Імя грушы

– Сёе-тое ведаю. Чытаю. Нават арабскія літары… – вінавата прамаўляў Павел.

– А ён, твой брат (як яго, дарэчы, зваць?), ці знаўца ў такіх рэчах?

– Ксенафонт? Бадай што знаўца.

Мы з Ірэнай пераглянуліся і скемілі, што Людвік Ляхоўскі, якога мы кагадзе зганілі, у ісце быў вельмі блізкім да разгадкі. Яму не ставала толькі аднаго нюанса. Мы спехам ўзяліся распытваць Паўла пра змест Карана і наяўнасць у ім апісанняў падобных да біблейскіх егіпецкіх караў або апакаліпсісу. Той адмоўна пахітаў галавою, дадаўшы, што толькі зрэдку ў святым пісьме магаметан прыгадваюцца пякельныя мукі грэшнікаў. Калі ж Ірэна распавяла падрабязнасці забойстваў мянчанак, мой нарачэны войкнуў і паведаміў:

– Гэта ж «Мэнкі джаханнам».

– Чаго-о?

– Ведаеце, магаметане Беларусі свае кнігі для службаў скрозь па-крывіцку пісалі, але арабскімі пісьмёнамі. «Мэнкі джаханнам» – рэдкасны вынятак з гэтай завядзёнкі. Гэты невялічкі трактат ёсць кампіляцыяй з урыўкаў Карана, дзе вядзецца пра мукі ў пекле. Створаны ён быў на пачатку ХVІІІ стагоддзя, а запісаны кірыліцай па-крывіцку, хоць і дужа спалячанай.

«Нішто сабе «троху» ён разбіраецца!», – падумалася мне, як, напэўна, і Ірэне. Нам давялося выслухаць яшчэ адну лекцыю, дзе гучалі знаёмыя ўжо факты і зусім незнаёмыя цытаты. Сёння, да жалю, я не здолею трапна перадаць тыя словы, таму раблю ўласную interpretation пад старасвецкую крывіччыну, папсутую пальшчызнай.

– Першая дзяўчына захлынулася ў жыжцы, то бок злачынец зрабіў у такі спосаб, каб яна захлынулася, – пачаў Павел. – У «Мэнках» жа гаворыцца: «Утыле яму бязодня, і бэндуць яго вадаю гнойнаю паіці. Он піець ю, а смерць цеціць ку онаму зо ўсіх строн…». У другой былі галовы жабаў – стварэнняў, якіх просты люд часцяком называе чартоўскімі.

– Да чаго тут просты люд?

– Памагае кіравацца логікай забойцы, разумець матывацыю ягонага выбару менавіта жабаў, а не рыбаў, кураў ці якіх суслікаў. Менавіта жабіны галовы ў злачынцы сталіся ўвасабленнем галоў дэманаў з «Мэнкаў»: «А яствам оным бэндуць плода дзерава заккум, ктурымі суполняць іх вентробы. Плоды дзерава онага суць гловы дыяваля».

– А дальшае?

– Зламыснік (няўжо гэта Ксэнафонт?) няслушна зразумеў крывіцкі пераклад: «Нех жа оне пакушаюць гнюсу». Бо «гнюс» тут не мушкі-мошкі ўсялякія, а гной, кал, лайно.

Камяк падкаціўся мне да горла, і я можа б і пацярпела ад млосці, каб хоць крышачку перакусіла тым днём. Падавалася, што Павел мовіць слушна. Ірэна ж глядзела з некаторым недаверам, чакаючы свайго ўлюбёнага фрагменту: тлумачэнне пра phthirus pubis.

Наўздзіў мой нарачэны пра вошай нічога не сказаў, а толькі зацытаваў:

– «Бэндзець ім саммум ліца паліці».

– Які такі «ум»? – не зразумела я.

– Саммум – гарачы вецер, – паясніў Павел.

– Дык казяўкі на **** тут не пры чым? – пацікавілася-ткі Галавацкая, ужыўшы чыста непрыстойнае слова.

«Гістарычны магаметанін» адказаў яшчэ болей непрыстойным чынам:

– Трэба было яшчэ ёй у **** зазірнуць, мо’ б там **** знайшлі. То таксама яго з забойцам звязваць сталі б?

Мы на гэтыя словы ніяк не адрэагавалі.

Я спытала пра ягоную руку:

– Ці куля табе таксама з «Манку з жахам ням» прыляцела?

– Ну чаго ты кпіш? – напята мовіў Павел. – Не кахаеш ты мяне ні капкі. Каханне тваё змяюкаю ў норы лясныя спаўзло… «Ісцінна – няверачых у знаменні Нашы, сажжэм мы ў вагні! Кождага разу, гды ся згатуець іх скура, Мы адменім ю іннэй скураю, жебы оныя ўсі кары ізведалі». Мяркуй, ясачка, сама…

– Не называй мяне ясачкай! Ты! Як можаш пра мяне такое гаварыць? Каторая цябе муха папамеціла? Ты ўжо з глузду збочыў, у таямніцах сваіх жывучы бязмоўна. Каханне? Сапраўды, дзе тое каханне? Дзе тваё каханне? Чаго вартым сталася тваё прызнанне ля заплюшчаных павек маёй цнатлівасці? Ты ідыёт самы праўдаісты. Калі б ты адразу сказаў пра свайго вар’яцкага брата, то ніводная мянчанка не загінула б. Спадар Боўт прыдумаў бы спосаб высачыць яго…

– Шт-т-то-о-о-о?! – закрычаў той. – Ды агламаздак твой Боўт, адно ў разумныя пнецца апрануцца! Ну, прыспала ты з ім ночку, дык што цяперака, ён героем вайны за прызваітасць зрабіўся?

Я заплюскала вачыма, адчуваючы на сваім твары згаданы кагадзе саммум.

– А ну маўчаць! Закрыйце двох раты! – выгукнула Ірэна, увадначас спыніўшы мажлівасць вялізнае, аж да калатнечы, буры. – Агламаздак Боўт ці геній вырашыце апасля. Зараз жа мы павінныя яго знайсці. А ён яўна ў палоне Ксенафонта Аляксандрава…

– Шрэйдара ўсё ж… – паправіў Павел.