ачылыр. Бу ишин щамысы пейьямбяря аэащыйды.
Пейьямбяр Ялейщиссалам дейир:
- Эедин бяйнян эялинин цстцндя йатдыьы
эявяни пцкцлц мана эятирин!
О саат эедиф эявяни эятирилляр. Мящяммяд
пейьямбяр ялиндяки чубухла эявяни дюйяшдийир.
Бир дя эюрцлляр буду ща эявянин арасындан бир
гара илан йеря тцшдц. Пейьямбяр Ялейщиссалам
илана дейир:
-Ей Аллащын дилсиз-аьыссыз щейваны, сян
бурда нейняйирсян?
136
Илан дейир:
- Пащо-вай, савах ачылыб! Щеш мяннян
чыхмайан иш, нятяри олуф ки, индийянятян йатыф
галмышам? Йа Пейьямбяр, аэащ ол, о гызын
атасы мяним еркяк тайымы юлдцрцф. Мян йазых
нечя иллярди тякям. Онунчун да анд ичмишдим,
нечя ки, ъанымда ъан вар, эяряк онун гызыны яр
цзцня щясрят гойам.
Пейьямбяр Ялейщиссалам адамлара буйурур
ки, дуз-чюряк эятирин. Дуз –чюряйи иланын
гаваьына гойуф дейир:
- Сяни анд верирям бу дуз-чюряйя, о
ъаваннардан ял чяк! Юзун дя эет, филан баьчада
бир гара илан вар, арвады юлцф. Бах онун
йанына. Сяни она вердим!
Илан сцрцня-сцрцня чыхыф эедир.
Мящяммяд Пейьямбяр цзцнц адамлара тутуф
дейир:
- Бах Абузярин оьлуну юлцмдян гуртаран о
кор арвадын алхышыды. Абузярин вердийи бир
тикя чюряк осаната кечиф.
Эцнлярин бир эцнцндя нятяри олурса Аллащ
нящлят елямиш Йезид, Имам Щясянин арвадыны
йолдан чыхарыр. Ону юйрядир ки, ярини
юлдцрэцнян сяни оьлума алым. Арвад да
хялвятъяня су ъцрдяйиня зящяр тюкцр. Эежя
137
Имам Щясян бярк сусуйуф ъцрдяйи башына чякир.
Еля ордаъана ъийары доьраныф юлцр.
Имам Щясян юляннян сонра Йезид арвады
юйцня эятирир. Шяр гарышыр, арвад юйдяки
чырахлары эюрцф сорушур:
- Бу няди беля йандырыфсыныз?
Дейирляр бу чырахды, биз эежяляр мунун
ишыьында отуруруг. Арвад да гайыдыр ки, биз
щамымыз эежяляр Имам Щясянин ишыьына
йыьышардых. Онун цзц эцн кими шох саларды.
Арвадын бу сюзцня Йезидин бярк гязяви тутур:
- Сян ки, ишыьына отурдуьун кишинин
гядрини билмядин, мяним оьлумун гядрини
щардан биляъяксян?
Муну дейяннян сонра арвады гатырын
гуйруьуна баьлатдырыр. Дейир гатыр щяля дя о
арвады юзцннян щяррийир, даьда, дашда
сцрцтмяш чякир. Ончун да яйах цстя су ишмяк,
яли-ял цстя чатагламах эцнащ сайылыр. Онда
гатыр дайаныр, щямин о лянятдямя арвадын
йорнуьу чыхыр.
Яли щюкцмлц пящливан олуб. Атам-анам,
балаларым Ялийя гурбан. Эянъяйя Яли шящяри
дейирляр, Имам Щцсейн шящяри дейирляр.
Бир эцн ъаным гурбан олмуш Ялийя
Аллащдан нида эялди. «Эет филан йеря биня
бас», Эялди биня басмаьа. Эюрдц бир чобан гойун
отарыр. Салам-калам еляди. Деди:
- Ай чобан гардаш, бурда биня басмаг
истяйирям. Нятярди?
138
Чобан деди:
- Чох эюзял. Амма бир аз эянъ еля. Йаны
эенъя олсун.
