Мядовы год

— А што ты думаеш? — у Кастуся быў вельмі добры настрой. Ён памкнуўся прылашчыцца да яе, загарэлай, разагрэтай на сонцы, ды яна адштурхнула яго.

— I не спадзявайся, што я стану прывыкаць. Зразумеў? — апошняе слова яна ледзь выгаварыла праз слёзы. Ён цалаваў ёй рукі, прасіў супакоіцца.

— Ну, ты зразумей мяне, Ліначка. Я не магу пакуль што пакінуць маці. Хоць сена трохі заробім ёй. Дзе яна возьме яго? Тут які тыдзень… Я абяцаю табе… Ты не будзеш хадзіць на гэтае сена. Пабудзь дома. Я сам пахаджу. Але дабудзь хаця сёння да канца дня.

Кастусь зноў стаяў на стозе. Ліна зноў цягала копы. Рабіла моўчкі, засяроджана. Кастусь з трывогай паглядаў на яе, баяўся, што раптам возьме ды кіне ўсё і пойдзе дамоў.

Недзе гадзін у пяць на луг прыехаў Кулагін.

— Ігнатавіч, паехалі! Выклікаюць нас з табой у райком,— сказаў старшыня, падыходзячы да брыгадзіра.

— Чаго?

— Гавораць, што не могуць далей цярпець, каб ты быў не зацверджаны.

— А навошта яго зацвярджаць? — выйшла наперад Ліна, якую спачатку Кулагін і не заўважыў.— Ён пасля сенакосу будзе разлічвацца.

— Ён больш як паўгода працуе, а не зацверджаны,— сказаў спакойна Кулагін.— Так нельга. Мне сказалі, каб сёння прыехалі.

Кастусь сеў у машыну, памахаў Ліне рукой.

— Няёмка атрымалася,— сказаў Кулагін.— Я і не заўважыў, што яна тут.

2

Кулагіну і Кастусю нядоўга давялося чакаць у прыёмнай. Неўзабаве дзяўчына, што сядзела за машынкай, паклікала іх у кабінет. Кулагін сеў на крэсла ля акна, а Кастуся папрасілі падысці да доўгага стала, за якім сядзела некалькі чалавек. Перад кожным з іх ляжалі чыстыя лісткі паперы, шарыкавыя ручкі. Насупраць Кастуся сядзеў сакратар райкома Мікалай Васільевіч. Ён камячыў у пальцах цыгарэту, нібы збіраўся закурыць. Зламаўшы яе, кінуў у попельніцу, ціха сказаў:

— Таварыш Вярэйчык. Брыгадзір з калгаса «Перамога». Колькі вы працуеце ў калгасе?

— 3 восені.

— I за гэты час Кулагін не знайшоў часу прывезці яго на зацверджанне! Што вы скажаце пра свайго брыгадзіра, таварыш Кулагін?

— Ды што тут гаварыць…— падняўся Кулагін.— Работнік добры. Брыгада перадавая. Граматны. Самастойны. Спраўляецца. Любіць зямлю, працу на ёй. Хлопец з галавой, што і гаварыць. Я ж вам, Мікалай Васільевіч, расказваў пра яго.

— Ну, добра,— сказаў сакратар. А потым звярнуўся да членаў бюро: — У каго якія пытанні? Няма? Супраць Вярэйчыка ніхто нічога не мае? Зацвярджаецца таварыш Вярэйчык брыгадзірам. На гэтым мы заканчваем наша пасяджэнне. Вярэйчык і Кулагін затрымайцеся, калі ласка!

Калі ўсе выйшлі з кабінета, Мікалай Васільевіч падняўся, пацягнуўся так, што ў яго аж хрумснулі косці, трухануў плячыма, нібы скінуў з іх які цяжар, а потым шырока расчыніў вокны.

— Што прыдумаць, каб абыходзіцца без гэтых пасяджэнняў? Як, Назаравіч, ты ў калгасе многа засядаеш?

— Усяк бывае.

— Ну, а ты, Вярэйчык, як думаеш жыць далей? — сакратар закурыў, стаў ля адчыненага акна.— Я чуў, што збіраешся пакінуць калгас?

— Я прыехаў часова. Кулагін, можа, гаварыў…

— Часова… Чалавек нарадзіўся, вырас у Вішнёве, і ён, бачыце, прыехаў часова…— нібы падумаў уголас Мікалай Васільевіч.— Ну, а ты ведаеш, пэўна, дзе тваё не часовае месца?

— Дамовіліся з жонкай паступаць у медыцынскі.

— Так…— сакратар кінуў у попельніцу недакурак, дастаў яшчэ цыгарэту, але закурваць не стаў, прайшоўся па кабінеце, спыніўся перад Кастусём.— Я не веру, каб ты адчуваў, што тваё прызванне — медыцына. Ты ж пра гэтую медыцыну да жаніцьбы і не думаў. А што, не так? А ёсць такія, што з дзяцінства мараць стаць урачом. I раптам ты зоймеш месца такога чалавека. Ты хлопец здольны, разумны. Паступіш… Я не хачу сказаць, што тваё месца будзе пуставаць у калгасе, але я не асмелюся пэўна сказаць, хто больш прайграе — ты ці калгас? Адным словам, таварыш Вярэйчык, ты вельмі правільна зробіш, калі застанешся. А вучыцца ты будзеш завочна ў сельскагаспадарчай акадэміі. Жонка ж няхай ідзе ў медыцынскі. Будзе ў Вішнёве і свой урач. Дык, можа, узважыш усё яшчэ раз, параішся дома. Як глядзіш на гэта?

— Назаравіч чуў, што мая жонка сказала сёння.

— А я лічу так, што жонка, калі яна сапраўдная жонка, заўсёды павінна тое рабіць, што жадае муж,— умяшаўся Кулагін.— Я нават уявіць не магу, каб мая была супраць мяне. Хай паспрабуе! Ого!

— Цяпер, Назаравіч, не тыя жонкі пайшлі,— уздыхнуў Мікалай Васільевіч.— Цяпер яны не такія, як у вас. Ну, добра, Вярэйчык. Уся гэтая гаворка вялася для таго, каб вы яшчэ раз добра падумалі над сваёй будучыняй, каб яшчэ раз уеё добранька ўзважылі. Вось так… Бывайце!

— А наконт акадэміі сакратар гаварыў праўду,— сказаў Кулагін ужо ў машыне.— Ведаеш, ён многім памог паступіць. Ты дарэмна адмаўляешся. Хто ж будзе кіраваць пасля нас? Нас надоўга не хопіць. А цяпер толькі і жыць у вёсцы. Не разумее гэтага моладзь. Вельмі правільна гаворыць Мікалай Васільевіч: у вёсцы цяпер патрэбны здольныя арганізатары. Вось так, Ігнатавіч. Але цябе не ўгаворыш. Каб ты яшчэ ажаніўся з тутэйшай, а так… Што, можа, няпраўда?

— Праўда.

— А я вельмі хачу, каб ты застаўся. Думаў, вырашчу сабе замену. Не выйшла. Калі цябе разлічваць?

— Ды так, каб на экзамены не спазніцца.