Кырыыстаах таас

Кпптн курдук, хараарыыта утуу-субуу тула ттгэр брлр улуйсубуттара. Сотору мустан ырааынан кутааны тула сундулуспуттара. Кии, куттаммыт санаатыгар, халлаан сулуунуу элбэх уоттаах харахтар тыа ииттэн кинини суптурута одуулуурга дылылара. Кх толбонунан килбэчинээр суостаах тымныы харахтар уоттарыттан этэ салаан саатын кууспутунан сыгынаын улаатыгар эргичинии олорбута. Сотору-сотору уотугар мас быраан кдьтэн биэрэрэ. Ол курдук тн гэр диэри р мхс сылдьыбыта. Сороор суоуранан уоттаах маынан далбаатанара. Чугааатахтарына бырааттаан ыытара. Кэнникинэн кыыллара дьулахачыйа быыытыйан, тттр-таары срэллэрин тохтотон, тэйиччи баран тгрчч сытынан кэбиспиттэрэ. Бориска эмиэ сылайан сынньана тн санаан, саатыгар йнн кхсн сыгынахха анньан олорбохтообута. Кыылларын эргиллэн кр-кр, уотугар мас быраан биэрэрэ. Т р оннук олорбутун билбэт. Биирдэ кр тсптэ, хатат уотун саардыы, ойооунан уоттар чаылыспыттара. Кыыллара сыылан чугааабыттар эбит. Кии тура эккирээт, чугастааы кыылы харахтарын икки ардынан туаайа тутаат, ытан хабылыннарбытыгар, хатан суоар сарылааын ииллибитэ. Ону кытта тээ, оох кыыма ыыллыбытыныы, уот харахтар р-тараа тттр бырдааласпыттара. Табыллыбыт кыыл ханна эрэ тыаа баран оунна быыылааа. Ол диэки кии этэ салаар кылгас хапсыыы кэнниттэн, тугу эрэ мамыктыыр, тырыта-хайыта тыытар тыас, ардырас саа т харааны аймаабыта. Адьыра рэ биир хааннаахтарын эттэри-тириилэри аыыларын тбтгэр ллэстэн ууох туппуттарын сэрэйбитэ. Онтон сарсыардааа диэри кыылларын кэтээн таыста. Хаста да чугааан киирэ сылдьыбыттарын, ботуруонун харыстаан ыппакка, уотунан тамнааттаан ртэлээбитэ. Брлр халлаан лаппа сырдаабытын кэннэ крэммиттэрэ. Кии, т да сылайдар, утуйуон куттанан, хайыарын кэтэн тттр айаннаабыта.

Кн быа сукунаан сэниэтэ эстэн, киээ дьиэтигэр сыккырыыр тыына эрэ кэллэ. Дьиэтэ оттуллубакка тымныйбыт. Хаамтаын аайы атаын тыаа уорааннанан, дуораыйан ииллэр буолбут. Бориска кэлээт, сыгынньахтаммакка да эрэ, бараака сонун тбтгэр саба быраынаат, умса тэн утуйан хаалла. Тээтэинэ арай эмиэ брлр тгрктээиннэригэр тбээн, улахан кутааны оттубут. Уотун суоа срдээх. Бориска итииргээн бараакатын уолугун арынна. Хантан эрэ муннугар буспут эт минньигэс сыта саба биэрдэ. Бу йдтнэ, олус диэн аччыктаабыт эбит. Аыан нааа баарар да, кс ханна баара кстбэт. Ханна эрэ кутаа ууор дьон кэпсэтэллэр. Ол икки ардыгар брлр харахтарын уота кинини тымныынан дьлтэ ттээтилэр. Бориска эмиэ адьыралары чунаан, сыгынаын улаатыгар мхс сытта. Эмиэ ханна эрэ дьон кэпсэтэллэр.

– Буорайбыт. Аанньа ааабакка аччыктаан да иэдэйдээ.

