Jahongir

Elza unga ham taajjub, ham andak ta’na bilan qaradi.

— Rostini ayting, Elza, sizni kutayotgan baxtdan xabaringiz bormidi, yo‘qmidi?

— Xabarim yo‘q edi, — qat’iy javob berdi Elza.

— Hech bo‘lmasa Karl Gotlib o‘zining butun boyligidan ustun qo‘ygan o‘sha bebaho yaxshiligingiz yodingizdadir, axir?

— Unga biror yaxshilik qilganimni eslayolmayman.

Zauyer yana kaftini qizib ketgan peshonasiga qo‘edi.

— Aqldan ozish hech gapmas… Aytaylik, bunda Shtirnerning qo‘li bordir, — lekin bunga o‘zimam endi ishonmayman, — deylik, u qariya Gotlibga bir balo qilib ta’sir o‘tkazgaidir, qilinmagan yaxshilikka ustalik bilan ishontirib, uni ana shunday oliyasanob harakatga undagandir… U holda nima uchun Shtirner vasiyatnomani o‘z nomiga yozdirib olmadi? Yeki… — Zauyer birdan qaddini rostladi, yuzida allaqanday og‘riq ifodasi paydo bo‘ldi. — Meni kechiring, Elza, sizdan yana bitta nozik narsani so‘rashim kerak: ehtimol Karl Gotlib bilan oralaringizda biror…

Elzaning jahli chiqib, o‘rnidan turib ketdi.

— Bo‘pti, bo‘pti, gapirmayman, tinchlaning! O‘tiring, iltimos… Ko‘rib turibsiz-ku, ahvolimni… Miyam butunlay g‘ovlab ketdi. Eh, shunaqa azobda qoldimki! Yuragimdagi shubhalarimni sizga aytishim kerak, tun bo‘yi uxlayolmay chiqdim. Nima xayollarga bormadim-ye!.. Ehtimol, sizni… Gotlibning qizidir, deb ham o‘yladim…

— Menga qarang, Zauyer, hoziroq ketaman, agar…

— Balki siz… xa-xa-xa! Shtirner bilan sherikdirsiz, uning uchun niqob vazifasini bajarayotgandirsiz…

Elza yana o‘rnidan turib ketdi, ammo Zauyer uni qo‘lidan tortib, zo‘rlab o‘tqazib qo‘edi.

— O‘tiring! Oxirigacha eshiting. Tushunsangiz-chi, men yuzingizga shartta-shartta, ochiq-oydin aytayotgan gaplarni boshqalar orqangizdan gapiradi, gapiryapti ham. Bu vasiyatnoma nomingizga dog‘ tushirishini nahotki tushunmasangiz?

— Menga qarang, Zauyer, men sizni sevaman, ko‘ryapsizmi, ochiq aytyapman, ammo sabr-toqatning ham chegarasi bo‘ladi. Hatto aqldan ozgan bo‘lsangiz ham… men bunaqa tentaklikka toqat qilolmayman. Bekordan-bekorga meni haroqat qilishga kim huquq bergan sizga?

— Huquq, huquq! Meni shubhalar o‘tida azoblashga kim huquq bergan? Qayoqdan keldi bu shubhalar? — Shunday dedi-da, Zauyer jim bo‘lib qoldi, horg‘inlik bilan boshini quyi egdi.

Elzaning unga rahmi kelib ketdi. Asta bilagidan ushlab shivirladi.

— Sizni hech kim azoblayotgani yo‘q. Siz o‘zingizni-o‘zingiz azoblayapsiz. Nima keragi bor? Bizning munosabatlarimizda hech qanday o‘zgarish bo‘lgani yo‘q, Otto, qanaqa to‘siq haqida gapirayotganingizni tushunmayapman.

— Nega o‘zgarish bo‘lmas ekan? Karl Gotlibning millionlari, milliardlari-chi! Siz mamlakatdagi eng badavlat ayollardan birisiz, men bo‘lsam… Mening erkaklik g‘ururimdan bo‘lak hech narsam yo‘q. Men kambag‘alman, binobarin, puliga uchib uylandi, degan gap-so‘z bo‘lishini xohlamayman. Pul! Nahotki bu to‘siq bo‘lmasy?

— Tilla to‘la qoplar oramizda to‘siq bo‘ladi, deb kim aytdi sizga? Hech qanday To‘siq yo‘q, bo‘lmaydi ham!

Otto Zauyer Elzaga garangsibroq tikildi, lekin endi o‘zini ancha yengil sezdi.

— Nima demoqchisiz, Elza?

— Aytmoqchimanki, bu merosni olish naqadar o‘ng‘aysizligini anglash uchun Otto Zauyerga o‘xshash yuriskOnsult bo‘lish ham, kechalari uxlamay savdoyi darajasiga yetish ham shart emas. Karl Gotlibning in’omini qabul qilishni xayolimga ham keltirayotganim yo‘q. Merosxo‘rlik huquqidan voz kechaman, vassalom.

— Elza! Nahotki? — Zauyer beixtiyor qichqirib yuborgan edi, xonaning narigi burchagida mashinkasini chiqillatib o‘tirgan Emma Fit bir cho‘chib tushdi.

— Nima bo‘ldi, Zauyer? O‘takamni yorib yubordingiz-ku.

— Hech narsa bo‘lgani yo‘q, xonim, birdan boy bo‘lib ketganimdan, suyunganimdan qichqirdim.

— Demak, Elzaga uylanasiz? — o‘zicha tushundi Emma va chopib kelib jilmayib o‘tirgan dugonasini o‘pib, og‘zi qulog‘ida Zauyerni tabriklay ketdi.

— Nima tomosha? Nima uchun tabriklashyapti? — orqadan xonaga kirgan Shtirnerning ovozi eshitildi.

— Nimasiyi aytasiz? Elza Zauyerga turmushga chiqyapti! Shunaqa boy bo‘lib ketishadiki hali! — dedi Emma entikib Shtirnerga.

— Rostdanmi? — so‘radi Shtirner.

Elza bilan Zauyer ko‘z urishtirib olishdi. Elza bir oz ikkilanib turdi-da, keyin qat’iy javob berdi:

— Ha, rostdan. Tabriklashingiz mumkin.

Zauyer suyunib ketganidan Shtirnerning qo‘lini mahkam qisdi.

— Tabriklayman, bo‘lajak xo‘jayinlarim, darvoqe, mening xizmatimdan foydalanishga rozi bo‘lsalaringiz, albatta. Aks holda, xayr deymanu chamadonimni yelkamga qo‘yaman-da, kuchuklarimni ergashtirib sayyor sirkka ravona bo‘laman… Iloj qancha, boshqa kassir qidirishga to‘g‘ri keladi… Balki siz rozi bo‘larsiz, xonim? Emma, siz nima deysiz? Iye, nima bo‘ldi sizga, qo‘zichog‘im? Iig‘layapsizmi?

— Shunchaki… bu xursandchilikdan! — dedi Emma.

— Shunaqami? — kuldi Shtirner. So‘ng, barmog‘i bilan po‘pisa qilgan bo‘ldi: — Qo‘g‘irchoqlar ham o‘z tuyg‘ularini yashira bilishlari kerak. Rostinilayting, Lyudvigga sal bo‘lsayam ichingiz achiyaptimi, yo‘qmi? Sal-pal sevarmidingiz uni, a?…

Xizmatkor kirdi.

— Janob Gotlib janob Otto Zauyerni kabinetga kirishlarini so‘rayapti.