Бурятские народные сказки. Бытовые

жа б йа° ехэ забхан-задан болоод, хорин табан толгойм Ьала-

Эиэй -00л' ТэРээни миниидэ хун уе соогоо тулхимииб?

даа — И Хундэ зоб° зобооор тули-тулиаар нааа бархымаам ' PH3, Тиихэдэн тэрэ убэгэн тэрэ хубууе хайрлажа: ~ ^Убун, ехэ бу анаашарха, — гэнэ. — Хорин табан хо-

хон холбо° ялгайн толгойдо бэлшэжэ байна, — гэнэ. Тэрэ.

дэх л абаашааД ниилуулхэдэшни хайш хайшаа алаад гуйл-3 0иизэ- Гуйлдэхэдэи, хусэжэ ядахадаа "ня-ня" гээрээлаа,—

гэиэ. — Тиихэдэшни газартаа няалдаха бэзэ. Тэдэнээ бодхоод, идеэллэхэдээ "сообор, сообор" гээрээлаа, — гэнэ. — Тиихэдэшни

бодоод бэлшэхэ, — гэнэ.

нэшэн хубуун убгэнэй хуурээр холбоо ялгайн толгойдо ошоходон, хорин табан хониниинь бэлшэжэ ябана. Тэрэ хо-ниоо абаашажа нг хониоороо ниилулнэ. Тэдэнь ниилхэш бэшэ, убээш бэшэ. Хайш хайшаа алажа гуйлдэнэ. Тэрэ хубуун хонноо хойнооо уйлажа дуулажа ябаад суглуулжа ядажа ябана. Тиижэ ябахадаа, тэрэ убгэнэй хуур. ойндоо шэбшэнэ. Тиижэ ябажа ябааар, хониоо хусэжэ ядаад "ня-ня" гэнэ. Хонииинь баран хэбтэ хэбтэээр газартаа няалдашана. Ошоод нэгэ хоёрынь татаад зэн гэээнь, бухэ байна. Халуудаад, модони дэртэ ороод унташана. Бодоходонь хонииинь баран хэбтэнэ.

Бодоод, тэрэ хониоо "сообор, сообор" гэхэдэнь, хонииинь бодоод хуу бэлшэжэ ябана. Тэрээнээ хойшо нэшэн хбн дуратайдаа хониоо газартаа няалгашхоод, наадахадаа наа-даад, унтахадаа унтаад ябана. Ехэ амар болоод ябана. Нэгэтэ хониоо туугаад, голдоо озирходонь баян хниин хэлэнэ:

— Энтьхэ малаан толгойтой хонимнай угаа ехээр тарга-лааиим, нажари халуунда бшэн ерэжэ муудаханьиим, — гэнэ. — Тэрээнээ энэ таргандань алажа эдье.

Тэрэ хбниин малаан толгойтой хониёо абаашажа ороно.

Баян хнэйнь алаха*да, ялайхаш' хэн бэй байна. Баян хун тэрэ унэшэн рэн хбгээ угаа ехээр хашана, хараана: "Нэгэш толгой хони хлшх хадаа намда ед хдэлхэш, хониоо хээрэ абаашаад, идеэлээбэй хаанаш" — гэнэ. "Нажари айн ногоондо хонид яахадаа муудхиим?" — гэнэ.

Тэрээнээ хойшо нэшэн хбн хониоо Каира харадаг болоно. Нэгэтэ, хониоо туугаад голдоо озирходон, баян хниин хэлэнэ:

— Ошолаа хбн, эндэси найжа баабайдаа ошоод ерлаа, — гэнэ. Тэрэ хбн:

— Хни лдээн даараниш мэдхэбэй, энэ баян хн намай тушаабар зараха, амаруулхабэй, — гэнэ. Ехэ дурта дурабьеэр

ошоно.

Найжа баабайдаа ошоходон, тэрэнь гэртээ ууна.

— Тани эжэмнай ерхэ гэжэ хэлээл, — гэнэ. Тэрэ б хн, баян хуни хатуу арсиинь, тарган мяхайнь эдьхэм гэжэ, ехэ устьеэр ерэбэ. Ерээд, баян хнээдэ ороходон, баян хни хугшэн орон дээрээ хэбтээд, бту ёолжо, ёкшожо хэбтэнэ. Баян хн бод хэлэбэ:

— Хгшэм ойрной эбэшэнтэй болоол, хаража гыт. Тэрэ бень хэ харахадаа:

— тэр шангалыш, — гэнэ — Нэгэ дурбэ-табан тогоонн архи бии? Ехэ бурхан эрээтэй болоол, — гэнэ.