– Санаараан быар быааа эрэ хаалбыт. Чанчыктара махайбыттар, баттаа крэсийбит. Урут биир дааны маан баттах суох этэ.

Бээрэ ити ханна кэпсэтэллэр? Хайдах эрэ билэр куоластара. Бориска кутаа улаатын кр сатыыр.

– Кспт буста. Хоторон аыахха дуу? Киибитин хайыыбыт?

– Турдаына аыаа. Сынньаннын.

Сынньанан буола-буола. Мин сынньана сытар бн дуо? Брлртн тыыммын кмскэнэн мхсбн дии. Ас сыта муннун кычыгылатта. Эмиэ уот ууортан бэркэ билэр саата дуораыйда.

– Дьаабал баара, урут баччаларга бэйэм дааны улахан кыылы бултаар этим. Ону баара быйыл брлр аймаан кэбистилэр.

Тууй-сиэ, Лкй Лгнтй саарар буолбат дуо? Хайдах мааыыттан билбэтээй?

– Аат адьыралар тороннообуттара тоо срэ буолла? Оннооор хаатыкабын тырыта тыыппыттар.

Оо, оо! Аны Сафейка эрэйдээх рн ытатан эрээхтиир дии. Кырдьык дааны, санаата тууйуллан, хаатыкалары йдн илдьэ киирбэтэх эбит. Саатар, кэтэн туаныллыа эбитэ дуу? Ол эрээри ону сгэн кэлэр сэниэтэ да суоа. Аттыгар эмиэ уоттар чаылыстылар. Кии саатын крдн мстэ. Булбата. Хабыс-хараа. Хараа сабыылаах. Кн тмэн хараын атытта…

Ууктан кэлбитэ, дэлби тириппит. Оронугар сытар. Тоо итиитэй? Бараакатын киэр элиттэ. Эргиллэн крбтэ… оттуллубут оох иннигэр дл олоппоско Лкй Лгнтй куолутунан оллоонноон кэбиспит. Табахтаан бусхата олорор. Оох таыгар кхснэн буолан Сафейка кс хоторо турар. Бориска олоро тстэ. Саата суох ытаан, икки санна титирэстээн барда.

15

– Соотох тордох турарыгар ктн тсптм, биир эдэр уол солуурчаын толору эт буаран аыы олорор эбит. Быыта-орута ону-маны кэпсэтиээт, мин бэлэм кскэ олорон ааспытынан барабын. рбтм баара, дьыала атыннык эргийэн таыста. Аата Байбаакаан оонньор эмээхсининээн, ойох ылбыт улахан уолаттарынаан с тордох ыал р табаларын рэн Тааычаан рээр аара тспттэр. Ол хас да кстх, ыраах сир . Оттон кини бултарын сэбин эитэлээн кэлэн олорор эбит. Сарсын дьонун эккирэтэр . Икки олох сыараа клнэр трт эрэ табалаах хаалбыт. Онон миэхэ кураанах тннр кыала тирээтэ, – Сафейка сойбут миискэлээх миниттэн ыймахтаан ылла уонна салгыы кэпсээн барда.

– Ыксаатым: «Бииги хоргуйан лр дьон буоллубут. Туох кмлрдххнй? Кытаат, рй. н чэйинэн, табаынан тлм», – диэтим. Киим тугу дааны тобулан сбэлээбэтэ. Оччоо мин эйигин кытта барсабын диэн буол. «Мин атын сиринэн эргийэн барардаахпын, – диэтэ уолум. – Омуоап Лгнтйг аам илдьитин тириэрдиэхтээхпин».

– Оччоо мин Лгнтйг диэри барсабын диэт, мин ойон турдум. Киим мин муус кыааан буолбут хаатыкабын дьиктиргээбиттии крд. Аынна быыылаах. Олорбохтуу тээт, тэллэин анныттан эргэ тыс этэрбэс ылан биэрдэ.