10.19.0.3 (1): ‘propior publicae expeditioni quam privato affectui’ ← ВМ (I, 1, 10): см. комм. к 1.4.15.3.
10.19.0.3 (2): ‘neque oculos ad singulärem luctum a generalis militiae contemplatione deflexit’ ← ВМ (II, 10, 1): см. комм. к 1.6.9.2; ← ВМ (V, 10, 1): ‘neque uultum a publica religione ad priuatum dolorem deflexit’ (не желая, дабы выражение его лица показало, что личное горе значит для него больше, чем общественное священнодейство).
10.19.0.4 (1): ‘egregia animi moderation’ ← ВМ (IV, 3, 4): см. комм. к 4.2.1.2.
10.19.0.4 (2): ‘inter fortem patrem ас strenuum ducem… divisit’ ← ВМ (V, 10, 3; VI, 5, ext. 3): см. комм. к 8.14.10.3.
10.20.1.1 (1): ‘se corporis firmitate defectum’ ← BM (VIII, 7, ext. 1): см. комм. к 8.14.15.2.
10.20.1.1 (2): ‘funebri eius lecto humeros in acie subiecissent’ ← BM (IV, 1,12): ‘funebri eius lecto humeros subicerent’ (велел своим сыновьям ‘подставить плечи под похоронные носилки’ [с телом Сципиона]).
10.20.1.2: ‘quae suis in ultimas rerum angustias devolutis disciplina quam spiritu vividior affuit’ ← BM (V, 1, ext. 1): ‘quae iam fato oppressa maximi exercitus conplexui humanitate quam spiritu uiuidior suffecit’ (кто бы не подошёл, чтобы поцеловать эту руку, уже обессиленную роком, но все же достаточную для командования самым большим войском и ‘более живую уже и не силой духа, но человечности’?).
10.20.2.4: ‘rapuere condicionem’ ← BM (VII, 3, 3): см. комм. к 10.1.2.6.
10.20.3.3: ‘vetustatis robigo’ ← Бернард Клервосский, Беседы на Песнь Песней (LXXXIII, 2): ‘quadam vetustatis… rubigine’ (разве природа не оставила всё [в таком виде]… будто оно покрыто ‘какой-то образовавшейся по прошествии долгого времени ржавчиной’?); ← ВМ (II, 9, 5): ‘uetustatis rubigine’ (давайте же отменим этот ужасный и покрытый ‘застарелой ржавчиной’ закон).
10.20.3.4: ‘sacrorumque venerationem, quam maximam semper exhibuerat… multiplicavit’ ← BM (1,1,19): ‘suamque uenerationem, quam apud colentes maximam semper habuerat, deus multiplicauit’ (бог явил возможность избавления от наказания для преступивших, а ‘благоговение, которое всегда испытывали к нему верующие, он приумножил’).
10.20.3.6: ‘eius famam gloriae quaestu opulentissimam tenacissima’ ← BM (IV, 1, praef.): ‘laudis quaestu sit opulentissima’ (получается, что именно это качество… ‘вызывает у людей чрезвычайную благосклонность’).
10.21.3.3: ‘obtusi admodum cordis’ ← BM (VI, 9, 1 и VII, 3, 2): см. комм. к 3.6.7.2 и 4.3.1.4.
10.21.4.4: ‘constantius religioni quam familiaritati fidem praestandam’ ← BM (II, 6, 11): ‘fidem amicitiae constanter praestandam’ (они считали, что… ‘дружба должна быть преданной и непоколебимой’).
10.21.5.1: ‘perquam stultum argumentando, quibus ante imperitassent, obsequi’ ← BM (I, 1, ext. 3): ‘perquam stultum esse argumentando, a quibus bona precamur, ab his porrigentibus nolle sumere’ (глупо не принять дары, о которых мы молимся, из рук, протягивающих их нам).
10.21.6.2 (1): ‘spe improba totius Angliae regnum complexus’ ← BM (IV, 7, ext. 2): см. комм. к 10.16.6.3.
10.21.6.2 (2): ‘exercitum… magnifico conviviorum apparatu per obsequii simulationem excipi iussit, meroque ac somno sopitum… trucidandum curavit’ ← BM (II, 5,4), а также ← KKP (VIII, 6.22; VIII, 9.30): см. комм. к 7.10.4.1.
10.21.6.3: ‘majorum virtute elaboratum finivit Imperium’ ← Юстин (1,2.11): ‘contentus elaborato aparentibus imperio belli studia deposuit’ (Нин довольствовался державой, созданной с таким трудом его родителями, оставил всякое попечение о военных делах).
10.22.2.5: ‘alienigeni sanguinis’ ← BM (VI, 2, ext. 1): ‘mulier alienigeni sanguinis’ (среди всех этих столь великих мужей [следует упомянуть] и об одной ‘женщине из чужих краёв’).
10.22.2.6: ‘quietem eius certae praedictionis species adumbravit’ ← BM (I, 7, ext. 1): ‘certae praedictionis somnium’ (у Ганнибала… был следующий вещий сон…).
10.22.2.7: ‘nocte vero, quam belli dies insecutus est… quippe somnum capienti imago cuiusdam obversata praedixit’ ← BM (I, 7, 1): ‘Artorio somnum capienti nocte, quam dies insecutus est, quo… Romani inter se exercitus concurrerunt, Mineruae species oborta praecepit’ (за день до того, как римские армии столкнулись между собой… Арторию явилась во сне Минерва и убедила его…).
10.22.3.4: ‘arripuit igitur omnem exercitus atque fortuito aquilae occasu certissimam hostium ruinam interpretatus est’ ← BM (I, 5, 3): ‘arripuit igitur omen Paulus exque fortuito dicto quasi… certam spem clarissimi triumphi animo praesumpsit’ (Павел обрадовался этой примете, и случайно сказанное заронило в его душу вполне определённую надежду на блистательный триумф в будущем).
10.22.3.6: ‘sibi victoriam ante oculos proponentes’ ← Юстин (V, 7.9): ‘sibi quisque ante oculos... superbum victoremque hostem preponentes’ (каждый, кто видит перед собой… надменного, победоносного врага).
10.22.4.1: ‘quo plus sibi gratiae peperit, hoc magis Suenonis favorem absumpsit’ ← BM (II, 4,3); см. комм. к 10.14.6.9.