Баян хндэ арсиш, мяханш бии байна. Гурбан туйсэ соо дрэн архи асараад табина. Баян хун алаапси дээрэ хуле© забалжа ууба, гурбан тйсэ арсиаан бде хээд угэнэ. Бень шагаабартаа байгаад, тагшатай арсияа баряад, "сэк!" — гэжэ байгаад, арсияа хаяжа байна.

Тиихэдээ тэрэ унэшэн хбн хаяадань уугаад, хара хэлеэ-мэ, хара у па уужа ууна. Тиижэ уухадаа шэбшэнэ: "Хониин "ня-ня" гэхэдэ газарта няалдана иим. Энэ бинь, эжээ, баян хуни хгшэ "ня-ня" гэхэдэ неужэль няалдахабоймааб", — гэнэ. Тиижэ уухадаа, аман соогоо: "Бнь шагаабартаа няалда, — гэнэ, — баян хуииииь гурбан тйсэ арсияа тэбэрээр алаапси-даа няалда, — гэнэ, — баян хни хугшэн орондоо няалда", — гэнэ. Тиихэдэнь бнь шагаабартаа тагшаяа барьаар няал-дашана. Баян хниинь гурбан тйсэ арсияа тэбэрээр алаапси-даа няалдашана. Хугшэниинь ёолжо хэбтэпээр ороидоо няал-дашана. Тэрэ баян хн бд хэлэнэ:

— Али, найжа баабай, ягаабши? Юундаа дурдахаа блэ-хэеэ больбобши? Тиихэдэнь беень хэлэнэ:

— Ямар хубилан ебэлэн бурхандаа дуаагаабди? арюу дурдашхобь, ягааби? Шагаабартаа хдэлхэе больсоороо няал-дашоольбй, — гэнэ.

Баян хун и инь хугшэн хэлэнэ: — 'Щ

— Найжа баабай, намаяа абарха гэжэ анаам, намаяа алахашни? Орондоо хдэлх больсоороо н я алда шоо льб и, — гэнэ.

Баян хниинь хэлэнэ:

— Иихэдэй арга убэмнай хайшааимтеэ? Тиихэдэн найжан хэлэнэ:

' Бишни юуш хэхэ арга бойльби, эндэ ехэ лама бии гэхы, луулааам. Энэ хбгээ лама асархынь эльгээлаа, — гэнэ.77-.. Тэрэ ерэжэ мани гаргахаабии, ном уншажа, тэрэнээ наагуур шбэри бэй байна, — гэнэ. Баян хн тэрэ хбгээ хэлэнэ:

— тэр шангалаад, айн мориёо айхан тэргэндээ хллд… тэрэ- ламада ошоод ерлаа, — гэнэ. Тэрэ хбн айн морийн барьжа, айхан тэргэидэн хллэнэ. "Хэрьби тани, — гэнэ, — урайниинь намайе бишайхандам ехэ хараагшаан. айса няал-даад байг", — гэнэ.

Тиижэ мэндээбьеэр, аальхаиаар ламада ошоно. Ошоод ламада хэлэнэ:

Тани эжэмнай ерэхэ гэжэ хэлээл. — Тэрэ лама баян хуни хатуу арсиин, тарган мяхайн, тоо торгойн абахамни гээд, ехэ сёотьеэр ерэбэ. Ламаяа тээгээд, тэрэ баян хундэ асаржа ерэнэ. Турдан орходон, боен шагаабартаа няалдашоод байна, эзынв орондоо няалдашоод хэбтэнэ. Ламаяа оромсоорон тэрэ бн хэлэнэ:

— Би буруу дурдажа байаар, иижэ няалдашоод байнабди. Намяа гаргыш, — гэнэ. Тиихэдэнь ламан остоолдон пуугаад ехэ номоо дуудажа захална. Тэрэ хбн морёо буулгажа турдв орходон, эжэниии хэлэнэ:

— Хатуу арси, тарган мяха асараад, ламахайдаа таби.