Бабалардын Урпагы. 3 китеп

Кызык кептер жатталсын.

Комузчусу күү чертип,

Кошуп келип ырдасын.

Кыякчысы кыякта,

Кызык күүнү сыздатсын.

«Кандай дастан болду»-деп,

Карылары сындасын.

Жаман-жакшы жактарын,

Жашырбастан так айтсын.

ТЕМИР – КАНАТ АЙЛЫМА

Кайда барсам жүрөгүмдө

Туулган жерим жашап жүрөт.

Мен кайгырсам кайгырат,

Мен кубансам ал сүйүнөт.

Алыстагы туулган жерим,

Жүрөктө жанган бакытпы.

Алмадай болгон жүрөгүмө

Асыл жерим кантип батты?

***

Жүзбай деле эмесмин,

Миңбай деле эмесмин.

«Эч нерсеси жок такыр»,

Мени жарды дебегин.

Токчулукту, жокчулукту,

Көрдүм окшойт баардыгын.

Ырыс чачып дем берген,

Ыр китеп менин байлыгым.

***

Өзүм менен алпаратам ырлрымы,

Өрүшүм кенен тулган жериме белек деп,

Өскөн жерим мени күтүп жатканбы,

«Ыр жараткан уулум качан келет»– деп.

***

Алыскы тоонун арасында,

Тешик-Көлүм сен барсың.

Жээгиңде чуркап ойноп,

Далай жолу кой кайтардым.

\Бир кездеги балалыгым,

Өткөн сенин аймагыңда.

Жээгиңе келип сууга түшүп,

Бала элем го мен анда.

Өткөн ошол бала чакты,

Саа тапшырып жатамын.

Бала чагым калды эле,

Жоготпой аны сактагын.

Кеткен күндү эстеш үчүн

Келем сага кайтада.

Жагым чачып кубанткан,

Жакшы күндөр алдыда.

***

Тээ арыда адырлар,

Тарам-тарам жолдор бар.

Коктуда атам экөөбүз,

Кой айдаган кыялар.

А баягы аймактар,

Жаш экен го картайбай.

Өзүм эмне чал болдум,

Атам кайда кудай ай!?

***

Баягы момун уулуңар,

Акты алмашып карага,

Алып сатар болгон жок.

Жем издеп желип жутунган,

Жегич деле болгон жок.

Чойтоңдоп элди тескеген,

Чоң деле болуп кеткен жок.

Эли жерин турагын,

Дайнын айтып кайрадан,

Даңазалап ырдаган,

Айдыңдуу журтун ырга салган,

Акын болдум- деп турам.

Баягы жоош балаңар,

Бапырата мал айдап,

Бай деле болуп кеткен жок.

Сый артынан сыймык алып,

Сыйкырдуу болуп кеткен жок.

Каардуу иште ташыркабай,

Калемин колдон таштабай,

Кан-жаны менен ыр жазат,

Кагасын алыс ыргытпайт.

Жазмыштын иши ушул деп

Жазгыч болдум,– деп турам.

***

Жолу тура жашоонун,

Далай тааныштарым жок болду.

Жакшылыгын улам унутпай

Жоктоп турам ошолорду.

Бул өмүрдө түбөлүккө жашоо жок,

Биз дагы кетебиз го кез келип.

Жакшылыкты элге таштап кетели

Кийинки муун бизди жүрсүн эскерип.

***

Кең мейкинде кайрат жиреп баратам,

Келечекте дагы дастан жаратам.

Айыл эмес, бүткүл кыргыз кызыгаар,

Кылымдарга сүйүп окуп бел кылаар.

Акбозум басып өтчү сапар бар,

Алдымда улап өтчү жол жатаар.

Бул дастаным бар болгону бер жагы,

Бир учурда жараткан элем мен аны.

Аман болуп бир жараткан колдосо,

Беккулу ата арбагы анын жар болсо,

Жазганыма талант, өнөр шык консо.

Алды жактан далай-далай бел ашам,

Дайнымды айтып даңазалуу эл жерге,

Дабандарга дабыш берип баратам.

