Бабалардын Урпагы. 3 китеп

– Кантип жаздың ырларыңы?

Калың кагаз бетине,

Кандай төктүң сырларыңы?

Бир азыраак ойлондум,

Аларга айтаар жообум бул:

– Ошол Темир-Канатта,

Кылымдар жашап эл менен.

Бугу уруудан тукум бар,

Будур белди жердеген.

Куттуу энеден жаралган

Куржун, Торгой атам бар.

Береги Торгой атанын,

Беккулу деген уулу бар.

Бек атадан жаралган

Курумшу, Шоңко, Бүтөбай.

Байырлап Темир- Канатты,

Баяным менин бир далай.

Үч атанын балдарын,

Даңктап жаздым ырыма.

Сыйдалап улам мактабай,

Сындап жаздым ырымда.

Калк аралап көп жүрүп,

Карылар менен сүйлөштүм.

Жарпым улам жазылып,

Жаштар менен үндөштүм.

Ак элечек энеден,

Эчен ирет бата алдым.

Сыйын көрүп алардын

Сыймыктуу деп атадым,

Таалайлуу жер кагылайын,

Такыр кетпей түшүмөн.

Ысымы дайым жүрөктө,

Ыйык жер ушул деп жүрөм.

Белден ары созулган,

Беккулу деген айлым бар.

Көп жерге болгон таанымал,

«Көзгө чабаар» даңкым бар.

Тектирден ары созулган,

Темир-Канат жерим бар.

Калкка болгон таанымал,

«Кара көйнөк» атым бар.

Сапырылып бал татыган,

Сабаа толгон кымыз бар.

Көп жерге болгон таанымал,

«Көнөчөк» деген атым бар.

Элди ырдап, жерди ырдап,

Ыр жаратып калгамын.

Алардан алдым кубанычты,

Ал жагын мен танбаймын.

Элди, жерди аралайм,

Эчен ырлар жаралат.

Тулпар кылган өзүмдү,

Туулган жерге ырахмат

Мен айылдан узак жылдар боюу алыста жашап калдым Мезгил өтүп, курак жылган сайын, айылдагы жаркын адамдардын элесиэсиме кайрылып келип турат. Ким эле айылдагы бала чагын эстебесин.Айылдагы бала чагымы эстегенде, Кинодогу экранга тартылгандай,туугандарыңын элеси бадырая чыга келет. Алар жөнүндө бул китептеэскердим. Эми алардын жакшы жагы 4- китепте дагы эскерилмек. Эер убакыт болсо, айылга барып китептердин кем-карчын дагы толуктап жазабыз го. Менин айтайын дегеним Кененбай байкем жана Батма жеңем жөнүндө. Бала чагымда алар менен аралаш жашап калдым. Экөө тең ата-энеме өтө жакын адамдар эле. Айрыкча жеңеме байкем бирдеме десе,энем аны бат эле жоошутуп, ийге салып койчу. Экөө тең ырысы тоодой сонун адамдар болчу. Тээ эле 1980-жылдары байкеме арнап, «Жылкычы» деген ырымыжазгам. «Жылкычынын жана жылкынын образын толук сонун берипсиң» деп сынчылар мактаган Бул ыр китепке кирип газетага бир канча жолу чыккан. Эмесе ошол ыртөмөндөгүдөй.

ЖЫЛКЫЧЫ

Жылкычы агам Кененбайга

Үйүр –үйүр жылкыны

Үркүтүп тоодон айдаган

Желе-желе бээ байлап,

Желпиништен кайырган.

Кейип-кепчип койбостон,

Керме-Тоону жай кылган.

Карк кылып элин кымызга,

Калкына кызмат аткарган.

Шамалдай учкан жылкыны,

Шагылдуу тоодон кайырган.

Күлүктөрүн жарышта,

Күйүктүрүп айдаган.

Дүңгүрөткөн тоолорду,

Бийик тоонун ырчысы.

Өмүрү өтүп мал менен

Өрнөгү өскөн жылкычы.

***

Адамга унутулбай эң жаркын күндөрү эсинде калат. Ошондой күндөрдү бири мен үчүн Балыкчыда үйлөнө элек курагымдагы Бекболот байкем менен Керез жеңемдин үйүндөгү жашаган күндөрүм болду. Экөө тең кең пейил бакубат, жаркын ойлуу пакиза, адамдын көңүлүн эч убакта калтырбаган эң сонун пенделер экенин билдим. Ошол жылдары мени алар үйүндө кадимкидей конок катары сыйлады десем болот. Алардын үйүндө жаман сөз угуп көңүлүм калып иренжиген жок. Мындай мээримдүү адамдар тагдырда өтө сейрек кездешет. Жеңем шаардык оруканада жакшы кызматта иштеди. Байкем колунан көөрү төгүлгөн темир усталык менен узанып, көп элдин алкоосуна ээ болду. Жакшы адамдын эмгегин эстөө эң сонун иш. Экөө мен үчүн табылгыс ыйык адамдар. Туугандарым ырас эле көп, бирок экөөнө эч бири жете бербейт. Экөө тең кудай берген өтө кең пейил ыйык адамдар. Менин алгачкы чыгармачылыгымдын көп бөлүгү ушул үйдөн башталган. Аны эч убакта унутпайм. Алардын ыймандуу жакшылыгын ар дайыма эстеп, унутпай келем, Бирок алардын карызынан такыр кутула албай келатам. Баардыгынан ошол арман экен. Бирок менин кандайдыр бир ийгиликке жеткеним ошол ийгиликтин арасында алардын да ийгилиги бардыр деп ойлойм. Санаамда аларга жакшы ийгиликти каалап, балдары менен аман эсенчиликти каалап тукумдары биз жептпеген бийиктикке жетсе деген таттуу ойдомун. Элде « Жакшы санаа жарым ырыс» дейт. Ал эми алардын жакшылыгын жакшы ырга айлантуу баардык эле адамдын колунан келе бербеген жумуш.

БЕКБОЛОТ АГАМА ЖАНА КЕРЕЗ

ЖЕҢЕМЕ

Наныңы жеп даам татыдым тузуңдан,

Ошол үйдө мээримдүү сөз угулган.

Жарык чачып ынтымактуу убактар,

Жаркын элес жакшылыктай туюлган.

Ошол учур жылып кетти кармалбай,

Отурчу элек бир столдун четинде.

Ден соолук үчүн стаканды көтөрүп,

Деми күчтүү ал мезгилдер эсимде.

Анча-мынча кемчиликтер болгондур,

Ал көрүнүш эч нерсеге татыбайт.

Жакшы күндөр келе берет алдыдан,

Жаркын убак шоолалана жаркылдайт.

Көңүлүбүз такыр эле калбаптыр,

Ошондуктан ырга айланып жатпайбы.

Эң бир сонун ал кездеги курактар,

Эстей берем жеңем менен агамды.

Туугандыкты бекем сактап калыппыз,

Мезгил өтүп ал учурлар ыраактайт.

Узак жашка өмүр сүрүп баргыла,

Улам-улам силерге айтам ырахмат

***

Экөө тууган болгон соң,

Чачып турду жарыгын.

Жүздөшкөндө аяшкан жок,

Жүрөктөн жанган жалынын.

Бир-биринен аяшса,

Жалындарын чачпаса,

Эңсеген ой ашпаса,

Экөө тууган болбостур.

***

Төдөнбай деген почточу болгон,

Гезит, журналды жакшы ташыган.

Өз ишин аябай жакшы иштееп,

Өрнөгүн өз элине калтырган.

Ушу дүйнөдө жакшы иштеген адам,