ANTOLOGIO

Kom filiulo di Filipus II e di Olympias, princino di Epiro , Alexandros naskas

dum julio 356 a.K. en Pella, olqua esas la chefurbo dil rejio Macedonia.

Ilua matro konvinkas ilu ke il esas la decendanto di Zevs per lua patro e di

Akhillevs per el ipsa. La yuna Alexandros havas kom preceptoro la famoza

Aristoteles, qua docas a lu la kulturo Greka. Tale il deskovras la heroi dil

Iliado ed il revas divenor simila a li. Il esas ne nur inteligenta ma anke

dotita pri bona korpala qualesi.

Tre frue, lua patro partigas ilua povo kun lu. Ilu konfidas a lu la komando

dil kavalrio lor la batalio di Khaironeia (338 ante Kristo). Alexandros

divenas famoza per exterminar la sakra bataliono dil Thebani. Filipus II

deziras unigar la Greka civiti por pose atakar la Persiani. Il formacas la

federuro di Korinthos, per grupigar omna civiti ecepte Sparta e lu deklaras

la milito a Persia. Il asasinesas en 336 a.K. Alexandros lore proklamesas

kom rejo di Macedonia.

REJO EVANTA 20 YARI

Alexandros anuncas quik lua intenco durigar la laboro di sua patro. Opoze

a l'agiteso dil nobelaro e la sedicio di Thebai, ica nova rejo mustas impozar

lua autoritato. Onu ne bezonas vartar lua reakto dum longa tempo. Il

ocidigas lua omna potenciala enemiki e rezigas la urbo Thebai. Il

establisas ferme lua povo sur lua rejio ante departar – en 344 a.K. - por la

konquesto di Avan Azia. Ilua armeo posedas aproxime 35.000 infantriani

e 5.000 kavalriani. Alexandros desembarkas a la supozata loko di Troia.

L'armeo Persiana, qua esas supera per la nombro, probas haltigar il an la

136

rivo dil rivero Granikos. Ma lo esas la Macedoniana soldati qui obtenas la

vinko. La Persiana rejo Dareios III Kodomannos fugas. Dum ita batalio,

Alexandros minacesis mortigesar plurafoye segun la legendo. Alexandros,

pose, entraprezas strategiala operaco : okupar la Persiana litoro en la

skopo impedar ke la Persiani livez lia teritorio e probez invadar Grekia.

Plura urbi livras su sen rezisto ed Alexandros restauras ibe la demokratio.

La Macedoniana rejo kaptas altra urbi per violento (Halikarnassos,

Lampsakos od Aspendos). Ye la fino dil yaro 333 a.K., Alexandros

sucesabis proprigar a su tota Lykia, Pamphilia e Pisidia. Il iras plu fore

interne di la lando, kaptas Gordion (ube il tranchas la Gordiala nodo) ed

anke Tarsos.

NESATUREBLA APETITO POR KONQUESTI

En la planajo di Issos (en nuna Siria), l'armeo Greka kombatas 600.000

Persiana soldati. Alexandros triumfas e Dareios fugas a Siria, dum ke il

abandonas lua matro, lua spozino, lua filiini ed importanta raptajo. Lo esas

vera disperseso por la Persiana trupi. Prefere kam sequar Dareios,

Alexandros rezolvas durigar sua konquesti en Siria. La urbo Tyros rezistas

kontre lu dum sep monati ante submisesar (dum agosto 332).

Alexandros venjas su kruelege kontre la Tyrani (8.000 de li masakresas e

30.000 plusa personi vendesas kom sklavi). Plu tarde il atakas Gaza, pose

Egiptia ube lu aceptesas kom liberiganto (la Egiptiani odiegis la Persiani).

Il forpulsas de la Egiptiana chefurbo Memphis, la Persiana tirano qua

regnis ibe. Lore la Macedoniana rejo fondas en la Nilo-Delto, la unesma

Greka kolonio Egiptiana, nome Alexandreia. Ita urbo divenos radioza

centro dil helenismo. En 331 a.K., il iras a l'oaziso di Siwah, en la dezerto,

por konsultar l'oraklo dal Deo Amon (l'equivalanto di Zevs por l'Egiptiani).

Il recevas de la ibea sacerdoti la titulo di «filiulo di Amon», olim posedata

dal faraoni. Lore Alexandros regnas kom mastro sur Greka Azia e la

Mediteraneala regioni.

ITERE PERSEQUANTA LA REJO DI PERSIA

Dum la printempo 331, Alexandros rezolvas departar a Babilono, ube

refujis Dareios. Ita Granda Rejo rifacis por su, ibe, granda e fort armeo.

Ye la 1ma di oktobro, en Gaugamélos, l'armeo di Alexandros plusafoye

vinkas l'armeo Persiana. Dareios fugas poslasante dop su granda trezoro

ed Alexandros eniras triumfale Babilono. Il divenas rejo di Azia.

Per durigar lua konquesti dil granda chefurbi di la «Akhaimenidai»-a

Imperio, Alexandros submisas intersequante Shushan, Persepolis e

Pasargadon, olqua esas la lasta Persiana chefurbo. La Macedoniana rejo

137

spolias grandaquante la trezori di ta urbi e submisas parto de lia habitanti

kom sklavi.

L'ASASINO DI DAREIOS

Pos lua vinkeso, Dareios trovis refujo kun kelka lasta partisani en la monti

di Iran. Alexandros, qua ne povas esar komplete rejo di Persia tam

longatempe kam Dareios existas, persequas lu omnamoyene ed

omnamaniere dum julio 330 ante Kristo. Satrapi, Bessos, Barsaentès e

Satibarzane, kaptas Dareios ed asasinas lu dum ke Alexandros esas tote

proxima a li. «La Rejo dil Reji» mortas en la brakii di Alexandros. Ita laste

dicita semblas tale esar «kompreneble» prenominita kom lua heredanto.

Alexandros la Granda facigas rejala funerala honori a Dareios e juras

venjar ilu. Ante entraprezar la persequo dil asasineri di Dareios,