КОМУЗЧУ АКУН АТАНЫН ҮМҮТҮ

Кичинекей баян

Ай туугандар шашылбай,

Бери коё тургула.

Бир баян айтам силерге,

Биригип баарың уккула!

Акун ата улуу комузчу,

Карып калган чагында:

«Өнөрүм калбай калабы,

Өтөмбү эми арманда.

Ынак элем жашыман

Жакшы чертип комузду.

Күүлөрүм калбай калабы»

Күйүттү ойду ойлонду.

«Борборго алып кетебиз,-дейт,

«Бол ылдам эми жөнөйлү».

«Айылда өстүм түбөлүк,

Ал жакка мен көнөмбү.

Айылыман алыс чыга албайм

Кандай гана болбосун.

Элди аралап чет жерден,

Этин жейимби чочконун».

Анан тапты бир амал

«Неберем бар жараган.

Ага комуз үйрөтөйүн,

Аны таптап көрөйүн.

Чоң комузчу болот ал

Эл ишине жараган.

Калбай деле калат го

Кайгылуу менде бир арман.

Бат эле илет күү баянын,

Менден дагы кыйын чертет.

Балам болот комузчу,

Бактыма тобоо каниет».

«Комузчу болот уулубуз».

Бегимат байке жылмаят.

«Элге болот белгилүү»,

Жетине албай делпилдеп,

Жеңем кургур кубанат.

Акун ата, Азык эне чоңойткон

Шаадат анда жаш бала.

Эрке талтаң ээ бербес,

Эпке келбейт башкага.

Аябай кыйнап ата-энесин,

«Айды алып келгин»-дейт.

Айды алып бере албай,

Азык эне кайгы жейт.

«Уулум болсун белгилүү,

Комузчу кылып салайын.

Не бир сонун күүлөрдү,

Небереме калтырайын.

Өзүм өлсөм мейли эми,

Өлүм деген бир келет.

Берилип чертүүчү күүлөрдү,

Берекем уулум жеткирет».

Анан ата берилип,

Шашпай комуз камдады.

Керки менен оё чаап,

Өрүк комуз жазады.

«Көз тийбесин уулума»,

Мойнуна тумар тактырды.

Башына калпак кийгизип,

Даярдап жатты баланы.

Небересин чынында

Комузчу кылып жасамак.

Каадалуу сонун күүлөрүн,

Калың журтка калтырмак.

Азык эне ойлонот:

«Комузчу болсун бу балам.

Эң бир сонун болот эле,

Элге даңкы таанылган.

Баламы Фрунзеге алып кетет,

Телефизордо отуруп комуз чертет.

Атагы бүт элге тарап кетет».

Азык энеме болочоктор элестейт.

Жеңекем улам сүйүнөт,

Жакшы бала төрөпмүн.

Бегимат байкем жылмаят:

«Бизге келет бакыт күн».

Кээ биринде жаш бала,

Такыр комуз кармабай.

Эркелетип баланы,

Эне-атасы сыйламай.

Куурдак куурат балага

«-Ме, уулум жей койгун.

Курсагыңды тойгузуп,

Анан комуз ойногун».

Майга көөлөп талкан салып,

Табакты коёт алдына.

«Күүлөрүңдүн кайрыгын,

Черте бергин садага».

Бала комуз черте албай,

Ал ойлонот башканы.

Пейпайда болуп ата-эне,

Ушунчалык чарчады.

Ал баланын көңүлү,

Алдында турган табакта.

Ал табакка салынган

Аппак таттуу каймакта.

Ата-энеси убара,

Улам батып азапка.

Бул окуя болгон экен,

Тээ береги бир чакта.

Андан бери токтоно албай,

Жердин шары айланат.

Кылым ары узоодо,

Кыш жайды кууп барат.

Айлар жылып токтобой,

Апыл-тапыл узамай.

Акун ата өтүптүр,

Эч изин такыр калтырбай.

Мага айтып берген эле

Бул баянды Шакеним.

Кээ бир нерсе унутулбайт,

Өтүшү менен мезгилдин.

Эске салып кайрадан.