Імя грушы

Мар’ян маўчуком дастаў са свайго касцюма нейкае падабенства алоўка і скіраваў яго на здабычу. З алоўка вырваўся бляклы прамень, і вусень хутка набыў памеры добрага індыка. Куцапалаў крывіў морды і голасна мацюкаўся з яўнымі асаблівасцямі віцебскіх гаворак. Іншапланетнік быў не менш просталінейным і сакавітым у сваёй беларускай:

– Чаго ты крывішсяя, як тая курва на вяселлі? Давай вецце збіраць! Сырым жа спажываць не будзем.

Праз дваццаць хвілін абодва былі сытыя і збольшага задаволеныя. Хаця Косціку давялося прыкласці не адзін патужны высілак, каб змусіць сябе пакаштаваць такую нябесную манку. Пакаштаваўшы, зрэшты, не пашкадаваў: вусень трапіўся сапраўды смачны і ўежны. Троху спачыўшы, вымушаныя спадарожнікі рушылі далей. Запахла балотнаю тванню. Куцапалаў успомніў чуваныя ў маленстве гісторыі пра беларускія балоты, дзе знікалі людзі і коні, дзе нібыта няма ні дна, ні прадоння. Цяпер ён разумеў прымхлівасць і забабоннасць такіх меркаванняў ды адчуваў, што дно балоты ўсё-ткі маюць. Аднак даказваць гэта на практыцы самому не хацелася. Мар’яну ж ландшафты падабаліся сваёй узгляднаю спакойнасцю і бяспечнасцю. Параўноўваў з іншымі планетамі, дзе за гэткі ж час перабывання давялося б разоў сорак уступаць у бой з тамтэйшымі пачварынамі…

Раптоўна Косцік праваліўся і стаў захлынацца. Іншапланетнік завіс над багнаю і выцяг небараку з бяды. Прыгарнуўшы салдата да сябе, ён ціхутка паляцеў у вызначаным кірунку. Час ледзьве цягнуўся. Урэшце пачало вечарэць, на ваколле апусцілася цямрэча. Куцапалаў мала арыентаваўся ў часе, бо ягоны гадзіннік спыніўся яшчэ апоўдні. Адольвалі непрыемныя ёлкія думкі: “Аёй-аёй! Чаму мне пала такая страшная доля? Чаго я гэткі бедачына? Хто ў мяне скраў шчасце і на валосік падвесіў жыццё? Хіба я ў чым вінаваты перад людзьмі ці перад таварышам Сталіным? Ці ж я каго змардаваў, абабраў, укрыўдзіў? Не. Заўсёды намагаўся, каб было найлепш. Заўжды з павагай ставіўся да ўлады, быў шчыра ёй адданы і ўдзячны за хлеб, соль, малако, запалкі, адукацыю… І што цяперака? Дэзерцір. Здраднік працоўнага люду. Сяджу ў лапах нейкае мухі і веру ёй, што хутка шаноўнай уладзе капцы прыйдуць. Верыць – унікаць разумення. Не разумею. Але назад? Звароту няма. Каб жа з’явіўся які-небудзь волат-асілак і перамог мае ўсе нядолі…”. Іншапланетнік перарваў яго думкі, паведаміўшы, што балота скончылася, і варта было б заначаваць. “Толькі ў сэрцы балоту няма заканчэння!” – падумалася салдату. Падсілкаваўшыся рэштаю абеду, валацугі пачалі рыхтавацца да начлегу. Логава сабе ўрабілі ў сухім пяску між карэнняў, падгарнулі лісця і шыльніку ды, шчытна прытуліўшыся, улегліся спаць.

Уранні, пабудзіўшы Косціка, іншапланетны госць запатрабаваў:

– Неабходна тваё семя.

– Чаго? – збянтэжыўся спрасонку дзяцюк. – Скуль у мяне тыя семкі?

– Ай, ды не пра гэта гаворка. А “семя бурнае муское”! – зазлаваўся Мар’ян і ўрачыста зацытаваў з Багдановіча.

– Як? Усё чыста? – захваляваўся Косцік.

– Ды не ўсё. Трошачкі, – супакоіў спадарожнік. – Мы ж збіраемся здабываць сувязь. А я перад вашымі не магу заявіцца ў такім выбл*дзе…

– Выглядзе, – паправіў салдат.

– Во-во. Неабходна трансфармацыя. Ператварэнне. Набыць трэба зямное аблічча. А тое, што я ў цябе прашу, мне ў гэтым дапаможа. Давай. Рабі.

Ён працягнуў Косціку бурнаты пуздэрачак. Хлапец павагаўся і з ніякаватасцю на твары сукрыўся за кустоўем. І стаў ён прыгадваць процьму грудак, ножак, сцёгнаў ды іншага хараства жаноцкага. І дабіўся ён выніку слушнага пасля светлае згадкі крутых клубоў маладое жонкі камандзіра другога ўзвода, з якой аднойчы дабрашчаснасць меў замкнуцца ў каморцы старшыноўскай… Мар’ян быў дужа ўсцешаны і сам адыйшоўся ў кусты. Што ён чыніў з паўнюткай бутэлечкай Куцапалаў не ведаў. Але ўжо праз колькі хвілін перад ім з’явіўся не пачварны Мар’ян, а проста вылітая копія Косціка да таго ж у навюткай ваеннай форме.

– Ну што, браце? – мовіла копія. – Пакуль ты спаў паволі, я дазнаўся, што тут вёска блізка. Ідзем за рацыяй?

– Хадзем, – бяз імпэту прамумліў арыгінал, змучаны новымі вычудамі далёказорнага касмаплаўца. – Толькі, каб жа тут хаця б які-кольвек тэлефон задрыпаны знайшоўся. Адкуль тут быць рацыі?

– Турботы мурына шэрыфа не клапоцяць! – азваўся блізнюк. – Гайда!

Хлапец з выразнай неахвотай пашлапацеў за ім, разважаючы пра незайздросны лёс негрыцянскага і індзейскага жыхарства ў капіталістычных Паўночнаамерыканскіх Злучаных штатах. Мар’ян, сарваўшы чарніцу, павялічыў яе і даў Косціку, абы толькі той перастаў скуголіць.

У вёсцы такіх госцейкаў не чакалі. Аднекуль выскачыла кодла сабакаў, стаўшы нялітасціва і дакучліва брахаць. Іншапланетнік у адказ на брэх выдаў такі гук, што не толькі бедныя псінкі разбегліся, але і Куцапалаў упаў як абух долу. Мар’ян паўшчуваў яго за слабыя нервы, але ўручыў “ТТ”, пра каторы дэзерцір і думаць забыўся. Форма НКВД рабіла на вяскоўцаў надта хваравітае ўражанне: здавалася, што кожны гатовы схапіцца за вілкі ці сякеру, але дзённае святло іх запыняла. Сяк-так змаглі дапытацца, што аніякіх сродкаў сувязі, акром тэлефона ў калгаснай управе, тут нямашака.