Яли деди:
- Ай ъамаат, бу шящярин адыны Эянъя
гойдум.
139
Бир атым вар мещрибан,
Кюксц суда щяр заман.
Эеъя-эцндцз кишнямяз,
Арпа-саман истямяз.
(гайыг,
эями)
Бир балаъа адаъыг,
Ичи долу аь мунъуг.
(аьыз,
дишляр)
Бу эцн шянбядир,
Кцйлямя, дцшянбядир.
Од йох, оъаг йох,
Газанда бишян нядир?
(пендир
)
Гычлары вар, яли йох,
Йанлары вар, габырьасы йох.
(сяндял
и)
Даш цстя дайлаг ойнар.
(долу)
Мяънунда йохду,
Лейлидя вар.
Йусифдя йохду,
Зцлейхада вар.
140
(«Л» щярфи)
Тахъадан дцшдц тапп еляди,
Эцлсяням ону щапп еляди.
(сичан вя
пишик)
Ай эедяр ща, ил эедяр,
Эеъя-эцндцз йол эедяр,
Ня дили вар, ня аьзы,
Нярилдяр аслан эедяр.
(су)
Алты даш, цстц даш,
Арасында чятяням
Газанда бишян дузсуз
Ашымды мяним.
(сямяни
щалвасы)
Бир атым вар аь алаъа,
Юзц эедяр, йящяри галар.
(кюрпц алтында
су)
Бири эялир,
Бири отурур,
Бири йатыр.
(чай, аьаъ,
торпаг)
Эюйдя доьулур,
Йердя боьулур.
(торпаг)
141
Цч гардашым вар,
Бири сулуйур,
Бири цфцрцр,
Бири битирир.
(йаьыш, йер,
эцняш)
Дюрд гардашын бир папаьы,
Щамысы бирдян гойур.
(стол)
Тапдым бир щача,
Лазымдыр саъа.
Атдым бир итя,
Ит дя лап гоъа.
(кюсюв)
Эюйдян йеря буз йаьыр,
Эюрцн неъя дцз йаьыр.
Дары бойда, гоз бойда,
Эюрмядим гарпыз бойда.
(долу)
Ел-оба йатды,
Юлц гычын узатды.
(ъяфтя)
Елями ган айаьы,
Кяклийин ган айаьы.
Ашыг бир щикмят эюрцб,
Цч башы, он айаьы.
(саьыъы, иняк вя
дана)
Саьсаьан сякяр,
142
Гуйруьун бцкяр.
Газ гыгылдар,
Илийин тюкяр.
(нещря)
Бир иняйим вар: щаны-щаны,
Буйнузлары сцбщаны.
Ону саьанын яли эяряк,
Дямирдян голу эяряк.
(илан)
Даьдан эялир даь кими,
Голлары будаг кими,
Яйилир су ичмяйя,
Бяйирир оьлаг кими.
(араба)
Эюйдян эялир йаьыш кими,
Суйуну дадмаг олмаз.
Тохуйур Ъулфа шалы,
Ону да эеймяк олмаз.
(щюрцмчяк)
Бу даьлар кюмцрдянди,
Кечян эцн юмцрдянди.
Гардашым бир мейвя йеди,
Саплаьы дямирдянди.
(шиш вя
кабаб)
Сяфяр бу евдя йатыр,
Гол-ганадын о бири евя атыр.
(бостан)
143
Атасы донгар Яли,
Анасы йасты Пяри,
Гызы елляр эюзяли,
Оьлу щамыдан дяли.
(тяняк, йарпаг, цзцм,
шяраб)
Газан алдым,
Ичиня гуйруг салдым.
Газан яриди,
Гуйруг галды.
(айаг, айаггабы)
Ялим ятдя,
Эюзцм сцддя,
Башым йунда.
(гойунун
саьылмасы)
О нядир ки, эюбяйиндян налланыр.
(пул)
Дярйада бир эцл битиб,ады йох,
Ширинликдян йемяк олмаз, дады йох.
(йени доьулмуш
ушаг)
Ана бир гыз доьду,