Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

Մայոր Վենցելը ռազմաճակատից վերադարձել էր գունդ, երբ Սերբիայում, Դրինայի ափին, փայլուն կերպով ապացուցել էր իր ապաշնորհությունը։ Լուրեր էին պտտվում, թե նա հրամայել է պոնտոնային կամուրջը քանդել ու ոչնչացնել այն պահին, երբ իր գումարտակի կեսը դեռ չէր անցել մյուս ափը։ Ներկայումս նա նշանակված էր Կիրալուհիդայի զինվորական հրաձգարանի պետ և, բացի դրանից, ինչ-որ պարտականություններ էր կատարում զինվորական ճամբարի տնտեսական մասում։ Սպաների շրջանում խոսում էին, թե հիմա մայոր Վենցելն իր գործերը կարգի կբերի։ Լուկաշի և Վենցելի սենյակները գտնվում էին միևնույն միջանցքում։

Մայոր Վենցելի սպասյակ Միկուլաշեկը, անբարետես, ծաղկատար երեսով մի տղա, ճոճում էր ոտքերն ու հայհոյում.

— Այս ի՞նչ բան է, քավթառ սատանան չի գալիս ու չի գալիս․․․ Հետաքրքիր է իմանալ, թե այդ քավթառն ամբողջ գիշերը ո՞րտեղ է քարշ գալիս։ Համենայն դեպս հո կարող էր սենյակի բանալին մոտս թողնել։ Կպառկեի անկողնու վրա ու այնպիսի քեֆ կսարքե՜ի։ Մենք այնտեղ ինչքան ասես գինի ունենք։

― Ասում են, նա գողանում է,— ասաց Շվեյկը, համարձակորեն ծխելով իր պորուչիկի սիգարետները, քանի որ վերջինս նրան արգելել էր ծխամորճ ծխել։— Դու, իհարկե, կիմանաս, թե ձեր գինին որտեղից է գալիս։

— Ուր հրամայում է գնալ՝ գնում եմ,— բարալիկ ձայնով ասաց Միկուլաշեկը։— Լազարեթի համար գինու պահանջագիր է գրում, իսկ ես ստանում ու բերում եմ տուն։

― Իսկ եթե քեզ հրամայեր թալանել գնդի դրամարկղը, այդ է՞լ կանեիր,— հարցրեց Շվեյկը։— Այստեղ բերանդ շաղ ես տալիս, իսկ նրա առաջ տերևի պես դողում ես։

Միկուլաշեկը սկսեց թարթել իր մանրիկ աչքերը․

— Այդ մասին դեռ կմտածեինք։

— Այստեղ մտածելու, բան չկա, լակոտի մեկը,— գոռաց նրա վրա Շվեյկը, բայց իսկույն էլ ձայնը կտրեց։

Դուռը բացվեց, և ներս մտավ պորուչիկ Լուկաշը։ Պորուչիկը հիանալի տրամադրության մեջ էր, որը դժվար չէր նկատել այն բանից, որ նա գլխարկը դրել էր հետևի մասը դեպի առաջ արած։

Միկուլաշեկն այնպես վախեցավ, որ մոռացավ սեղանից ցած թռչել, և պատիվ տվեց նստած վիճակում, միաժամանակ մոռանալով, որ գլխին գլխարկ չկա։

— Պատիվ ունեմ զեկուցելու, ամեն ինչ միանգամայն կարգին է,— զեկուցեց Շվեյկը, ձիգ ու զգաստ կանգնելով ըստ բոլոր կանոնների, թեև սիգարետը բերանին։

Պորուչիկ Լուկաշը Շվեյկի վրա ոչ մի ուշադրություն չդարձրեց և դիմեց ուղիղ դեպի Միկուլաշեկը, որն աչքերը չռած հետևում էր նրա ամեն մի շարժումին և առաջվա պես պատիվ էր տալիս սեղանին նստած։

— Պորուչիկ Լուկաշ,— ներկայացավ պորուչիկը, ոչ այնքան հաստատուն քայլերով մոտենալով Միկուլաշեկին։— Իսկ ձեր ազգանո՞ւնը։

Միկուլաշեկը լուռ էր։ Լուկաշը մի աթոռ քաշեց-մոտեցրեց իրեն, նստեց Միկուլաշեկի դեմ-դիմաց և, վարից վեր նայելով նրան, ասաց.

