Было свята - годк з'яднання. У гэты дзень, дванаццаць год таму, Агуста падпсала грамату, згодна якой Каралества Семгален пераходзла статус мперскай правнцы. Уз'яднанне правнцы з метраполяй, карацей кажучы. Знамянальная дата. Гадавну з'яднання тут святкуюць з размахам. У стольным Вльску зрання грымяць парады, а вечары неба над горадам квтнее салютам. Народ гуляе напонцу з нагоды свята пваецца да пасмерц. У гэты дзень у стражнка работы па горла - трэба прыглядваць за натопам, накш паважныя семгальцы, нажлукцшыся салодкага вна, паадбваюць адно аднаму галовы п'яным угары.
У той вечар Ян наведася да мяне. Вяртася з дзяжурства. Ён выгляда трох звнчаным. Сказа, што нчога не е з самага ранку, а казармах сталока жо зачынлася. Я накрола хлеба з халодным мясам паставла на стол гарлач таннага ружовага вна, якое тут пл, як ваду. Потым я сядзела за сталом насупраць брата глядзела, як ён есць. У м не заставалася нчога ад таго маленькага хлопчыка, разам з якм мы калсьц кармл чаек кдался мора з хвалярэза. Ён нас унформу зямлстага колеру. Яго цёмна-русыя валасы был коратка абрэзаны, як ва сх стражнка. Агнястрэльнай збро пры м не было, але на поясе яго всел гнуткая дубнка з папярочным дзяржальнам флагрум-атаматычны хлыст, як стражнк насл пры сабе пастаянна. Флагрум выкарыстовася для цхамрвання чэрн. Ён уяля сабой кароткую калодку на рамян, як для зручнасц мацавася да запясця. Пры нацску на спуск флагум пачына трашчаць сыпаць снм агеньчыкам. Агеньчык был роднасныя тым, што бегл па Цёрне, але х забойная сла была значна меншая. Удар флагрума не спапяля чалавека на месцы, а тольк часова пазбаля яго прытомнасц.
- Дарма ты не прыйшла глядзець парад. Мка бы на трыбуне. У белым мундзры. Я стая зусм побач. Здаецца, ён мяне заважы.
Ян пацягнуся за гарлачом з вном, як стая пасярод стала. Расшплены рука унформы з'еха да локця, я бачыла яго моцную, мускулстую руку, пакрытую цёмным валаснкам. Як у нашага нябожчыка бацьк. вочы яго был такя ж - валошкава-сня. усмхася ён гэтак жа, як бацька. Але я адчувала, што Ян зрабся для мяне чужым чалавекам. Мы нбыта апынулся па розныя бак Цёрну.
- У натопе казал, што праз год Мка ажэнцца з Агустай зробцца Кесарам. У х там ужо сё вырашана, - гавары Ян. У ягоным голасе чулася захапленне. - Кесар, уяляеш?
Я хмыкнула.
- Ён ужо дзесяць год з ёй ажанцца збраецца, ды нешта сё няк. Дый ёсць у яго законная жонка. Берэнс гэта, з Валога. Яе куды падзенуць?
Ён пацепну плячыма.
- Не ведаю. У кляштар, напэна. А яна нчога, дарэчы. Стаяла сёння на трыбуне побач з Намеснкам. Уся золаце. Прыгожая. Кажуць, пераспала з цэлым гарнзонам.
- Ян! - сказала я з прыкрасцю.
Ён засмяяся. Так, Ян бы у захапленн ад Намеснка. Ён зва яго па-простаму - Мка, як сябрука ц добрага знаёмага. Пазашлюбны сын караля, народжаны ад ахмстрын, Мка выховася каралескм палацы на роных са зводным братам Мраславам. Так склалася, што Мка бы старэйшы за Мраслава на некальк гадо, аднак яго не было някх шанца атрымаць карону. А цяпер бач ты - Намеснк Правнцы, першы фаварыт Агусты. магчыма, хутка стане мператарам. Годны прыклад для пераймання... Хаця сумнена, што Цытадэл такое дазволяць. Рамейцам нкол яшчэ не кравал ншаземцы.
Крамольнк
Парадк, якя сталявался пасля з'яднання, был не стольк суровым, кольк дурным. Масавыя пакаранн смерцю (з абавязковым адразаннем гало высталеннем х на Гарматнай плошчы) практыкавался падчас бунта, у мэтах застрашэння. У мрны час смяротныя пакаранн был рэдкасцю. Вельм многх ссылал на подзень, у базальтавыя пустын. Грызц тхоос у шахтах. Адтуль, як правла, не вяртался. Дажнко махляро кдал вязнцу. Злодзеям адсякал пальцы рук. Забойцам выдзрал вочы. Рамейск Клр лчы такя пакаранн 'душавыратавальным'. За здраду шлюбе распуснкам адразал насы. Прычым тут мелся свае цкавостк. Сваю бязносую жонку муж ме права выгнаць з хаты ажанцца нанава. Кал ж не пашанцавала мужу, то жонка мусла яго прыняць клапаццца аб м да канца жыцця. Таму зразумела, што жанчына, якая застукае свайго мужанька з каханкай, лепш цхенька прамачыць зробць выгляд, што нчога не адбылося.*