Мроi Багны (СИ)

У спякотныя дн╕, як╕х у годзе было не так шмат, мы плавал╕ ╝ моры на водмел╕ ╕ к╕дал╕ся ╝ ваду з камянё╝ хвалярэза. Над хвалярэзам кружыл╕ся нахабныя тлустыя чайк╕. Чаек мы пабойвал╕ся ╕ каб залагодз╕ць, карм╕л╕ ╕х жытн╕м╕ праснакам╕. Мы адломл╕вал╕ ад хлеба маленьк╕я кавалачк╕ ╕ падк╕двал╕ ╕х угору. Чайк╕ праглынал╕ ╕х проста ╝ паветры. Часам мы хадз╕л╕ гуляць у развал╕ны старога форта ╝ хваёвым га╕. Гуляць у форце дзецям сурова забаранялася, бо там можна было незнарок звал╕цца ╝ сутарэнне, або сасл╕знуць у запо╝нены вадой ро╝, як╕ ╝сё яшчэ бы╝ досыць глыбок╕м. Але хто слуха╝ гэтыя забароны? Вежы форта абвал╕л╕ся ╕ зарасл╕ ажынам╕, праходы пам╕ж вежам╕, кал╕сьц╕ брукаваныя, парасл╕ травой ╕ мохам. Форт атачала напа╝разваленая сцяна з рэшткам╕ рова, злучанага з морам невял╕чк╕м каналам. Часам у ро╝ заплывал╕ цюлен╕ з прада╝гаватым╕ тулавам╕ ╕ смешным╕ каротк╕м╕ лапам╕, падобным╕ на лопасц╕ вёсла╝. Яны лян╕ва песц╕л╕ся ╝ цеплаватай стаялай вадзе, падня╝шы над паверхняй бл╕скучыя галовы з вел╕зарным╕ цёмным╕ вачыма. Мы з братам сядзел╕ на ру╕нах сцяны ╕ к╕дал╕ цюленям дробных рыбак.

Мы люб╕л╕ Дольную Зямлю, ╕ хво╕, ╕ выдмы. ╤ мора. Мы не перастал╕ яго люб╕ць, нават кал╕ заг╕ну╝ наш бацька. Мора прываб╕ла яго, ╕ яно ж адабрала ягонае жыццё. Аднойчы пасля шторму ён не вярну╝ся на бераг. Хвал╕ вык╕нул╕ на пясок абломк╕ ягонай лодк╕. На наступны дзень бацьку знайшл╕ каля хвалярэза. Мёртвым. Мора пашкадавала яго. Ягонае цела не пераламала аб камян╕, ╕ марск╕я ╕стоты не абязвечыл╕ яго абл╕чча. На твары яго застыла ц╕хам╕рная ╝смешка, ╕ здавалася, быццам ён сп╕ць. Мац╕ не плакала. Я помню, як у ноч перад пахаваннем яна сядзела ля труны, сашчап╕╝шы пальцы рук ╕ гледзячы проста перад сабой. Яна была збялелая, як палатно, вакол яе вачэй ляжал╕ глыбок╕я цен╕, але н╕водная сляз╕нка не скац╕лася па яе шчацэ. Мы з Янам сядзел╕, абня╝шыся, на ложку, ╕ таксама не асмельвал╕ся плакаць. То было наша першае сутыкненне са смерцю ╕ горам. Пасля гэтага мы з братам больш не хадз╕л╕ на хвалярэз.

Выгнанне

Пасля смерц╕ бацьк╕ нашае жыццё пачало развальвацца на частк╕. Але не з прычыны таго, што мац╕ засталася адна з двума дзецьм╕ на руках. Яна была яшчэ маладая ╕ по╝ная с╕л. Яна ╝мела к╕раваць чо╝нам з ветразем ╕ магла ╝прав╕цца з рыбало╝ным╕ сеткам╕ не горай за любога мужчыну. Вакол яе ╝весь час круц╕л╕ся жан╕х╕ - гало╝ным чынам маладыя ╝да╝цы ╕ старыя халасцяк╕, як╕я вырашыл╕ абзавесц╕ся, нарэшце, сям'ёй. Але яна адпрэчвала ╝с╕х. Мац╕ кахала ╝ сва╕м жыцц╕ тольк╕ аднаго чалавека - нашага нябожчыка бацьку, а ╕ншыя был╕ ёй непатрэбны. Яна была моцная, вельм╕ моцная. Ёй хап╕ла бы с╕л, каб адной выгадаваць нас з братам. Нас ус╕х загуб╕ла ╕ншае.

