Кітайскі каляндар і славянскі міфалагічны бестыярыум

У некаторых краінах, напрыклад, у Велікабрытаніі, Ордэн Залатога Руна і сёння — самы ганаровы. Ім адзначаюць не проста прафесіяналаў у нейкай сферы, часцей за ўсё эканамічнай ці палітычнай, а, можна сказаць, «жрацоў», пасвячоных, тых, хто вызначае напрамак развіцця той самай эканомікі ці, тым больш, ідэалогіі, хто, інакш кажучы, кіруе масамі. Не выпадкова Авен — першы знак задыяку — у традыцыйнай медыцыне адпавядае галаве. Яшчэ адно нарашчэнне сэнсу — у дачыненні якраз да чалавека, ўзнагароджанага ордэнам, — «галава» дзяржавы.

Авечка мае дачыненне і да іншых багоў. Мусульманская культура ў многім літаральна «авечая». У Дагестане нарадзіўся баранчык, на спіне якога выразна відаць слова «Алах» (Паведамленне па тэлевізійнай праграме ОНТ 20. 10. 2002 г.).

У Індыі адзін з самых шануемых багоў — Агні — ўвасабляўся ў баранчыка або ездзіў на ім. Дарэчы, і імя Агні блізкае да «агнец». Больш за тое, Агні (агонь) сам быў у некаторым сэнсе і крыжом, бо ўяўленне пра бога злівалася з уяўленнем пра тое прыстасаванне, з дапамогай якога жрацы распальвалі ахвяравальны агонь. Прыстасаванне ўяўляла сабою дзве перакрыжаваныя палачкі, адну з якіх круцілі да таго часу, пакуль уся канструкцыя не загаралася. У містэрыях некаторых народаў, напрыклад, фрыгійцаў, да свяшчэннага дрэва ў сакральную ноч веснавога раўнадзенства нават падвешвалі баранчыка. Тут сувязь паміж вялікодным ахвяравальным агнцам і раскрыжаваннем Іісуса асабліва відавочная і асязальная.

Крыж у звязцы з нябесным агнём — Сонцам — ёсць і на небе. Кожны год вясною Сонца перасоўваецца з паўднёвага нябеснага паўшар’я ў паўночнае, праходзячы адзін з нябесных крыжоў — кропку веснавога раўнадзенства: перасячэнне экліптыкі з нябесным экватарам. Гэты пераход і ёсць сапраўдны Вялікдзень, або яўрэйская Пасха. Сапраўды, з вобразамі задыякальнага Авена звязаны і іўдзейская Пасха, і хрысціянскі Вялікдзень, і Новы год (Наўруз) у большасці мусульманскіх народаў. Вось чаму авечка (баранчык) была лепшай ахвярай Богу — пра гэта неаднаразова згадваецца ў Бібліі і ў Каране. У многіх еўрапейскіх народаў (чэхаў, славакаў, балгар) захавалася традыцыя на Вялікдзень абавязкова мець на святочным стале баранчыка — можна нават з цукру ці крэма, а не сапраўднага, — важны сімвал.

Такім чынам, разуменне Хрыста як «Агнца Божага» мае безумоўную касмічную прыроду, пра што сведчаць многія факты з культуры старажытных народаў.

Аналіз кодаў, звязаных з той жывёлай, што сімвалізуе год, не можа абысціся без пошуку падстаў уключэння той ці іншай істоты ў вавілонска-антычнае задыякальнае кола або ў кітайскі жывёльны каляндар. Сапраўды, з Авенам звязана знаходжанне кропкі веснавога раўнадзенства ў пэўную гістарычную эпоху, якая пачалася прыблізна за 1260 год да н. э., і па гэтай прычыне Авен з’яўляецца першым знакам Задыяка. Але ж самі знакі атрымалі назвы намнога раней, і вось тут узнікае пытанне: чаму з тысяч розных жывёл людзі выбралі менавіта гэтыя дванаццаць? Чаму мыш, а не прыгожанькая вавёрка, чаму свіння, а не магутны насарог, чаму авечка, а не ганарлівы алень у кітайскім календары, або чаму рак, скарпіён — не вельмі прыемныя істоты — у грэчаскім задыяку? Зразумець гэта — значыць спасцігнуць логіку і светаадчуванне нашых старажытных продкаў.

Адно з тлумачэнняў ляжыць, як быццам, на паверхні: самі абрысы пэўных сузор’яў мелі падабенства да тых ці іншых жывёл. Але, па-першае, канфігурацыя зорак таксама мяняецца (якраз у выніку прэцэсіі), па-другое, бачанне тых ці іншых віртуальных істот на небе усё ж рэч вельмі суб’ектыўная — як прымусіць паверыць у яе ўвесь народ?

Што ні ўзяць у якасці дапушчэння, гэта абавязкова будзе фармальнае тлумачэнне, бо для нас недасягальна галоўнае — цэласнасць міфа, на аснове якога і называліся сузор’і.

Стоячы на пазіцыі зноў-такі прымітыўна-рацыянальнай, можна меркаваць, што задыякальнымі сузор’ямі сталі татэмы найбольш магутных і ўплывовых плямён пэўных рэгіёнаў Азіі. Аднак вядома, што мядзведзь быў татэмам вялікага народа ся [96, 263], імем якога нават названы адзін з перыядаў гісторыі Кітая [54, 34], тым не менш мядзведзь не ўваходзіць у задыякальнае кола кітайскага календара.

Звычайна матэрыялісты, выхаваныя на марксістскай філасофіі, заклікаюць зыходзіць з рэальных якасцей і функцыянальнай ролі адпаведнай жывёлы. З гэтага пункту гледжання, самыя істотныя біялагічныя асаблівасці авечкі наступныя: пластычнасць, статкавая форма існавання, спажыванне танных кармоў, рухомасць і цягавітасць, плоднасць і хуткаспеласць, слабое развіццё вышэйшай нярвовай сістэмы, тонкае рэагаванне на стрэсавыя фактары [56, 107]. У гэтай характарыстыцы адразу адчуваецца позірк гаспадарнікаў, зацікаўленых толькі прыбыткам і абсалютна раўнадушных да той істоты, якую яны бяруцца разводзіць. Бо, сапраўды, як можа сумяшчацца слабое развіццё вышэйшай нярвовай сістэмы і ў той жа час схільнасць да стрэсаў?