Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

— Ձեր առջևում կանգնած է ծանր հրետանիով բեռնված գնացքը, որ գնում է Գալիցիա։ Այդ գնացքը կճանապարհենք, պարոն կապիտան, մեկ ժամից։ Երրորդ գծի վրա կանգնած է մի սանիտարական գնացք։ Նա կշարժվի հրետանու մեկնելուց քսանհինգ րոպե հետո։ Տասներկուերորդ գծի վրա կանգնած է ռազմամթերքի մի գնացք։ Սա կշարժվի սանիտարականից տասը րոպե հետո, և նրանից քսան րոպե հետո կճանապարհենք ձեր գնացքը։

— Եթե, իհարկե, որևէ փոփոխություն չլինի,— ավելացրեց նա նույն ժպիտով, որով կատարելապես զզվեցրեց կապիտան Սագներին։

— Ներեցեք, պարոն մայոր,— հետաքրքրվեց Սագները, որոշած լինելով ամեն ինչ մինչև վերջ պարզել,— կարո՞ղ եք մեզ մի տեղեկանք տալ, որ ձեզ ոչինչ հայտնի չէ Չեխիայից եկած գնդերին տրվելիք հարյուրհիսունական գրամ շվեցարական պանրի մասին։

— Դա գաղտնի հրաման է,— շարունակելով հաճելիորեն ժպտալ, պատասխանեց Բուդապեշտի զինվորական կայարանի պարետը։

«Խոսք չունեմ, հիմար դրության մեջ ընկա,— մտածեց կապիտան Սագները պարետանոցից դուրս գալիս։— Ախր ինչո՞ւ պորուչիկ Լուկաշին հրամայեցի հրամանատարներին հավաքել և նրանց ու զինվորների հետ գնալ պարենի պահեստը»։

Տասնմեկերորդ վաշտի հրամանատար պորուչիկ Լուկաշը, համաձայն կապիտան Սագների կարգադրության, ուզում էր հրաման տալ, որ շարժվեն դեպի պահեստ՝ մարդագլուխ հարյուրհիսուն գրամ շվեյցարական պանիր ստանալու, բայց այդ իսկ պահին նրա առաջ տնկվեց Շվեյկը, հետն էլ դժբախտ Բալոունը։

Բալոունն ամբողջ մարմնով դողում էր։

— Համարձակվում եմ զեկուցել, պարոն օբեր֊լեյտենանտ,― ասաց Շվեյկն իրեն հատուկ ժրությամբ,— գործը շատ լուրջ է։ Համարձակվում եմ խնդրել, պարոն օբեր֊լեյտենանտ, այդ գործին լուծում տալ աչքից հեռու մի տեղ։ Այդպես արտահայտվեց իմ ընկերներից մեկը, զգորժցի Շպատինան, երբ հարսանիքի խաչեղբայր էր և հանկարծ եկեղեցում բնական կարիք զգաց․․․

— Բանն ինչո՞ւմն է, Շվեյկ,— չհամբերեց պորուչիկ Լուկաշը, որ Շվեյկին կարոտել էր ճիշտ այնպես, ինչպես Շվեյկը պորուչիկ Լուկաշին։— Մի կողմ քաշվենք։

Բալոունը դանդաղ քարշ եկավ նրանց հետևից։ Այդ հսկան բոլորովին իրեն կորցրել էր և վհատված թափահարում էր թևերը։

— Դեհ, բանն ինչո՞ւմն է, Շվեյկ,— հարցրեց պորուչիկ Լուկաշը, երբ նրանք մի կողմ քաշվեցին։

― Համարձակվում եմ զեկուցել, պարոն օբեր֊լեյտենանտ,— վրա տվեց Շվեյկը,— ավելի լավ է մարդ ինքը խոստովանի, քան թե սպասի, որ գործը բացվի։ Դուք միանգամայն պարզ ու որոշ հրամայեցիք, պարոն օբեր֊լեյտենանտ, որ Բուդապեշտ հասնելուն պես Բալոունը ձեզ համար լյարդի պաշտետ և մի բուլկի բերի։

― Այդ հրամանը ստացե՞լ էիր թե ոչ,— դիմեց Շվեյկը Բալոունին։

Բալոունը ավելի վհատված թափահարեց թևերը, ասես հարձակվող հակառակորդից պաշտպանվելով։

