Комплекси таълимӣ-методӣ: Экологияи муҳандисӣ

барои ҳаҷми имконпазири (дар ҳудуди меёърҳои муқаррашуда) ихроҷҳои моддаҳои

ифлоскунанда ва ҷойгиркунии партовҳо;

– 

барои аз меъёр зиёд ҳосилшавии

ихроҷҳои моддаҳои ифлоскунанда ва ҷойгиркунии партовҳо;

– 

9.2. Механизмҳои ҳифзи муҳити зист ва коҳиш додани маҳдудияти таъсири манфӣ ба онҳо

Иҷозат барои партофтани моддаҳои ифлоскунанда бо ҳаво ва об. Ҷарима барои вайронкунии

қонунгузории соҳаи ҳизи муҳити зист

Корхонаҳои саноатие, ки дар онҳо муомилот бо партовҳои хатарноки моддаҳои химиявӣ анҷом дода мешаванд, бояд барои бехатарии саноат эъломия (декларатсия) таҳия гардад, ки дар он баҳои хатари садамавӣ ва бартараф намудани оқибатҳои он ва пешгирии ҳолатҳои садамавӣ, тадбирҳо дарҷ гарданд. Илова бар ин экспертизаи экологии лоиҳаҳо ва баҳои таъсири он ба муҳити зист гузаронида мешаванд. Тамоми объектҳои саноатии Тоҷикистон вазифадоранд, ки ҳуҷҷатҳои меъёрии ҳадди имконпазири партовҳои моддҳои ифлоскунандаро ба атмосфера, ҳадди имконпазири партовҳои моддҳои ифлоскунанда ба объектҳои обӣ ва меъёри ҳосилшавии партовҳоро таҳия намоянд.

Пардохт барои партофтани моддаҳои ифлоскунанда ба ҳаво, манбаҳои обӣ ва ҷойгиронии партовҳо паст мебошад. Пардохт барои ифлоскунӣ дар соли 2014 11 миллион сомониро ташкил дод, ки аксарияти он ба партовҳои истеҳсолӣ ва истеъмолӣ рост меояд.

Мақомотҳои давлатӣ миқдори зиёди ҷаримаро меситонанд, вале андозаи он низ паст мебошад. Дар соли 2014 ҳисоби миёнаи ҷаримаи экологӣ 120 сомониро ташкил намуд. Боиси зикр аст, ки меъёри ҷарима барои муомилот бо партовҳои токсикӣ ва мавадҳои радиоактивӣ нисбати қонун-вайронкунии соҳаи ҷангал ва манбаъҳои обӣ кам мебошад. Ҳоло он, ки партовҳои моддаҳои радиоактивии хатарнок ба мкҳити зист ва саломатии аҳоли таъсири зиёд дошта, анҷомдиҳӣ ва амаликунонии тадбирҳои қатъиро дорад. Маблағҳои аз ҳисоби ҷарима ситонидашуда, барои маблағгузории бартараф намудани зарари расонидашудаи экологӣ, сарф кардани он мумкин нест. Дар мақомотҳои минтақавӣ ва дастгоҳи марказии Кумитаи ҳифзи муҳити зист, китоби арзу шикоятҳо ташкил гардидааст.

9.3. Ҷамъоварӣ ва меъёр барои истифодаи сарватҳои табиӣ, хизматрасонии экологӣ ва энергия

Қонун Дар бораи ҳифзи муҳити зист, низомномаро дар бораи имтиёзҳои андозбандӣ, ки ба ҳавасмандгардонӣ дар самти истифодаи оқилона ва самарабахши сарватҳои табиӣ равона гардидаанд, дар худ таҷассум менамояд. Ҳамзамон ҳавасмандгардонии молиявии рушди манбаҳои барқароршавандаи энергия, нигоҳдории энергия ва моҳиятан баланбардории миқдори энергияро танзим менамояд. Вале, дар Кодекси андоз масъалаҳои болозикр таҷассум нагардидааст, илова бар ин санадҳои меъёрии зарурӣ таҳия карда нашудааст.

Пардохт барои истифодабарии сарватҳои ҷангал «иҷозат барои истифодаи ҷангал» ва объектҳои табиати ёбоӣ аз тарафи Ҳукумати ҶТ соли (соли 2007) муқаррар гардида буд ва бо назардошти беқурбшавӣ ва дигар факторҳо индексатсия карда мешаванд. Агентии ҷангал барои истифодабарии сарватҳои ҷангал меъёр муқаррар намуда, барои шикорӣ намудҳои шикории ҳайвонот иҷозат медиҳад. Пардохти воридшуда аз ҳисоби истифодаи сарватҳои ҷангалдар як сол 2,5 миллион сомониро ташкил мекунад. Андози истифодабарии замини фонди давлатии ҷангал барои як ҳайвоноти хонагӣ 2,48 сомонӣ ба як ҳайвон муқаррар гардидааст, ки даромади солонаи ба буҷаи он воридгардида 1,2-2 миллион сомониро ташкил мекунад. Пардохти экологӣ барои хизматрасонии системаҳои экологӣ муқаррар нагардидааст, вале дар ин самт дар Ширкент ва Ромит лоиҳаҳо амалӣ шуда истодаанд.

Ҳукумат лоиҳаҳои таҷрибавии усулҳои ҳифзи олами ҳайвонотро бо ҷалби аҳолии маҳаллӣ, махсусан дар самти ҳифзи ҳайвоноти ваҳшии морхӯр (бузи пармашох), бузи куҳии сибирӣ, Архари Помирӣ дастгири намуда истодааст. Раванди мазкур ба афзудани мабаҳои илова-гии даромад барои аҳолӣ ва камшавии шикори ғайриқонуни мусоидат мекунад. Барои шикори намудҳои ҳайвоноти нодир ва ҳифзшавандаи шомили китоби Сурх гардида, иҷозатнома талаб карда мешавад. Ҳар сол барои шикор намудани ҳайвонотҳои ба Китоби сурхи Тоҷикистон шомилгардида ба миқдори 65-85 сар иҷозатнома дода мешаванд. Квота барои додани иҷозатнома бо назардошти пешниҳоди Акадамияи илмҳо аз тарафи ҳукумат дода мешаванд ва шумораи солонаи онҳо 65-85 ададро ташкил мекунад.

Пардохт барои шикори як сар Архари Помирӣ 55 ҳазор сомониро ташкил намуда, даромади солонаи он то ба 3,6 миллион сомонӣ мерасад.