Нарач

— Вось госця я прывёў, Тацяна, —
Сказаў Сымон, —
Пераначуе, пойдзе рана
Ў дарогу ён.
Імгла, як хусткай, абвязала
Увесь затон,
Зблудзіць зблудзілі б мы без мала,
Каб не агонь.
Ты мо, дачка, пачаставала б.
Эх, і пара!
Паны азёры адабралі,
Няма дабра.
Сягоння горш нам, як калісьці
Бацькіжылі,
Не хлеб, а камень будзем грызці
З сваёй раллі.

Незнаёмы

Ну што ж, ці сілы у вас мала?
Склікалі б сход
Ды на змаганне падымалі б
Увесь народ!

Сымон

Бяда, брат, пачалася летась.
Садзіся, еж.
Я раскажу табе пра гэта,
Паслухай лепш.

4

Моцна ўмерзла зямля.
Лёд пакрыў нарачанскія плёсы.
Зімы яшчэ не было.
Той год да каляд
Цягнулася чорная восень.
Пагуляць пад гармонь
Моладзь, помню, прыйшла на забаву.
Мы — мужчыны, ў кутку
Гаварылі пра тонь,
Гаварылі пра розныя справы.

Потым з гміны прыйшоў,
Уваліўся наш солтыс Цяцера
I паперы прынёс.
З дзесятак галоў
Схілілася ўміг над паперай.
Бачым: на рыбакоў
Брэшуць. Солтыса думалі ўдарыць.
Толькі ў час, гад, уцёк.
Следам шум галасоў
Нашых разбушаваўся, як Нарач.
Аж хісталася столь, —
Гул узняўся у хаце батрацкай:
— Хай спрабуюць узяць!
— Знойдзем пешню ці кол
На паноў сярод снасцяў рыбацкіх!..

• • • • • • • • • • • • • • • • • •

Ды пара мне ўжо спаць.
Старасць, бачыш, і сілу падважыць.
Ахочаш паслухаць далей, —
Табе расказаць —
Тацяна не горай раскажа…

Тацяна

А сам адкуль?

Незнаёмы

Іду здалёку…
Дзе зараблю сабе начлег,
А дзе і так, зайшоўшы ў вёску,
Перачакаю слоту, снег.
Нямала так прайшоў дарог я
I ўдзень, і ўноч пад шэпат зор.
Часамі скутымі рукамі
Абняць хацеў палёў прастор…

Тацяна

Ты вязнем быў?
Ідзеш з астрога?
Дамоў спяшаешся спачыць?

Незнаёмы

Іду знаёмаю дарогай
Дамоў, ды толькі не спачыць:
Іду будзіць мястэчкі, вёскі.
Пара ўжо косы адвастрыць,
Каб да касьбы ўжо недалёкай
Змаглі мы выйсці да зары,
Змаглі на чорных скібах грунту
Нядолі межы зараўняць
I з новай песняй, з песняй бунту
Сваёй свабоды дзень спаткаць.

Частка другая

І

Нямала зор
Апала ў Нарач
Шэрай восенню,
Шмат згасла іх
Начамі цёмнымі, глыбокімі,
Нат вецер іх
Усіх не можа вылавіць
Ні невадам густым,
Ні падвалокамі.

Нямала песняў
Адцвітае шэрай восенню,
Заносяць зімы іх
Завеямі марознымі,
Нямала песняў,
Што рассеялі па свеце мы,
Ўдаль ідучы
Шляхамі чорнымі, астрожнымі.

Але час прыйдзе, —
Яны узыдуць, яны збудзяцца,
Зазвоняць нашымі барознамі,
Разорамі,
I зашумяць яны
Прасторамі бязмежнымі,
I засінеюць яны хвалямі
Азёрнымі.

2