GƏNCƏ FOLKLORU ANTOLOGİYASI 1-Cİ KİTAB.

Пейьямбяр дайанды. Чобан эялиб чатды.

Чомаьыны щярряди буна тяряф. Деди:

- Гардаш, сян юйрядян намаз йадымда

галмады. Щяля цстялик юз намазымы да

йанылдым. Йа бу саат мяним намазымы юйрят, йа

да бу чомагла сяни язяъям.

Бирдян пейьямбярин йадына чобанын

намазы дцшдц. Тез деди:

- Бах беляйди: Аь гойун, гара гойун, башыны

йеря гой, гойун.

Чобан севиндийиндян атданыб-дцшдц. Деди:

- Йахшы ки, йадына салдын. Аллащ цзцня

бахды.

Чобан гайытды дала. Пейьямбяр цз тутду

Аллаща: «Йа Аллащ, бу ня иш иди мяним башыма

эялди»? Аллащдан сяда эялди: «Йа пейьямбяр,

бил вя аэащ ол. Чобанын чобан намазы олар,

пейьямбярин пейьямбяр».

ЛАЛЯ

Дейир бир овчу марал изиня дцшцр. Маралы

нишанлайыр. Марал йаралы-йаралы коллуьа сары

гачыр. Баласыны коллугда эизлятмишди. Ща ъан

атырса баласына чатаммыр. Дцзцн ортасында

ганы сел кими ахыр. Маралын ганындан ал

лаляляр битир. Лалянин баьрындакы гара хал

маралын баласыны эизлятдийи гара коллугду. Ел

арасында беля бир байаты да вар:

128

Язизийям баьры ганды,

Лячяк ал, баьры ганды.

Лаля чох йахшы эцлдц,

Онун да баьры ганды.

ТОЙУЬУН ДЯРДИ

Тойуьа дейирляр:

- А тойуг, сянин ня дярдин вар?

Тойуг дейир:

- Ещ, ян бюйцк дярд мянимкиди. Гыз доьурам

эцнцм олур, оьлан доьурам ярим.

ЭЯЛИН ГАЙАСЫ

(Кяпяз даьындадыр)

Бир эцн бир эялин башыны йуйурмуш.

Бирдян гайнатасы ичяри эирир. Эялин

хяъалятиндян билмир нейлясин. Аллаща

йалварыр ки, мяни даша дюндяр. Эялин

йериндяъя даш олур. Эялинин йанында даш

ушагнан даш сандыг да вар.

ГАРА ИНЯК ЗАЬАСЫ

(Дашкясян району, Хачбулаг кяндинин Ямирвар

йайлаьындадыр)

Бир йетим гыз варймыш. Бу гыз чох эюзял

имиш. Аналыьын эюзц гызы эютцрмязмиш. Гызы

129

щяр эцн дюйярмиш, сюйярмиш, ял бойда гуру

чюряк верярмиш.

Гызын бир гара иняйи вар имиш. Щяр эцн

аьлайа-аьлайа иняйини юрцшя апарармыш. Иняк

дя мещрини гыза салыбмыш. Гыз аьлайанда иняк

онун эюзцнцн йашыны йалайырмыш. Дилини ота

вурмазмыш. Юэей ананын буна пахыллыьы тутур.

Ахшам кишиси евя эяляндя дейир:

- Киши, йа бу иняйи кяс, йа да мян чыхыб

эедирям дядям юйцня.

Киши чох дил тюкцр. Арвад ики айаьыны бир

башмаьа диряйиб дурур. Кишинин ялаъы кясилир.

Разылыг верир. Гара иняк буну ешидир, гачыр.

Йетим гыз да иняйин далынъа. Иняк эирир бир

заьайа. Гыз да инякнян бир йердя. Киши гызнан

иняйи чох ахтарыр, тапа билмир. О замандан

заьанын йанында дюрд булаг гайнайыр. Булаьын

щяряси иняйин бир ямъяйидир.

ТОРПАГ ГАЛА

(Товуз районунун Бозалганлы кянди

йахынлыьында, Кцр чайынын сащилиндядир)

Торпаг гала бюйцк бир кянд имиш. Бу кянддя

бир баъы, бир гардаш варыймыш. Гыз чох эюзял

имиш, щям дя аьыллы. Гардаш да ахмаьын бири.

Бир эцн баъысына эюзц дцшцр. Гыз буну дуйур.

Цзцнц эюйя тутур, Аллаща йалварыр:

- Ей Танрым, мяни даша дюндяр! Беля

йашамаг юлцмдян бетярди.

130

Аллащтаала гызын сясини ешидир. Гыз

дюнцб даш олур.

Бу ишя Аллащын гязяби тутур. Кянди йерля

йексан едир. Зялзяля олур. Евляр учуб даьылыр,

тякъя диварлары галыр. О вахтдан щямин кяндя

Торпаг гала дейирляр.

ОВСУНЧУ ГЯБРИ

(Мурьузаллар дцзцндядир)

Бир касыб оьлан вар имиш. Дювлятли бир

кишинин гызына вурулур. Гыз да оьланы севир.

Гызын ата-анасы гызларыны лцтцн бириня вермяк

истямир. Оьлан чох фикирляшир, чох баш

сындырыр, ахырда газанъ йолу тапыр. Дейир бир

торба тикдирим, илан торбасы. Дцшцм дцзляря

илан тутум, дишлярини торбайа салым. Гапы-гапы

эязиб ойсунчулуг еляйим.

Оьлан анасындан иъазя алыр, эедир

пешясинин далынъа. Бир-ики илан тутур. Дишини

чыхарыб, салыр торбайа. Дцшцр кяндлярин

ъанына. Башлайыр ъамааты ойсунламаьа. Щяр

ойсунладыгъа да пул алыр. Ща беля-беля, ща

беля-беля, йаваш-йаваш касыблыьын дашыны

атыр.

Эцнлярин бир эцнцндя оьлан йеня эедир

илан тутмаьа. Дейир бу дяфя эедим иланлар

мяляшян Мурьузаллар дцзцня. Иланлар бу ишдян

дуйуг дцшцр. Оьлан ялини илана узадан кими

иланлар бирляшир. Щамысы оьланы чалыр, тас-

тас еляйир. Щеч кясин хябяри олмур. Оьлан юлцр,

мейди дя галыр дцзцн ортасында.

131

Арадан бир хейли вахт кечир. Оьландан сяс-

сораг чыхмыр. Бир чобан дцздя гойун отаранда

оьланын ъырыг-ъырыг олмуш палтарыны, бир дя

сцр-сцмцйцнц тапыр, эялир кяндя, ъамаата хябяр

верир. Оьланын анасы бир башына дюйцр, бир

дизиня. Щамы эедир щямян йеря. Оьланын

ъырылмыш палтарыны, сцр-сцмцйцнц йыьыб

басдырырлар. Цстцня о гядяр торпаг тюкцрляр ки,

олур тяпя. Тяпяйя дейирляр Овсунчу гябри.

Адамлар щямин тяпянин торпаьындан эятириб юз

щяйятиня сяпир. Овсунчу торпаьы щара тюкцлся,

алты ил щямян йеря илан эялмяз.

САВАЛАН ДАЬЫ

Дейир отуз алты илдян бир Савалан даьында