Бурятские народные сказки. Бытовые

Тэрэ хбн эжэни орондо эжэн болоод, сулюуса юу хииь абаад, эдихэ уухамайн табихадаа, тоо, мяханаань эднжэ

зээд, табяад байна. Лама хн тоо мяханда ехэ дуратай байна. Номоо номшожо уухадаа, хорхойёо барижа ядаад, то* айнь олоошкоор удхаад, эдижэ ууна. Тиихэдэ тэрэ хби:

— Энэ Ламайень баа няалгашхаан хун яахамааб? — гэнэ. "Ня-ня" гээд хэлэхэдэн, ламан" остоолдоо уугаад, олоош-коёо амандаа барьаар, остоолдоо няалдашана, хдэлхэёо больсоо. Найжа баабайн хэлэнэ:

— Энэ ламахай яахадаа номоо номошхоёо большхообта? Тэрэ ламан хэлэнэ: Щ

— Ямар хубилан ебилэн бурхандаа д. уааиимта? — гэнэ. — Бишни хдэлхэёо большоод, няалдашоольби, — гэнэ. — Тиихэдээ арга бэмнай хайшааем — гэнэ.

Ту\"хэдэн бн ХЭЛЭНЭ".

— Айл тииргэн дээрэси амитанаа гультхаад, манаа тата-хадаа хуу татахоймай? — гэнэ. Тэрэ баян хн тэрэ хбндээ

хэлэнэ:

— Баян ноёноо гультхаад асарлаа, манаа хуу татахынь

эндэээ.

Тэрэ хбн баян ноёдтон ошоод хэлэнэ:

— Бмнай шагаабартаа няалдашаба, ламахаймнай остоолдоо няалдашаба, эжэмнай гурбан тйсэ арсияа тэбэрээр няал-дашоо, — гэнэ. — Манда ошыт, тани ерэхэ гээл, — гэнэ.

Айл тииргэнийнь амьтан ехэ онирхожо, бая-ноёшуулын хуу барандаа гульдажа ерэнэ. Гульдаад ерэхэдэн тэдэн баран няалдашаиим байна. Зариманиин беы татана, эхэнэрн-диин эзыинь татана, бая-ноёиии ламайн татана. Хойн хойно-оон татажа байхадан, тэрэ хби-. "Энэ бая-ноёиин барни няалгашхада яахым" — гээд, "ня-ня" гээд барниин няалгаш-хана. Тэдэн хойн хойнооон байгаад, барандаа няалдашана. Долоо хрноги дотор соо уйлахаиин уйлажа, блэхэиин б-лэжэ байна.

— Ямар юум айн эайда ерэжэ эндэ няалдабабди, — гэлдэнэ.

Тиижэ байхадаа нэгэ баян хниин хэлэнэ:

— Эндэ ехэ зэмэршэ биимэн. Тэрээни асаржа зэл з* лээ хада яахааб? Энэ хбгээ эльгээлаа, — гэнэ. Баян хн тэрэ

хбгээ:

— Ошо, зэмэршэ х абаад ер! — гэнэ. Тэрэ хбн зэ-мэршэдэн ошоно.

— Хэрби тани! Энэ. бая-ноёшуул, — гэнэ. — Урайниин баабай иибием урай хойноо зара зарааар алантнай' болоо, — гэнэ. — айса няалдаад байгш, — гэнэ.

зэмэршэдээ ошожо, зэмэршэёо асаржа ерэнэ. Тэндэ няал-дажа байан амитад зэмэршэ амгандаа: "Шангалаад зэл зыш!" — гэжэ уйлан байнад. "Ямар бурханаа болоо гээ-шэбди", — гэлдэнэ. зэмэршэ амганиин зэлээ зэжэ ууха-дань., тэрэ хбниин баа аман соогоо "ня-ня" гэжэ гбэиээд,

зэмэршэиим няалгашхоод орьтнно. Тэрэ узэмэршэ амганиин

тэрэ бая-ноёшуулда, ламадаа, бд хэлэнэ:,

— Мннинтнай юуш хэхэ аргамни бэйл, хр хэлэхэеэ бо-лисороо эндэтнаи няалдашоольби, — гэнэ. Тиижэ байхадан, аха заха бэгэн хулдама сагаан толгойтой, хуан сагаан орьбо^

той бгэн хн:

— Энэ хбгзэ бая-ноёдууд, бнд, ламанууд муулуул-имннт, яалимта? — гэнэ — Энэ хбундэ мргэгты, шургаг-ты! — гэнэ. Бая-ноёнин / адуу мал гэхэ боложо, б ламан урданаа эдеэн алта мнг гэхэ боложо, тэрэ баян хуииин мори унеэнээн гэхэ болоно.

