Нарач

У хаце Архіпа
Рана збіраўся натоўп.
Тужліва глядзелі ўдаль
Слепаватыя шыбы.
Горкі і ўедлівы
Дым ад махоркі ішоў.
Пахла балотам,
Вясной,
Невадамі і рыбай.
Каля стала — улада.
Загад: маўчаць!
Ды толькі шуміць
Да адказу набітая хата.
Плача ў калысцы
З соскай пустой дзіця,
I плачуць ў кутку
Сіратліва
Пад ложкам ягняты.

А за акном далёка
Відаць рабы
З-пад снегу гасцінец,
Старыя бярозы і гоні,
Скібы разораў
I межаў бясконцых гарбы,
Як мазалі
На працоўных сялянскіх далонях.

З лавы падняўся
Солтыс грамадскі,
Угору задзёр бараду —
Вехаць іржавай саломы.
Камнем лягла цішыня
На спінах рыбацкіх.
Кашаль сухі надрываў
Грудзі Сымону старому.
Солтыс пачаў гаварыць,
Што Рэч Паспалітая хоча
Ўсім рыбакам памагчы
Рыбу лавіць невадамі…
Плёў небыліцы, як п'яны,
Заплюшчыўшы вочы, —
Нат і старыя ў кутку
Ўсе замахалі рукамі.
Пасля з-за стала падняўся
Войт у акулярах:
— Трэба урад шанаваць!.. —
Карамі страшыў законам.

З натоўпу

Але як жыць нам, скажы,
Калі вы адбіраеце Нарач?
І палыном з лебядой
Нас не пракормяць загоны.
Тут секвестратар пачаў:
— Усе мы павінны
Подаці спраўна плаціць,
Ціха жыць, не бунтавацца
I працаваць на карысць
Нашай айчыны.
З гора каб выйсці, з бяды,
Трэба не шкадаваць сваёй працы…
Сёння будуем для вас
Дарогі-гасцінцы;
Польшча культуру нясе
У беларускія сёлы. Можаце самі,
Ідзеці вашы вучыцца
Могуць дарма у святліцах
I ўшколах…
Словамі сыпаў,
Як рыбай з падзёртага саку.
Нават успомніў
I пра рыбацкае гора,
I над рыбацкаю доляй
Ён ледзь не заплакаў.
I мімаходам пачаў
Гаварыць пра азёры.

А цішыня,
Як хмара, апала на плечы.
Толькі часамі
Шэпат хусткі і шапкі ўскалыша,
Змые натоўп,
Згасне ў кутку
Каля печы.
Чутнатады:
Шэры дождж
Шыбы аконныя ліжа.

Сымон