Esperanto sen antaujughoj

Estas ankau facile cherpi ekzemplojn el la universala historio. Jen kelkaj: la plibonigo de la laborkondichoj, la jura egaleco inter viroj kaj virinoj, la senkoloniigho, la monda solidareco en kelkaj kampoj, kiel ekzemple sano. Chiuj tiuj faktoj ne plu estas "utopioj", sed anstatau ili la homaro nutras nun aliajn revojn, kiuj siatempe same konkretighos.

* * *

La aspiro pri paco estas normala che civilizita homo. La malkonsentojn kun siaj najbaroj li solvas ne plu per materiaj armiloj sed per juraj rimedoj. Li ne plu faras justecon per siaj propraj manoj, sed alvokas la leghojn kaj la justicon por protekti sian ofenditan rajton. Civilizita socio ne nur donas protekton kontrau individua malrespekto al ies rajtoj, sed ankau al la eventualaj perfortoj, kiujn la publikaj instancoj povas praktiki kontrau individuo.

Tio, kio validas por civilizitaj homoj, validas ankau por civilizitaj nacioj; en siaj rilatoj kun la aliaj nacioj ili submetighas al la regado de la leghoj.

Male la necivilizita homo estas militema. Por li juro estas abstraktajho nekomprenebla. Li akceptas nur unu leghon: tiun de la plejfortulo. Char li nur iomete pli evoluis ol la besto, eble nur fizike, li submetighas komplete al la legho de la bestoj: kiu estas la plej forta, tiu regas. Same agas necivilizitaj popoloj. Do pacemo kaj militemo estas mezuriloj de la civilizo de individuoj kaj popoloj. Fakte en kelkaj okazoj pravighas militoj, nome por liberigi la patrolandon el fremda regado, au por defendi ghin kontrau milita atako. Sed sisteme intenci solvi internaciajn kverelojn pere de militoj estas postrestajho de barbaraj tempoj.

Tio klarigas kial tiel precize difinas sian pacaspiron la homo de la 20-a jarcento: unue pere de Ligo de Nacioj, kaj poste pere de UN. La unua fiaskis kaj la dua ne tute sukcesas, sed almenau ghi estas universala politika forumo, kie la popoloj jam havas oportunon debati kaj pledi por siaj rajtoj.

Eventuala fiasko de UN ne pruvus, ke la idealo pri paco estas absurda. Ni scias, ke la evoluo farighas per sinsekvaj provoj; UN povus farighi nur malsukcesinta dua provo, kaj, post ghi, eble aperus tria kaj definitiva monda organizajho kapabla reguligi efektive la interpopolajn rilatojn kaj jure solvi la internaciajn malkonsentojn. Evidente, por la bono de la nuna homaro estas preferinde, ke UN sukcesu.

* * *

Pri la aserto, ke Esperanto "celas forpreni la atenton de la laborista klaso for de la batalo kontrau la internacia kapitalismo", ghi estas nete malvera. Unue char Esperanto ne havas politikajn celojn (vidu la Deklaracion pri Esperantismo kaj la Statuton de UEA, paghon 4). Due char neneutralaj organizajhoj jam de longe uzas Esperanton por disvastigi siajn celojn, ekzemple: Laborista Sennacieca Asocio Tutmonda SAT, 67 Avenue Gambetta, P 75020 — Paris, Francujo).

Tio, kio ne estas klare dirita en tiu antaujugho, estas, ke Esperanto, proksimigante inter si personojn kaj popolojn, malarmigas la spiritojn kaj ne instigas, ke iu homo agu militeme kontrau alia homo. Por tiuj, kiuj lautvochas la perforton kiel ilon por solvi la intemaciajn kyerelojn, Esperanto fakte malhelpas. Ghi taugas nur por civilizitaj homoj el kiu ajn politika sistemo.

* * *

La plej tauga ilo por opozicii la chi analizitan antaujughon estas la pacedukado, farebla en chiuj lernejaj gradoj. En ghi grava rolo ludus la instruado pri UN, ties agentejoj kaj la homaj rajtoj.

En la brazilaj unuagradaj lernejoj oni jam instruas pri UN en la lemobjekto nomata "Sociaj studoj". Sufichus do nur emfazi la gravecon de tiu politika monda organizajho. Sed por kompleta pacedukado estus necese, krome, pliampleksigi la programojn de alia lernobjekto: "Morala kaj civitana edukado".

2.13. Esperanto ligighas aparte al neniu religio

En la malantauaj paghoj ni analizis la chefajn antaujughojn kontrau Esperanto, kolektitajn de s-ro Gian-Carlo Pighiera. En Brazilo, krom tiuj, regas ankau alia antaujugho, eble pli forta ol ili, nome: "Esperanto ligighas al spiritismo." Ni analizu ankau ghin.

* * *

Kio estas spiritismo? (*)

Lau ghiaj plej kleraj adeptoj, ghi estas samtempe scienco, filozofio kaj religio, kiu studas la komunikadon inter la vivuloj kaj spiritoj de mortintoj, faratan de specialaj personoj nomataj mediumoj. Kiel scienco, ghi studas eksperimente la okultajn fenomenojn (trancon, psikografion, obsedon ktp.). Kiel filozofio, ghi konsistigas principaron celantan klarigi la chefajn misterojn de la vivo (kial ni vivas? el kie ni venas? kien ni iras? ktp.). Kiel religio, ghi celas ligi komplete la homojn al Dio (**), plibonigante ilian konduton, lau sia devizo: "For de karitato ne estas savo".

Ja en Brazilo granda parto de la esperantistaro estas ankau spiritisma. Kial? Char, kiel chiu religio inda je tiu nomo, spiritismo lautvochas la fratecon, kaj Esperanto estas evidente bonega ilo, por ke la homoj interfratighu.