Гронкі гневу

Бацька сказаў:

— Можа, мы пачакаем вас? А тады ўсе і паедзем.

— Не, — адказаў Уілсан. — Вы і так шмат нам зрабілі. А тут заставацца вам нельга. Вам трэба ехаць, знайсці работу, працаваць. Мы вас не хочам затрымліваць.

Бацька ўсхвалявана сказаў:

— Але ж у вас нічога няма.

Уілсан усміхнуўся:

— Калі мы з вамі стрэліся, у вас таксама нічога не было. Вас гэта не датычыць. Будзеце спрачацца са мной, я ўзлавацца магу. Вы едзьце, а то я сапраўды зазлую і пасваруся з вамі.

Кіўком галавы маці паклікала бацьку пад брызент і нешта шапнула яму.

Уілсан павярнуўся да Кейсі:

— Сэйры прасіла вас зайсці да яе.

— Добра, — адказаў прапаведнік. Ён пайшоў да маленькай шэрай палаткі Ўілсанаў, адхінуў полкі і ўвайшоў. У палатцы было цёмна і душна. На зямлі ён убачыў матрац, астатнія рэчы, як былі скінуты з грузавіка, так і валяліся дзе папала. Сэйры ляжала на матрацы, шырока расплюшчыўшы бліскучыя вочы. Кейсі спыніўся, глянуў на яе, апусціўшы сваю вялікую галаву, і мускулы на яго жылістай шыі напяліся. Ён зняў з галавы капялюш і стаяў, трымаючы яго ў руцэ.

Сэйры спыталася:

— Муж сказаў, што мы не едзем?

— Сказаў.

Зноў пачуўся нізкі прыгожы голас Сэйры:

— Я хацела ехаць з вамі. Ведаю, мне з гэтай пустыні жывой не выбрацца, затое муж перабярэцца цераз яе. А ён не хоча. Ён не ведае. Думае, я папраўлюся. Ён не ведае.

— Ён сказаў: не паедзем.

— Ага. Ён упарты. А вас я паклікала, каб малітву прачыталі.

— Я не прапаведнік ужо, — ціха прамовіў Кейсі. — Малітвы мае не памогуць.

Сэйры правяла языком па сасмяглых губах.

— Калі памёр іх дзед, я была ў палатцы. Тады вы прачыталі малітву.

— Гэта была не малітва.

— Малітва, — сказала Сэйры.

— Не такая, якія чытаюць прапаведнікі.

— Малітва была добрая. Прачытайце і мне такую.

— Я не ведаю, што гаварыць.

Сэйры заплюшчыла вочы і праз хвіліну зноў паглядзела на Кейсі.

— Тады памаліцеся моўчкі. Без слоў. Мне большага не трэба.

— Ува мне няма бога, — сказаў Кейсі.

— У вас ёсць бог. Вы не ведаеце, які ён, але гэта няважна. — Прапаведнік схіліў галаву. Сэйры баязліва сачыла за ім. І калі ён падняў галаву, твар яе пасвятлеў. — Гэтага я і хацела. Адчуць, што ёсць нехта побач… і моліцца.

Кейсі матнуў галавой, быццам адганяючы сон.

— Я гэтага не разумею, — сказаў ён.

А Сэйры сказала:

— Але вы… вы ведаеце, праўда?

— Ведаю, — адказаў Кейсі, — ведаю, але не разумею. Можа, міне некалькі дзён, вы адпачняце і паедзеце далей.

Сэйры паволі пакруціла галавой:

— Ува мне ўжо нічога не засталося, акрамя болю. Я ведаю, што гэта, толькі яму гаварыць не хачу. Ён вельмі засмуціцца. А зрабіць усё роўна нічога не зможа. Магчыма, ноччу, калі ён засне… Прачнецца, усё ж лягчэй.

— Хочаце, я не паеду, застануся з вамі?

— Не, — сказала Сэйры. — Не. Ведаеце, дзяўчынай я добра спявала. У нашых краях усе гаварылі, што я спяваю не горш за саму Джэні Лінд. Бывала, прыйдуць паслухаць мяне. І вось… пяеш, а людзі стаяць побач, і здаецца, быццам ты з імі адно цэлае. Так мне рабілася добра тады. Не кожнаму дадзена такое адчуць — такую паўнату ў сэрцы і блізкасць да людзей, што стаяць і слухаюць. Тады я ўсё думала, што некалі буду спяваць у тэатрах, ды не збылося. То і добра. Калі я спявала, нікога паміж намі не было, нічога. Вось чаму я папрасіла вас памаліцца. Захацелася яшчэ раз адчуць такую блізкасць. Песня і малітва — адно і тое. Шкада, што вы не чулі, як я спявала.

Кейсі заглянуў ёй у самыя вочы.

— Бывайце, — сказаў ён.

Яна кіўнула яму галавой і моцна сцяла губы. І прапаведнік выйшаў з паўзмроку палаткі на сляпучае сонечнае святло.

Мужчыны рабілі пагрузку. Дзядзька Джон стаяў на кузаве, а астатнія падавалі яму рэчы. Ён акуратна расстаўляў іх, стараючыся, каб было як мага раўней. Маці выняла салёную свініну з бочачкі і паклала ў рондаль, а Том з Элам схадзілі да ракі і памылі абедзве бочачкі. Потым прывязалі іх да падножак грузавіка, налілі вадой, якую прынеслі ў вёдрах. Зверху завязалі бачуркі парусінай, каб вада не расплюхалася ў дарозе. Засталося яшчэ толькі ўкласці брызент і матрац, на якім спала бабка.

Том сказаў:

— З такім грузам калымага наша моцна перагрэецца. Вялікі запас вады трэба мець.

Маці раздала ўсім вараную бульбу, вынесла з-пад брызенту астатнія паўмяха бульбы і паставіла яго ля рондаля са свінінай. Усе елі стоячы, пераступаючы з нагі на нагу і перакідаючы з далоні на далонь гарачыя бульбіны, каб яны астылі.

Маці пайшла ў палатку Ўілсанаў, прабыла там хвілін дзесяць і ціхенька выйшла.

— Пара ехаць, — сказала яна, падышоўшы да мужчын.

Мужчыны зайшлі пад брызентавы навес. Бабка спала з шырока раскрытым ротам. Яны асцярожна паднялі матрац і паклалі яго на самы верх грузавіка. Бабка падабрала свае кашчавыя ногі, але не прачнулася.

Дзядзька Джон з бацькам перакінулі брызент цераз верхнюю перакладзіну так, што атрымалася нешта накшталт стрэшкі, і прывязалі яго да бакавых планак бартоў. Цяпер усё было гатова. Бацька дастаў з кішэні кашалёк і выняў з яго дзве пакамечаныя паперкі. Ён падышоў да Ўілсана і падаў яму грошы.

— Вось, прыміце ад нас і… — ён паказаў на рондаль са свінінай і мяшок з бульбай, — і гэта.

Уілсан панурыўся і рашуча пакруціў галавой.