Другі варыянт

Дзверы. Спіной да іх і да ўсіх, хто заходзіць, сядзіць экзаменатар. Малады, круташчокі, з густой шчацінай «бокса». Ён нават не павярнуўся, калі зайшоў Васіль, і Васіль паўз яго прайшоў наперад, каб той убачыў яго. Нейкую хвіліну пазіралі адзін на аднаго: Васіль, чакаючы, што скажа экзаменатар, той — проста так, думаючы нешта сваё, далёкае ад экзамена і ад Васіля. Кіўнуў галавой на другі столік, правей. Там былі раскіданы білеты. За гэтым — яшчэ адзін рад вузенькіх столікаў. За трыма сядзелі дзве дзяўчыны і салдат, адзін хлопец сядзеў перад экзаменатарам. Гэта яго гаворку перабіў Васіль сваім прыходам. Васіль узяў білет, знайшоў сабе столік. Экзаменатар павярнуўся да хлапца: давай далей...

Білет у Васіля быў лёгкі, ён нават не чакаў, што тут могуць быць такія лёгкія білеты. Лінейная функцыя, яе графік і ўласцівасці, тэарэма Піфагора — «дзякуй, стары, што некалі жыў і мудрыў, бач, зноў сустрэліся, а я думаў, што развітаўся з табой назаўсёды»,— вызначыць інтэрвалы ўзрастання і ўбывання функцыі, рашыць ураўненне... Білет-то лёгкі, але Васіль запісаў на паперы ўвесь адказ: так будзе надзейней.

Пакуль Васіль рыхтаваўся, адказалі некалькі чалавек — хлопец, салдат, дзяўчына. Яе адказ Васілю не спадабаўся: мямліць, мусоліць, у функцыях — ні ў зуб нагой, відаць, не выцерабіцца, Кірыла Кірылавіч даўно ўжо ўляпіў бы дваяка: «ты мне жвачку не жуй, гавары канкрэтна»... А як гэты?.. Відаць, паставіў траяка, бо выскачыла весела. Каб дваяка — завыла б. Хм, здаецца, неблагі хлопец гэты экзаменатар. I малады, можа гадоў якіх дваццаць пяць ці дваццаць шэсць. А ўжо...

У аўдыторыю зайшла дзяўчына — высокая і, як бы сказалі ў Дубне, пародзістая. Толькі валасы белыя-белыя, мочаныя-вымачаныя, аж непрыгожа, і зусім кароценькая спадніца. «Дурнеюць яны, ці што? I ногі крываватыя»,— падумалася Васілю. Дзяўчына аддала заліковы ліст, узяла білет і села перад экзаменатарам на другі столік. Не паспела надумацца што-небудзь, як дзверы зноў адчыніліся, і ў аўдыторыю зайшоў высокі сутулаваты чалавек, таксама малады, відаць, нядаўні баскетбаліст, з цёмнымі прыжмуранымі вачыма. Узяў крэсельца, сеў побач з экзаменатарам, паздароўкаўся за руку. «Адзін прымаеш?» — «Пакуль адзін. У Іванавіча жонку ноччу на «хуткай» забралі, апендзікс. Павінны аперыраваць, дык недзе ў бальніцу пабег, можа яшчэ надыдзе».— «А-а-а... Жыццё ёсць жыццё. Ніколі не ведаеш, што цябе чакае за вуглом — даўбешка ці букет кветак...» — Ён абабег позіркам аўдыторыю, сустрэўся вачыма з дзяўчынай, што толькі што зайшла. Яны нічога не сказалі адно аднаму — дзяўчына высокаму, а высокі дзяўчыне, нават нічога нельга было заўважыць у гэтай мімалётнай, можна лічыць, выпадковай сустрэчы позіркаў, але Васіль мог паклясціся, што яны ведаюць адно другога, што між імі нешта ёсць.

Высокі ўзяў у рукі ведамасць, ускінуў бровы: «Слухай, ды ў цябе адны выдатнікі! Віншую!» — «А што?» — неяк стомлена адказаў экзаменатар. Нешта не спадабалася яму ў пытанні высокага...— «Нічога,— высокі ўжо трымаў у руцэ экзаменацыйны ліст, і зноў Васіль мог пабажыцца, што гэта быў ліст дзяўчыны, якая толькі што зайшла, нахіліўся да круглатварага, пачаў нешта шаптаць на вуха. Дзяўчына, што адказвала, змоўкла на паўслове. «Вы давайце, працягвайце, я чую,— падагнаў яе экзаменатар і тут убачыў, што на іх пазірае Васіль, падаўся наперад: «А вы чаму нічога не робіце?» — «Я падрыхтаваўся»,— адказаў Васіль.— «Ну што ж, зараз пабачым»,— папярэдзіў, быццам на нешта непрыемнае намякнуў, экзаменатар і павярнуўся да высокага. Высокі паклаў экзаменацыйны ліст перад ім. Той кіўнуў галавой. Можа проста так кіўнуў, але Васілю падалося, што гэта было не проста так. «А ты сёння гуляеш?» — «Дзе там, у трыццаць сёмай прымаю. Ну, шчэ ўбачымся». Высокі кіўнуў галавой, устаў і, не глянуўшы ні на кога, выйшаў... Усё гэта — як ён прыйшоў, перагаварыў з экзаменатарам і пайшоў — усяго якую хвіліну заняло, але Васіль адчуў, што за гэты час у аўдыторыі здарылася нешта вельмі важнае, быццам прамільгнуў нейкі чорны цень і сваім чорным крылом зачапіў і яго, Васіля.

Неўзабаве за даўгім з аўдыторыі выйшла дзяўчына, што адказвала. Васіль устаў.

— Вы пачакайце,— экзаменатар вяла кіўнуў на яго пальцам, пазіраючы на дзяўчыну.

— Цяпер жа мая чарга,— Васіль кашлянуў: у горла быццам пылу набілася...

Дзяўчына скоранька згрэбла са стала свае лісцікі, пайшла да экзаменатара.

— Вось і добра. Адкажа таварыш,— экзаменатар паказаў на дзяўчыну,— а потым вы. Пачынайце,— даў дазвол дзяўчыне.