Тэрэ хбн газаа гаража "сообор, сообор" — гэжэ, тэрэ амьтаяиин няалдахаяа болижо, тэрэ хбндээ адуу мал гэнэ. Баяшуул ноешуул лама, бнд болобол тэрээнээ хойшо гэрэ Хбуе иуушалхаяа болибо. Тэрэ хбн "Ня-ня" гэжэ нэрэтэй боложо, баян хндэ хдэлхэеэ болижо, рео нютаг-та ошожо, лайн ажалтай боложо уугаа даа, — гэнэ.

32. УХААТАЙ МЭХЭТЭЙ ХБНЭЙ ХААН БОЛООН ТУХАЙ

Нэгэ хун угытэй ганса эхэтэй, ганса ямаа-

тай, залхуу, шадабари багатай байгаа

пэн ха. Тиигээд хоолойгоо тэжээхэнь бэрхэтэй боложо, "Байза, хайшан гэжэ бэеэ, эжыгээ тэжээхэ гээшэбиб? — гэжэ анана. — Худэлмэри хэжэ шадахагуйб, нэгэ баяниие мэхэлхэ юумэ байна, — гэжэ бодобо.

Тиигээд ганса ямаагаа хтэлд, эжыгээ дахуулаад, нэгэ ехэ город ошобо ха. Тэндэ баян аад, хулууша хун байба ха. Тэрэ хумнай баянтай уулзажа остолоово хэе гэжэ хэлсээ хэбэ ха. Бухы хэрэгтэй зри баянаа эрижэ абаба. Анханпаа хойшо тэрэ хун баян хе айлгаха анаатай байгаа пэн ха. ТэрЪ баянай остолооводо орходонь, нхи хуниинь ханзаяа неэжэ хаажа байба ха. Тэрэ хулууша баян энэ ханза соо элдэбын юумэн, мунгэн бии ха гэжэ анана. Тэрэ хн нэгэ хе хлэл-жэ абаба ха.

Хулууша баян ни болоходо ерээд, гэрын соолоод, ханзадан орожо байтарын, тэр нхи хлэлжэ абаан хнтэеэ бари-

жархиба ха. I

— Минин зриие хулуужа байгааш, би шамайе трмэдэ

хэмни! — гэхэдэнь: л Ш1

— Намайе табиита, би мянган тхэриг хэб, — гэоэ^ Тиихэдэнь тэрэ мнгыень абаад, тэрэ |Ш§||Ш

ха. Тиигээд анана: "Бишье эндэ. остолоовоШ" болёоб. хнтэйшье ээдэ оробоб, ондоо газарта ошохо юм

бЭ Мнгэеэ эбэртэлээд, ямаагаа хутэлввД эжыгээ ^аранхы ни хнэй хараагуйдэ ябм пэн ябатараа, хонохо сагынь ерэнэ ха. Тиигээд шшвш н

12. Бурятские народные сказки

Лолой гэжэ баяй бии, тэрэ шаман ' хонуулхаДаа болохо гэжэ хунээ дуулаба. "Ямаандаа хоёр-гурба зоос эдюулжэ, тэрэ

баяннне мэхэлхэ юм байна", — гэжэ бодоно. Тэрэ яйлда ерэжэ хоноходонь:

— Энэ юун ямаагаа хутэлоэбши? — гэнэ ха. Тнихэдэнь:"

— Бэеээ ригуй анаад ябадаг ори ганса ямаамни. гээ-шэл даа, — гэнэ.

Углвгуур тэрэ ямаанайнгаа баахада, хоёр гурба зоосойнгоо гарахада, тэрэ баянайнгаа харааар байтар хоноонойнгоо ту-, лее угэнэ ха. Тэрэ баяииииь:

— Энэтнай иихэдээ алга мунгр баадаг юм гу?

— Баахадаашье ганса алтаар баагаа юм ааб даа. Харин мун тарни уншаагй байан дээрэээ багаар \бааба гээшэ, — гэбэ ха.

Баян хун: 9

— Энэ ямаагаа намда худалдыш? — гэнэ.