Брэсцкая крэпасць

1-ы афіцэр. Толя, Зіна, ну праспявайце яшчэ што-небудзь.

1-я дама. У вас цудоўны дуэт!

Радчук. Браточкі, позна ўжо.

Зіна. Ага, праўда, позна.

2-гі афіцэр. Ды не ламайцеся вы, як правінцыяльныя салісты!

3-ці афіцэр. Толя, ты ж казаў, што нейкі раманс напісаў.

Радчук. Я толькі матыў падабраў, а словы напісаў Міша.

2-я дама. Ды ну! Міша, дзе вы?

2-гі афіцэр. Вось ён!

Багатаў сядзіць у кутку, апусціўшы вочы.

3-я дама. Не чырванейце, Міша. Лермантаў, кажуць, таксама з рамансаў пачынаў.

1-я дама. Папрасіце Толю, няхай праспявае з Зінай.

Багатаў. Калі ласка.

2-я дама. Толя, аўтар дазваляе.

Багатаў. Давай, Толя, усё роўна не адстануць.

Радчук. Ну што ж… паспрабую, калі вытрымаеце… Толькі гэта надзвычай асабістае… Не для масавага ўжывання, так сказаць…

1-я дама. Тым лепш!

Радчук, Зіна (пяюць).

Адляцелі цудоўныя сны,
Ды пазбыцца тых сноў не умею.
Ўскалыхнулі мне сэрца яны,
Чую ў сэрцы пяшчотную вею.
Бачу вобраз твой любы, жывы,
Бачу светла-іскрыстыя вочы,
Ты ў душы маёй вечна жыві,
Вечна будзем з табою мы крочыць.

Заўважыўшы, што Радчук і Зіна пяюць гэты раманс толькі для сябе, усе непрыкметна, па адным, па двое, выходзяць на дыбачках. Багатаў гэтаксама сядзіць у кутку.

Не паддамся тужліва жальбе,
Ўсё ў жыцці перайначыць змагу я.
Я хацеў бы забыцца цябе,
Ды забыць пра цябе не магу я…

Радчук і Зіна асталіся адны. Ды яшчэ Зімін ля акна. Ён нічога не чуе і не бачыць.

Радчук. Ну от.

Зіна. Нас зноў пакінулі?

Багатаў (падыходзіць). Я тут.

Радчук (абняў яго за плечы.) Ну, Міша, памры, а лепей не напішаш!

Багатаў (сціпла). Ды куды там.

Зіна. Праўда, праўда, Міша… Аж за душу бярэ…

Багатаў. Вы проста цудоўна праспявалі.

Радчук. Ну, гэта ўжо само сабой.

Дзесьці побач зайграў духавы аркестр.

Багатаў. О, «Развітальны вальс»!

Зіна. Чаму развітальны?

Багатаў. Ён так называецца. Хадзем патанцуем. (Выходзіць.)

Зіна. А мы?

Радчук. А мы тут будзем танцаваць свой «Развітальны вальс».

Пачынаюць ціха-ціха кружыцца. Неўзабаве з усіх бакоў з’яўляюцца пары, танцуюць у задуменным рытме. Кружацца ўсё павольней і павольней. Заціхае музыка. Цямнее сцэна. Нарэшце зусім стала цёмна. Нічога не відаць, толькі ледзь чутна гучыць яшчэ музыка вальса. Але дзесьці далёка пачуўся гул. Грозным валам ён наплывае ўсё бліжэй і бліжэй, пакуль не запаўняе ўсю сцэну. Нарэшце — глухі выбух і барвовая ўспышка агню…

Карціна другая

Каземат, які стаў штабам абароны. У адным кутку ля сцяга стаіць Кукушкін. Ля супрацьлеглай сцяны — радыст. За сценамі — ураган бою.

Радыст (стомлена). Я — крэпасць! Я — крэпасць! Прыём.

Паўза.

Я — крэпасць! Я — крэпасць, чуеце мяне?! Прыём.

Паўза.

Я — крэпасць! Я — крэпасць, чуеце мяне?! Прыём.

Паўза.

Кукушкін. Слухай, дружа.

Радыст. Я — крэпасць! Я — крэпасць!

Кукушкін. Ды пачакай ты!

Радыст. Вы чуеце мяне? Прыём…

Кукушкін. От жа цецярук! (Заклаў два пальцы ў рот і аглушыў свістам.)

Радыст (зняў навушнікі, нехаця павярнуў галаву). Не перашкаджай.

Кукушкін. Слухай…

Радыст. Ты, здаецца, ля сцяга стаіш?

Кукушкін. Ля сцяга.

Радыст. То і стой. Вартавы не размаўляе.

Кукушкін. Ведаю. Ты толькі скажы: няўжо табе ніхто так і не адгукаецца?

Радыст. Ты ж чуеш.

Кукушкін. Як жа гэта зразумець?

Радыст. Як сабе хочаш.

Кукушкін. Можа ў цябе там сапсавалася што?

Радыст. Нічога не сапсавалася.

Кукушкін. А можа…

Радыст. Ды адкасніся ты, назола на маю душу! Стой як мае быць!

Кукушкін. То ўжо не твой клопат.