e la marvelo di elua yuneso, pri qui la

naviganti di olim transmisis a ni l’original memorajo.

La mulieri di elua sequantaro havis, en ca mi-lumo di apartamento

klozita, en ica kalma silenco dil jorno tropikal, charmo nedefinebla. – Eli

, preske omna, esis bela, ek la beleso Tahitian : okuli nigra, plena de

langoro, e la karnaciono sucinatra dil Cigani. – Lia desnodigita hari

intermixesis a flori natural e lia gaza robi trananta, libera ye la tayo,

falis cirkum eli per longa plisuri fluktuanta.

Lo esis precipue a princino Ariitéa, ke nevolante mea regardi haltis.

Ariitéa havanta vizajo dolca, reflektema, revema, kun pala rozi di

Bengal, dissemata sen ordino tra elua hari nigra…

(Segun PIERRE LOTI La Mariajo di Loti )

(Ek Kuriero Internaciona n° 4/2014)

HISTORIO PITORESKA DI FRANCIA

PERIGORDIANO EVANTA 140 YARI EN 1342

En 1885, la Bulletin de la Société historique et archéologique du

Périgord (Buletino dil Societo historial ed arkeologial di Perigordia)(1)

raportas la deskovro di dokumento di 1342 dil Arkivi dil urbo Périgueux

qua pruvas nekontesteble l’existo ita-epoke di viro evanta 140 yari…

Dum la sundio ante l’Epifanio dil yaro 1342, la komonestro di Perigueux,

Hélie Seguin, akompanata da un de lua konsuli, Itier Chatuel, dal

judiciisto e dal prokuratoro di ta urbo, e dal notario Raymond de Petit,

iris a Lespinat, en la parokio di Boulazac.

Il venis por informesar pri la limiti di lua judiciala domeno, olqua esis

temo perpetua por kontestado kun ilua vicini komto de Perigordia e la

kanonikaro di Saint-Front. Dek-e-kin habitanti di Boulazac, sucedante

audita, interkonsentis por dicar ke la tota parokio, kun omna vilajeti quin

ol kontenas, dependis de la judiciala domeno konsulal. La duesma testo

307

advokata por donar atesto esis la sioro Hélie Combel. Questionita pri lua

evo il deklaris evar cent-e-quaradek yari. La protokolo di lua atesto

demonstras, altralatere, ke il plene posedis lua omna fakultati intelektal

e konservis klarmente la memoraji pri fakti eventinta cent yari e mem

plu multe antee.

La dokumento olqua furnisis a ni ita informi, explikas Michel Hardy

redaktanto dil Buletino dil Societo historial ed arkeologial di Perigordia,

esas dokumento autentika ; ol ne esas kopiuro, ma dokumento original,

e nul eroro da kopiisto povis glitigesar en ol. Ultre lo, la texto en ta parto

dil koncernata charto, prizentas nula desfacilajo lor la lekto, e lo esas

tre sekuramente ke on lektas en olu l’evo dil atestanto tale deklarita :

„…etatis, ut dixit, sepcies viginti annorum, ed ad plenum habens

memoriam centum annorum.“

Cetere onu ne povus suspektar Hélie Combel pri fraudo od iluziono. Ante

efektigar ilua atesto, il examenesas sorgoze ( diligenter examinatus) ; il

havas apud ilu dek-e-quar de lua labor-kompanuli, qui, se ilu dicabus ne-

exakta kozo, quik remarkigabus lo ; fine, il juris super la Santa Evangelii

dicar la vereso ed onu savas la graveso di juro dum la Mezepoko e la

grandega respekto quan on havis ad ol.

En parokio vicina di Périgueux vivis do, en 1342, viro evanta 140 yari.

Naskinta en 1202 dum la regno di rejo Philippe-Auguste, ilu travivabis la

tota XIIIma yarcento e la unesma quaradek yari dil dek-e-quaresma

yarcento. La lucideso di lua mento, kande il efektigis ilua atesto,