Кырыыстаах таас

– Сафи, эн этэргин олус йдбн. Спк этэин, кырдьык, манайгы сыллаах эрэйбит тиллибэтэ. Ол эрээри мин эрэлбин стэрэ иликпин. Былырыын бииги кураанах сиргэ хаспыппыт. Быйыл атын сиргэ крдхпт. Хайа уонна оттон Туора салааа уонча ииммит кумаын сууйуохпут этэ дии. Хайа дьолбутун онтон булаайабытый?

Балачча саата суох истилэр. Бориска доорун диэки чинчилээбит хараынан крн ылла. Долгуйбуттуу хара, хойуу бытыгын мускуммахтаата. Уулаах аппаны батыа ммт блкй талахтар кэннилэригэр кх алыыга аттара аыы сылдьаллара кннэ. Сафейка кэрискэ хайалар рдлэринэн саахха тунаарар борууй былыттар диэки санаараабыттыы крн кэбистэ.

– Эн курдук кскэ эрэнэрим буоллар, мин дааны тннрг саарыам суоа этэ. Туора салаабыт эмиэ былырыыыбыт курдук аыйах кыырпаынан муурданаарай? Уонна мин киитэ-стэ суох сиргэ ууннук тулуйан сылдьыа суохпун.

– Санааын ааастык эппити чгэй. Миигин дааны чукуйбат диэтэи дуу? Сафи, эн биикки сааспыт тухары кмс лэиттэрэбит. Кмсчттэр хайаан дааны эрэл сулустаах буолуохтаахтар. Бииги сулуспут – Халыма. Манна хааллахпытына саллаакка ылыахтарын сп. Сэриигэ баран лхпт кэриэтин, бэйэбит тээммитигэр бгэн олорбуппут ордук буолаарай? Наадыйдахтарына биигини киэ тайаттан крдн ыллынар ээ.

Сафейка саата суох умса крн истэ. Кырдьык дааны, кини сэрии туунан букатын умнан кэбиспит эбит. Мантан саллаакка кэбээстик ылыахтарын сп. Кини эмиэ Бориска курдук сэриигэ баран сэймэктэниэн баарбат. Сафейка сыыйа тбтн р ктн, доорун диэки сэмэйдик мичилийэн ылбытыгар, сирэйэ сырдыы тэргэ дылы гынна.

Бориска махтаммыттыы кинини санныттан кууан ылла.

20

Халыма кылгас сайынын оройо. От лэтин гэнэ. Борискалаах Сафи Миитэрэйи кытта Балыгычаан трдгэр биир отууга хоно сылдьан оттууллар. Быйыл сааскы тт ардахтаах буолан, от нтэ лгм. Уонча хонук иигэр с ссчэкэ бугулу туруордулар. Бориска ыстаанын таынан тэрбит кыыл ырбаахытын уолугун нэлэккэйдэнэн, кнтк хоноччу тутта сылдьан, кырыытынан кыараас-кыараастык хааман «битийэн» охсор. Сафейка Миитэрэйи тктэн, умса тэн имиллэнээн бытааннык барар. н дьккрдээхтик илиилэрин араарбакка лэлииллэр.

Уолаттар тойонноро санаа хоту табыгастаахтык эргинэн кэлэн, бэркэ кнньрэн сылдьар. Аыс акка ыырдан тааарбыт табаарынан эргинэн, кн аайы дьиэтин таыгар дьон б тоуоруйар. Кыыны быа чэйэ, табаа суох муунтуйбут дьон хабалаа киирэллэрин кэрэйбэттэр, иэс ылан бараллар.

Борискалаах хамнастарын аахсан, биир куул бурдугу, балайда чэй, табах, саахар, сэп-сэбиргэл, быа-туах, таас ылынан, биир акка ыырдан, соротун миинэр аттарыгар трглээн тааарбыттара. Сэйимчээнтэн тута тннр санаммыттарын, кинээс хаайан туран крдсптэ.

– Дьэ, ол Сиридикээн буора ханна да куотуо суоа. Кн сир ириитэ хаспыккыт ордук буолуоа. Билигин миэхэ окко лэлээн бары. чгэйдик лэлээтэххитинэ борооскулаах ынаы биэриэм. Оччоо баар Сэйимчэээ хаалан ойохто ылан ыал буолу. Кыргыттары да булан биэриэм, – диэн барыны бары биэриэх буолан арахсыбакка хаайбыта.

Дьон били кыын хостообут кумахтарын сууйан, тмгн билэ охсор баалаахтар этэ да, тойон тылын ылымматахха, ол кэлин иэстэбиллээх буолара чахчы. Хайыахтарай, буор аата буор, тойон этэринии кэ диэри ктэригэр тиийэр, онон хааларга сблэспиттэрэ.

Кнск омуран буолан отчуттар рэх рдгэр ойуччу турар отууларын диэки хаамыстылар. Чаылхай кн уотунан сырайар. Кыра да салгына суох бтэй куйаас бркээтэ. Бориска этэ кймстн суунаары быа рэххэ киирдэ. рэх трдгэр тумустаан турар эмпэрэ тааы эргийэ хаамта. Бокуойа суох сототун ортотугар диэри ууга киирэн ыраас, тымныы уунан дуоуйуор диэри, тыбыыра-тыбыыра суунан булумахтанна. Кытыыга тахсан ырбаахытын ээринэн сирэйин сотто туран, хараын кырыытынан эмпэрэ тэллээр кыстана сытар хараа нх туох эрэ ойуулаах чараас билиигэ таастары дьиибэргии крд. Биир обургу чараас кууогу сулбу тардан ылла. Таас рдгэр элбэх баайы кулахыттан эрэ обургу туох эрэ ннэрэ лаглаай курдук, рт рдлэригэр кэлимсэ тааыран хаалбыттар. Дьинээх муораа скр, хаалаах ннэр курдук дьураалаахтар, тумустаахтар. Барыта чуолкай баайы ырылыччы кст сылдьаллар. Тоо дьиибэтэй? Атын таастары ылан крбтэ, эмиэ биир кч элбэх ннээхтэр. Бориска урут манныгы кр илигэ да, сорох таастарга ннэр баар буолалларын бириискээ сылдьан истэрэ. Ол былыргы муора олохтоохторун уу тгээр сн хаалбыт тобохторо муора ксптн кэннэ хас эмэ уонунан, снэн млйн сыллар усталарыгар сир анныгар улахан дириэ кмллэн тааыран хаалаллар . Ону кэлин рс уута хайа охсон суурайан, сир рдгэр тахсар дииллэрэ. Оннук ннэр хайа кэмэ ск сылдьыбыттарынан сылыктаан, сири рэтэр аналлаах рэхтээх дьон ол таастар саастарын быаараллар . Србэттэн тахса сыллааыта Черскэй диэн рэхтээх кии Халыма устун кэлэн ааспытын туунан Сэйимчээн олохтоохторо кэпсээбиттэрин санаан кэллэ. Ол кии бука маннык таастары эмиэ булбута эбитэ буолуо. Бориска хас дааны кууок тааы ылан дьонугар крдр илдьэ барда. Миитэрэй чаанньык оргута охсубут. Сафейка отуу клгэр аын бэлэмнии сылдьар.

– Кр эрэ, мин тугу булбуппун, – Бориска сэрэнэн таастарын дьонун иннигэр кэккэлэтэ уурда.