— Այդ հրամանը,— ասաց Շվեյկը,— պարոն օբեր֊լեյտենանտ, դժբախտաբար չէր կարող կատարվել։ Ձեր լյարդի պաշտետը ես եմ կերել․․․

— Ես եմ կերել,— կրկնեց Շվեյկը, բոթելով խելակորույս Բալոունի կողը։— Մտածեցի, թե լյարդի պաշտետը կարող է փչանալ։ Ես թերթերում շատ անգամ կարդացել եմ, թե ինչպես լյարդի պաշտետից ամբողջ ընտանիքներ են թունավորվել։ Մի անգամ այդպիսի դեպք պատահել է Զդերազում, մի անգամ Բերոունում, մի անագամ Թաբորում, մի անգամ Պրիշիբրամում։ Բոլոր թունավարվածները մեռել են։ Լյարդի պաշտետը շատ նողկալի բան է․․․

Բալոունը դողալով մի կողմ քաշվեց, մատը խոթեց բերանը և փսխեց։

— Ի՞նչ պատահեց ձեզ, Բալոուն։

— Բլյու-բյլու-յու, պա-ա-ա-րոն օբ֊բե-բեր–լեյ֊տե֊նանտ,— բղավում էր դժբախտ Բալոունը փսխելու նոպաների ընդմիջումներին։— Ես եմ լա-լա֊լափ֊ել…— Տառապյալ Բալոունի բերանից դուրս էին թափվում նաև պաշտետի անագաթղթյա փաթթոցի կտորները։

— Ինչպես տեսնում եք, պարոն օբեր֊լեյտենանտ,— բոլորովին չշփոթվելով ասաց Շվեյկը,— յուրաքանչյուր լափված պաշտետ դուրս է պալիս, ինչպես մախաթը պարկի միջից։ Ես ուզում էի մեղքն ինձ վրա վերցնել, բայց այդ անասունն ինքն իրեն մատնեց։ Բալոունը շատ օրինավոր մարդ է, բայց ինչ էլ վստահես իրեն՝ կլափի։ Ես մի այդպիսի անձնավորության էլ էի ճանաչում, որ բանկի թղթատար էր։ Նրան կարելի էր հազարներ վստահել։ Մի անգամ մի ուրիշ բանկից փող էր ստացել, և հազար կրոն ավելի էին տվել։ Ավելի ստացածն անմիջապես վերադարձրեց։ Բայց անկարելի էր նրան ուղարկել տասնհինգ կրեյցերի ապխտած շլնքամիս բերելու․ անպայման ճանասրորհին կեսը կլափեր, լափելու գործում այնքան անզուսպ էր, որ երբ ուղարկում էին լյարդի երշիկներ բերելու, ճանապարհին գրչահատով երշիկները փորփրում էր, իսկ ծակերը անգլիական պլաստիրով ծեփում։ Հինգ փոքրիկ երշիկ ծեփելու պլաստիրը նրա վրա ավելի թանկ էր նստում, քան մեկ երշիկը։

Պորուչիկ Լուկաշը հառաչեց ու հեռացավ։

— Արդյոք որևէ կարգադրություն չունե՞ք,— պարոն օբեր-լեյտենանտ,— նրա հետևից ձայն տվեց Շվեյկը, մինչդեռ դժբախտ Բալոունը անընդհատ մատը բերանն էր խոթում։

Պորուչիկ Լուկաշը ձեռքր թափ տվեց ու դիմեց դեպի պարենի պահեստը։ Նրա գլխով մի պարադոքսալ միտք անցավ․ եթե զինվորները լափում են իրենց սպաների պաշտետները,— մտածեց նա,— ապա Ավստրիան չի կարող պատերազմը շահել։

Այդ միջոցին Շվեյկը Բալոունին անցկացրեց երկաթգծի մյուս կոդմը։ Ճանապարհին նա նրան մխիթարում էր, թե միասին քաղաքը կդիտեն և այնտեղից պորուչիկի համար դեբրեցինյան սոսիսկիներ կբերեն։ Հունգարական թագավորության մայրաքաղաքի մասին Շվեյկի պատկերացումները, բնականաբար, սահմանափակվում էին ապխտեղենի այդ հատուկ տեսակի մասին ունեցած պատկերացումով։

— Հանկարծ մեր գնացքը չգնա՞,— սկսեց մզզալ Բալոունը, որի անկշտությանը զուգակցում էր մի բացառիկ ժլատություն։