Спачатку да нас дайшла вестка аб сконе старога караля Барыслава. А пасля па Дольнай Зямл╕ пачал╕ хадз╕ць трывожныя чутк╕ аб крывавых сутычках пам╕ж двума яго сынам╕ - М╕раславам ╕ М╕кам Ахм╕стрыньчыкам. "Карону не падзял╕л╕", - казал╕ людз╕. Некаторыя гаварыл╕ больш з'едл╕ва: "Цела караля-нябожчыка яшчэ астыць не паспела, а сынк╕ ╝жо грызуцца над ╕м, як шакалы. Скончыцца тым, што яны перарвуць адз╕н аднаму глотк╕, ╕ кра╕най будуць к╕раваць ╕ншаземцы". Я была зус╕м яшчэ дзя╝чынкай, але я ╝жо пачынала прыслухо╝вацца да гутарак дарослых, ╕ я ╝жо шмат чаго разумела. Вестк╕ аб м╕жусоб╕цы данос╕л╕ся да нас, як водгулле далёкай навальн╕цы. Вайна была дзесьц╕ там, сярод ра╝н╕н Разлогу ╕ багна╝ Сумрадз╕. Мы спадзявал╕ся, што нас гэта не закране. А пасля я ╝першыню пачула слова "рамейцы". Яны ╕дуць з па╝днёвага ╝сходу, казал╕ людз╕. Чарнавалосыя, з бранзаватай скурай ╕ вачам╕, як аскепк╕ базальту. Смерц╕ яны не баяцца ╕ сам╕ не шкадуюць н╕кога. Яны кленчаць перад кожнай б╕твай, узносячы мал╕твы свайму нябачнаму бажаству, а ╕хн╕я жрацы ╝ востраканцовых каптурах бласла╝ляюць во╕на╝ на забойства. А заб╕ваць яны ╝меюць, казал╕ людз╕. ╤дуць ╕ ╕дуць наперад, як чорная саранча. Уваходзяць у хаты ╕ расстрэльваюць з в╕нтовак ╝с╕х, хто трапляецца ╕м на вочы. Параненых даб╕ваюць штыкам╕ ╕ шаблям╕. Лёзы цьмянеюць ад крыв╕. Н╕вы гараць, над пажарышчам╕ плыве водгулле храмавых звано╝ - ╕ храмы палаюць таксама, а па дарогах брыдуць пагарэльцы, да мора, на по╝нач, куды яшчэ не дакац╕лася вайна...

А потым мы даведал╕ся, што Л╕эндале спалены. Старажытная стал╕ца каралё╝. Горад, як╕ ляжа╝ м╕ж трыма высок╕м╕ грудам╕, размешчаным╕ ╝ выглядзе кароны або трызуба. Аднойчы я была ╝ Л╕эндале. Кал╕ яшчэ жывы бы╝ бацька, мы ездз╕л╕ туды на святкаванне Летняга Сонцавароту. Л╕эндале, дзе храмы так╕я высок╕я, што здаецца, быццам ╕х ╕гольчатыя шп╕л╕ прац╕наюць аблок╕. Л╕эндале з брукаваным╕ вулачкам╕, так╕м╕ вузк╕м╕, што там ледзьве раз'едуцца два вершн╕к╕, ╕ з шумным╕ к╕рмашовым╕ плошчам╕, так╕м╕ прасторным╕, што на ╕х хапае месца ╕ гандлярам, ╕ скамарохам, ╕ святочнаму нато╝пу. Л╕эндале з беласнежным╕ вежам╕, каваными масткам╕ ╕ каляровым╕ сцягам╕, як╕я лунаюць на цёплым летн╕м ветрыку. Я не магла паверыць, што горада больш няма. Я плакала па Л╕эндале, як плачуць па памерлых.