Бабалардын Урпагы. 3 китеп

Күлкү менен адамды,

Кубанычка бөлөгөн,

Кусмидин жезде жашынан

Шайыр болуп төрөлгөн.

Эмгеги сиңип калкына,

Чоң бакытка бөлөнгөн.

***

Жорго таптап желдирген

Кулпунтуп чепкен кийинген..

Жоргону жолдо салдырып,

Догору жак менен желдирген.

Өмүр боюу жакшы жашады.

Элинен алып сыйларды.

Ыскак байкем турбайбы,

Ырым аны киргизбесем,

Жазганымын баардыгы

Жаман чыгып калбайбы.

«Мен китепте жок экем»– деп,

Ыскак байкем таарынбайбы,

Аны ырыма салайын,

Карызыман кутулайын.

***

Келе жаткан жылкыны,

Керүү жакка айдаган.

Адырдагы жылкыны,

Алкымдан тосуп кайырган.

Тоодогу топоздору,

Торпуга барып жыйылган.

Жайылып жаткан койлорду,

Жайылмага кайырган.

Алынып калган калкына,

Азамат жигит бу дагы,

Кенебес эмгек сиңирген,

Жолдошу Батма жеңемин,

Батасын алган элинин,

Кененбай байкем турбайбы.

Байкеми ырга салбасам,

Мени кудай урбайбы.

***

Карала атын желдирип,

Капчыгай менен бир келип.

Көк ала атын желдирип,

Көк торпу менен бир келип.

Бир жигит келди эле,

Сылык сыпаа жан эле.

Сындуу жагы бар эле.

Сырдана тарткан адамга,

Сыйкырлуу сөзү бар эле.

Ачык айтып, ак жүргөн,

Ак көңүл жагы бар эле.

Сабалата сөз айтсам,

Садырдын уулу Качкынбай.

Элине сиңген эмгеги,

Таалайлуу адам ушундай.

***

Бир агам бар эле,

Жакшы көрөт мен аны,

Жашап жаткан бүт калкы.

Төрөлгөн жердин сыймыгы,

Ага арнайм ырымды.

Ичимдеги сырымда,

Жаш кезимде мен көрдүм,

Тарбиясын үйрөндүм,

Элине сиңген эмгеги,

Сыйлаган дайым эл жерди,

Тоодой болгон салмагы,

Тобокел байкем турбайбы,

Аны жаздым ырыма,

Жазганым ары уланды.

***

Өмүрү өттү мал менен,

Өрнөктүү эмгек сиңирген.

Бата алган карыдан,

Алкыш алган жашынан.

Баардык журтка таанымал.

Жылкыларын жыйра айдап,

Койлорун айдап мааратып.

Өмүрүнөн шаң таратып.

Ээрчишкен эки асылдар

Бекен, Оторчу абалар.

***

Өмүргө болсун салабат,

Таанымал болгон калкына,

Тааныш агам Саламат.

Жашоонун болуп үзүрү,

Жакшынакай өмүр сүрдү.

Аман болсун агалар,

Алдыңкы күндө бакыт бар.

Ээ болуп алар урматка,

Элеси эсте бул чакта.

***

Бир мугалим бар эле,

Өтө токтоо жан эле.

Мектепте жанын сабап иштеген,

Терин төгүп, дитинен эмгектенген.

Бөтөн жерлик сыйлуу адам дебеди,

Эч нерсеге татыбады эмгеги.

Жок дегенде алакандай кагазга,

Ал кагаздын кереги жок такыр ага.

Кагазды ала албайт парасыз,

Ал үчүн кой, торпок алпарыңыз.

Же болбосо кулун берип алыңыз.

Акыры кете берди өз жерине,

Алыстагы Ак Суу деген элине.

Мейли ал кагазды деле албасын,

РайОНОдогулар кагазын катып алсын

Кагаз менен кир жерин сүртүп салсын.

Балдарга берген билимин,

Жумшаган сонун эмгегин.

Беккулу досум турбайбы,.

Муну унутуп салганда,

Мени кудай урбайбы.

***

Бир кезекте бизди окутуп билим берген

Сыйлыкты Саяк агай ала албады,

Жада калса Кашый, Токтокан эжей албады,

Карагул, Эркиндик агалар кур калды.

Пара берсе алар небак алышмак,

Пара менен баардык бийлик жашаган.

Кадырмандар албаган ошол сыйлыкты,

Рай ОНО догулар катып алсын артына,

Дат басып чирип жатсын артында.

***

Балакет болуп катүгүн,

Бир агам ырга жазылбай.

Унутуп бара жатыпмын,

Калган экем байкабай.

Адамга баш бербеген,

Жини чукул неме эле,

Хансыңбы, бексиңби,

Карабас жагы бар эле.

Ал Абдынын Максүтү,

Шоңконун уулу сүйүктүү.

Эмгекчил болгон жашынан,

Күлкүлүү болуп жоругу,

Куудул болчу башынан.

Жездекеми ырга салдым,

Сөзүм менен жамактадым.

Келип ушул учурум,

Бир жумуштан кутулдум.

***

Энеми сыйлап энемдей.

Атамы сыйлап атадай.

Биздин үйдө чоңоюуп,

Бир тууган бир баладай.

Атам кайтып жатканда,

Арманга батып аябай,

Атакелеп ыйлаган.

Энем өтүп жатканда,

Эсине салып өткөнүн,

Энекелеп ыйлаган.

Көгүлтүр тоо салтанат,

Көчтү ашырып аркалап.

Чоң ашууну бирге ашып,

Сыртты жайлап бир болдук,

Жайык төр, Калак Ташта,

Жанаша бирге отурдук.

Бул кайсы адам айткыла?

Элге болгон кең мекен

Жусу деген абакем.

***

Аска зоодой керилген

Аралаш жашап эл менен.

Улуу тоодой керилген,

Урмат алган элинен.

Кремилдей керилген,

Киресин айдап жол келген.

Ысык Көлдөй жайкалган,

Ырысы толо жайпалган.

Байкагыла ырымды,

Окшош болду чыныгы.

Кеңеш менен Жылкычы,

Эми сөздү тактайын,

Эки агамы айтайын.

***

Саруунун эки уланы,

Салтанаты айылдын.

Берешен эмгек сиңирген,

Белдүү адамы баарынын.

Көп жигиттин ичинен

Көркүн ачкан аймактын.

«Көнөчөк» элдин ичинде,

Көйкөлтүп тапкан бактысын.

Төрөдөй Төлөнбай агалар

Бактыбек, Кыдыр уландар,

Баарыңарга таанымал.

***

Туулган жерин кеп кылат,

«Туум ушул»– деп бел тутат.

Ырыстуу жердин кулуну,

Ысабек белдүү атаны,

Ысымын дайым кеп кылат.

Ураалынын күйө баласы,

Үй-бүлөсү баардыгы,

Тубаса Темир- Канаттык.

Урматтап багып чоңойткон,

Уул- кызынын атасы.

Жандыргыла бул ырды,

Жамакта ким жазылды.

Акмат байкем турбайбы,

Анын жайын билбесеңер,

Анык кудай урбайбы.

***

«Кара көйнөк» айлында,

Калыстык менен таанымал.

Кара жаак ырчы мындан көп,

Калкына небак айтылган.

Калтырбай ырын айтканда,

Калык калат тиякта.

Ойлонуп сөздү чыгарса,

Осмонкул калат биякта.

Корунбай ырдап киргенде,

Коргол калат арт жакта.