11.10.7.7 (2): ‘Dani… ad hoc usque tempus obstinate usurpant’ ← BM (III, 3, ext. 6): ‘apud Indos uero patientiae meditatio tam obstinate usurpari creditur, ut…’ (говорят, что у индийцев в ходу следующее упражнение в терпении, а именно…).
11.10.8.2: ‘aliquanto… speciosius’ ← BM (IV, 2, 4 и VII, 3, 9): см. комм. к 7.2.2 А.
11.11.1.1: ‘amplificandae religionis’ ← BM (I, 1, 1): см. комм. к 14.43.3.2.
11.11.3.1 (1): ‘solutos hebetatosque prisci iuris nervos’ ← BM (II, 6, 1): см. комм. к 6.S.6.2.
11.11.3.1 (2): ‘omnibus ingenii modis ad reparandam patrii moris disciplinam connisus’ ← BM (II, 7, 2): см. комм. к 8.14.10.1.
11.11.3.1 (3): ‘probatoris justitiae cultum’ ← Юстин (XXV, 5.3): ‘raro… justitiae probatoris visum fuisse’ (редко можно было увидеть… человека более непорочной жизни и ‘более испытанной справедл ивости’).
11.11.3.1 (4): ‘concussumque et labentem aequitatis tenorem in pristinum habitum revocavit’ ← BM (IV, 1, ext. 4): ‘concussum et labentem ciuitatis statum in pristinum habitum reuocavit’ (это забвение… возвратило потрясённое и разрушающееся государство к прежнему его состоянию).
11.11.3.2 (1): ‘omnia antiquae consuetudinis momenta’ ← BM (II, 6, 7): ‘omnia antiquae consuetudinis momenta (знак того, что даже в самых незначительных делах для них сохраняют огромное значение ‘все их древние обычаи’).
11.11.3.2 (2): ‘paternae severitatis vestigia sollicitus usurpavit’ ← BM (II, 1, 1): ‘veteris consuetudinis vestigia usurpantur’ (хотя они более не ищут ауспиций, но ‘хотя бы сами по себе сохраняют старую традицию’).
11.11.4.2: ‘primum inter proceres locum perinde ас ducibus assignavit’ ← BM (I, 5, ext. 2): ‘eique primum in acie locum perinde ac duci adsignarunt’ (приняли Эас как своего полководца, поместив его в первом ряду).
11.11.5.1 (1): ‘pontificibus dignitatis incrementa donavit’ ← BM (IV, 7, 5; V, 7, 2; VI, 9, 7): см. комм. к 11.7.20.2.
11.11.5.1 (2): ‘privatorum clericorum ordinem benignissimis decretis adornare studebat’ ← BM (V, 2, 1): ‘matronarum ordinem benignissimis decretis adornavit’ (В их честь сенат в своей бесконечной доброте основал сословие матрон).
11.11.6.2: ‘propositi irrita suasio fuit’ ← BM (IV, 3, ext. 3; IX, 15, ext. 1): см. комм. к 3.6.5.8.
11.12.1.2: ‘nocte igitur, quam dedicationis dies insecuturus… sacristae somnum capienti quidam… per quietem^praecepit’ ← BM (I, 7, 1): см. комм. к 10.22.2.7.
11.12.2.4: ‘neque petrarum pondere, quae undique congerebantur, elisus neque ulla collapsae molis importunitate quassatus, tutum quietis usum habuit’ ← BM (III, 2,1): ‘neque altitudine deiectus quassatusve nec pondere armorum pressus nec ullo uerticis circuitu actus, ne telis quidem, quae undique congerebantur, laesus tutum natandi euentum habuit’ (Его не смутила высота берега, оружие и доспехи не увлекли его на дно своим весом, его не затянул водоворот, в него не попала ни одна стрела или копье, хотя они летели со всех сторон, и он благополучно доплыл до земли, не пострадав).
11.12.2.5: ‘mediis lapidum coagmentis’ ← BM (I, 6, 12): ‘inter coagmenta lapidum’ (большая зелёная пальма вдруг выросла ‘между камнями’).
11.12.2.6: ‘omnium in eum oculos religiosa vulgi admiratione convertit’ ← BM (I, 8, 2): ‘inter religiosam omnium admirationem conspectus’ (все наблюдали за ней со священным трепетом); ← BM (II, 5,4): ‘vulgi oculos in se convertere’ (коллегия флейтистов также была предназначена ‘для привлечения внимания толпы’ на форуме); ← BM (III, 2, 1): ‘tot civium, tot hostium in se oculos convertit, stupentis illos admiratione’ (он один ‘приковал к себе взгляды и соотечественников, и врагов: первые смотрели на него с восхищением’, вторые — со смешанным чувством радости и ужаса).
11.12.2.8: ‘nec parvulum… praebuit argumentum’ ← BM (1,7, ext. 5): ‘ne… paruulum argumentum est’ (случившееся с Киром также стало весьма убедительным доказательством необоримой неизбежности рока).
11.12.3.2: ‘fossa ad solidum humo’ ← BM (II, 4, 5): см. комм. к 11.9.2.2.
11.12.3.3: ‘sine ullo auctore’ ← BM (I, 6, 7): см. комм. к 1.8.7.5.
11.12.4.1: ‘neque… impunitas affuit’ ← BM (1,1,20): ‘inpune non tulit’ (‘не избежал наказания’ и Квинт Фульвий Флакк, когда перевез мраморные плиты из храма Юноны Лацинии в храм Фортуны Эквестрис).
11.12.4.2: ‘pestiferum… exitum’ ← BM (V, 2, 4): см. комм. к 11.5.3.3.
11.12.4.3: ‘cuius vi non solum corporis firmitate… spoliatus’ ← BM (I, 7,4): см. комм. к 14.32.2.3.
11.12.4.6: ‘manifestas neglecti imperii eius poenas pependisse’ ← BM (I, 1, 17): см. комм. к 9.4.38.2.
11.12.5.2: ‘pudicitiae disciplinam ingeneravit’ ← BM (VI, 1, 4): см. комм. к 14.39.34.2.
11.12.5.4: ‘ad ultimam tabem redactos’ ← BM (V, 7, ext. 1): ‘diversi affectus… ad ultimam tabem corpus eius redegerunt’ (различные страсти, бушевавшие внутри него…. довели его до полного истощения).