— Շվեյկ, հապա ճամպրուկից հանեցեք և տվեք ատրճանակս։

Մինչ Շվեյկը կպրպտեր ճամպրուկը, Միկուլաշեկը լուռ էր և միայն սարսափած նայում էր պորուչիկին։ Եթե նա ի վիճակի լիներ գիտակցելու, որ նստած է սեղանի վրա, ապա էլ ավելի կսարսափեր, քանի որ նրա ոտները դիպչում էին դիմացը նստած պորուչիկի ծնկներին։

— Ձե՛զ եմ հարցնում, ձեր անունն ի՞նչ է,— բղավեց պորուչիկը, վարից վեր նայելով Միկուլաշեկին։

Սակայն Միկուլաշեկը շարունակում էր լռել։ Ինչպես նա հետագայում պատմում էր, Լուկաշի ներս մտնելու պահին նա մի տեսակ քար էր կտրել։ Նա ուզում էր սեղանի վրայից ցած թռչել, բայց չէր կարողանում, ուզում էր պատասխանել և չէր կարողանում, ուզում էր ձեռքը ցած իջեցնել, բայց ի վիճակի չէր այդ բանն անելու։

— Համարձակվում եմ զեկուցել, պարոն օրեբ-լեյտենանտ,— լսվեց Շվեյկի ձայնը,— ատրճանակը լցրած չէ։

— Ուրեմն, լցրեք։

— Համարձակվում եմ զեկուցել, պարոն օբեր-լեյտենանտ, փամփուշտ չկա, և դժվար կլինի նրան սեղանի վրայից ցած բերել։ Ձեր թույլտվությամբ, պարոն օբեր-լեյտենանտ, սա պարոն մայոր Վենցելի սպասյակն է։ Երբ սպաներից որևէ մեկին տեսնում է, լեզուն կապ է ընկնում։ Առհասարակ ամաչում է խոսել։ Ծեծվելուց աչքը վախեցած երեխա է։ Մի խոսքով, լակո՛տ։ Պարոն մայոր Վենցելը քաղաք գնալիս միշտ նրան թողնում է միջանցքում։ Դրա համար էլ խեղճը սպասյակների մոտ քարշ է գալիս։ Գոնե վախենալու պատճառ ունենար, թե չէ առանձին բան ոչինչ չի արել։

Շվեյկը թքեց։ Նրա խոսելու տոնի մեջ խիստ արհամարհանք էր զգացվում Միկուլաշեկի վախկոտության և այն բանի նկատմամբ, որ նա չի կարողանում իրեն զինվորավարի պահել։

— Ձեր թույլտվությամբ,— շարունակեց Շվեյկը,— ես նրանից հոտ կքաշեմ։

Շվեյկը սեղանի վրայից ցած քաշեց Միկուլաշեկին, որը առաջվա պես տխմարավարի աչքերը չռել էր պորուչիկի վրա, նրան դրեց հատակին ու շալվարից հոտ քաշեց։

— Դեռ չի արել,— զեկուցեց Շվեյկը,— բայց արդեն սկսում է։ Կհրամայե՞ք դուրս գցել։

— Դուրս գցեք դրան, Շվեյկ։

Շվեյկը դողդողացող Միկուլաշեկին դուրս բերեց միջանցք, դուռը իր հետևից փակեց ու ասաց նրան.

— Տեսնո՞ւմ ես, դդո՛ւմ, քեզ մահից փրկեցի։ Երբ պարոն մայոր Վենցելը տուն գա, լավությանս համար ինձ մի շիշ գինի բեր։ Հանաքը մի կողմ։ Ես կյանքդ փրկեցի։ Երբ իմ պորուչիկը կոնծում է, նրանից լավ բան մի սպասի։ Այդպիսի դեպքերում ինձնից բացի ոչ ոք չի կարող նրան զսպել։

— Ես…— ուզում էր սկսել Միկուլաշեկը։

— Թսանի մեկն ես դու,— արհամարհանքով ընդհատեց նրան Շվեյկը։— Նստիր դռան շեմին ու սպասիր քո մայոր Վենցելի գալուն։