Французская навела XX стагоддзя

Дробныя гандляры адразу пачынаюць званіць адзін аднаму. Праз два дні, ніхто не ведае чаму, але пра Дуаена пачынаюць шмат гаварыць у галерэях.

На сёмы дзень да аднаго з гандляроў прыходзіць калекцыянер і за вялікія грошы купляе тое, што яго супольнік прынёс раніцай. Ён кажа збянтэжанаму гандляру:

— Пастарайцеся дастаць мне за такую цану яшчэ.

Тое самае робіцца і ў іншых галерэях. Махляры няшмат на гэтым трацяць.

Праз восем дзён Дуаен пачынае карыстацца вялікім попытам. На жаль, у Парыжы ўжо зусім нічога няма з яго карцін. Тэлефон Дуаена раптам пачынае званіць цэлы дзень. Муаўр, Жуж і Партэн заяўляюць, што ім прапаноўваюць неверагодныя сумы за яго карціны. З галерэі, дзе рыхтуецца выстаўка, звоняць без перапынку. Адзін з калекцыянераў, які мае яго карціны, сустракаецца з ім.

— Нарэшце, — кажа ён, — гэтая тупая крытыка зразумела. Я думаю, што гэта толькі пачатак. Але нельга пускаць справу на самацёк. У вас ёсць хто-небудзь, хто займаецца?.. Усімі гэтымі справамі? Вы трохі адарваны ад гэтага свету. Я вас разумею. Але хоць вы і абыякавы да ўсяго гэтага, трэба каваць жалеза, пакуль гарачае...

Ён прапаноўвае свае паслугі: «Вельмі рады дапамагчы. Не трэба дзякаваць. Зрэшты, я сам у гэтым зацікаўлены, бо маю ці мала вашых карцін, вы ж ведаеце».

Праз шэсць месяцаў замежныя музеі займаюць чаргу. Ім абяцаюць карціну Дуаена, мажліва, у наступным годзе... Карціны Дуаена ідуць па вялізнай цане. Адну з іх ацанілі на распродажы ў восем мільёнаў. Вялікую? Не, невялікую. Праўда, напачатку мафія (так іх употай называюць у некаторых сакрэтных колах, дзе іх ведаюць), дык вось, мафія выставіла на продаж дзве ці тры карціны, паказала іх і сама скупіла. Але потым у гэтым больш не было патрэбы. Гэта ўсё дабром не скончыцца, пабачыце! Шабрые (займаецца продажам карцін вядомых мастакоў, і цяпер у яго кантракт з Дуаенам) не дастаткова моцная фігура, і такіх цэн ён не вытрымае. Калі калекцыянеры пачнуць збываць карціны Дуаена, ён не зможа скупіць іх за трыццаць мільёнаў, няма чаго і казаць. Усё разваліцца, як картачны домік.

А пакуль яны грабуць грошы.

У Дуаена ўсё таксама змянілася. Яго выстаўка прайшла ў Н-скай зале, што яшчэ не ўдавалася нікому. Тут не абышлося без дапамогі высокапастаўленага Правідана, які быў у захапленні ад таго, што яго прагнозы спраўдзіліся. Да таго ж гарадскія ўлады набылі шэсць яго карцін вялікага фармату за цану, якую музеі звычайна не плацяць. Яму выдзелілі залу на выстаўцы ў X..., што праходзіла раз на тры гады, і дзве залы на У... выстаўцы, якую арганізоўвалі раз на чатыры гады, а дзесяць яго вялікіх палотнаў адправілі на штогадовую выстаўку ў ... На ўсіх трох ён атрымаў гран-пры. Шабрые траціў увесь свой час на тэлефонныя перагаворы з Нью-Йоркам. Прадмова Муаўра, якой папярэднічала біяграфія, была перакладзена на семнаццаць моў.

У каталогах была таксама зроблена невялічкая прыгожанькая ўстаўка з інфармацыяй пра аўтара прадмовы, дзе наўмысна згадвалася пра Абраама дэ Муаўра, яго продка, і яго ўяўныя лікі. Жуж і Партэн засталіся ў баку ад гэтай валтузні, калі не лічыць, што ў біяграфіях абодвух пісьменнікаў было адзначана, што яны з самага пачатку разгледзелі ў Дуаене аднаго з найвялікшых мастакоў свайго часу. Такім чынам, яны міжволі атрымалі падставы ганарыцца. У абодвух было па некалькі палотнаў Дуаена, і яны з горыччу ўсміхаліся ад думкі, што з-за людскога капрызу ў іх на сценах цяпер вісіць цэлы скарб. Яны адчувалі сябе амаль прыніжанымі, калі рынак і прэса на вачах адбіралі ў іх выключна іхняга абранніка.

Што тычыцца Дуаена, то ён нічога не памяняў у сваім жыцці, калі не лічыць, што суботнія вячэры сталі больш інтымнымі. З шасці гадзін вечара ён прымае крытыкаў, захавальнікаў музеяў, калекцыянераў, некаторых замежных гандляроў карцінамі. Арганізацыйныя пытанні ён пакінуў на антыквара. Сам жа ён займаецца тым, што кідаецца ў вочы. Напрыклад, падоўгу размаўляе па тэлефоне з Шабрые, які трымае яго ў курсе ўсяго, і з Муаўрам, які аказаўся надзіва дзелавым чалавека і прадмовы да выставак Дуаена ўжо пачынаюць гадаваць яго сям'ю. Дуаен апранаецца так, як і раней. Эла таксама. У іх няма ні машыны, ні загараднага дома. Свае грошы ён кладзе ў банкаўскі сейф, каб не плаціць падаткаў. Ён вядзе надзвычай сціплае жыццё, мала выходзіць, па суботах гатуе кус-кус, або гусь.

Часам у суботу да яго заязджае, у перапынку паміж дзвюма афіцыйнымі сустрэчамі, высокапастаўлены Правідан.