Номох буолбут кэпсээннэр

Уо?ук к???э уоннуу к??? т??эн н???? к?н?гэр киэ?э хонугар ?т???н булла. Тымныы к?н-дьыл ыган и?эр буолан, ?р таалалыы сыппакка, суол-иис к?р? таарыйа ?т???н та?ынаа?ы ?р?йэлэри сыыйда, харыстыы со?ус дул?алаах маардаах хочолору устатынан-туоратынан оймоото. Ол тухары ат улаханнык илистибитэ к?ст?бэтэ, сымна?ас систээ?э, дул-?а?ыт-дьаппа?ыт дьо?урдаа?а билиннэ. Онтон дьэ ыырын кэ?этэн ааттаах Ааллаах ?р?с ?рэхтэринэн, Аллан эбэ ха?ас кытылларын от ?р?йэлэринэн тайааталаата. Ол аайы атыырын бииртэн биир дьо?урун та?ааран, майгытын билэн истэ. С?хп?тэ диэн баар: биирдэ са?ылы эккирэтэн ситэн тайа?ынан охсон бултуо?уттан, сылгыта бэйэтэ иччитигэр о?устарар т?гэн биэрбэккэ илин туйа?ынан табыйан эбэтэр таптарбата?ына тии?инэн т??эн моонньун булгу хадьырыйан бултаан биэрэр буолла. Хайа да бэйэлээх тайа?ы атахтаах о?орбокко ситэн тиийэн, тойонугар тайыынан ?т?р? т??эртэрэн бултатан абыраата. Онон, атыырын эллээн баран, Хардааччы диэн соргулаах ааты и?эрдэ. Ол да буоллар тыа да талыы кыылларыгар у?мат ты?алаах, быстыбат бырталаах л?к?йд?р баар буолар эбиттэр.

Биирдэ Уо?ук Эбэ муу?а турбутун кэннэ Кээлбик диэн от ?рэххэ тайахтыы та?ыста. Ол к?н бу соторутаа?ыта кэлэн ааспыт л?к?й суолун к?р?н ??рдэ, хайаан да эккирэтэн ситэн бултуурга сананан атын суолу баты?ыннаран ти?илэхтээтэ. Улгум бэйэлээх Дь???г?й о?ото ону эрэ кэтэспиттии, бугу?уйбут курдук иннин диэки т???нэн кэбистэ. Арай кыыллара, б?р? курдук, барбыт тосхолун уларыппакка ар?аа диэки айанныы турбут. Уо?ук ыраатаары гынныбыт ээ диэн ытырыктата санаан баран атыырыгар эрэнэн – эккирэппиччэ эккирэтиэххэ диэн атын айанын быспакка, тула ?тт?н к?р?-истэ истэ. К?н а?аарыттан ордук айаннаатылар да, л?к?й сынньаныах, тохтуох бы?ыыта биллибэтэ. «Т?нн?бэккэ сыыстым дуу», – диэн хаста да т?нн??р? гынан баран тохтоон, атын си?ин сынньатан, тас са?ынньа?ын хонно?ун анныгар укта сылдьар уулларыллыбыт э?э сыатыттан ойо ыстаан, буспут тайах этиттэн сыыйа тардан сиэн сэниэ ылан, ирэн-хорон, эрчимирэн баран атыырыгар хатаастан тахсан салгыы эккирэттилэр. Сотору со?ус кы?ы??ы кылгас к?н б?тэн, хара?аран барда. Ону кытта Хардааччы кыыллара чугас баарын биллэрэн, у?уктаах кулгаа?ын ч?р?т?н сотору-сотору у?а-ха?ас хамсатан и?иллиир курдук туттан иччитин сэрэппэхтээтэ. Субу киэ?э сиппэттэрин билэн уонна хара?а?а кыылын кытта бодьууста?арын сылаар?аан, Уо?ук ми?этин, титирик иэйэ аттыгар тохтотон, сойута таарыйа кураанах титириктэри то?ута тардыталаан, мутуктарын то?уталаан, тосторута ?ктэтэлээн сотору бэрт улахан кутааны отунна. Сылгытын или??и у?а ата?ыттан к?нт???нэн ?рт??н хойуу ?л???? ыытта. Маары??ы а?ыттан ?ссэнээт, тас са?ынньа?ын халтаама курдук тиирэн к?хс?н хаххаланан, уотун к?нн?р?н биэрэ-биэрэ, нухарыйталаан ылла.

Сарсыарда сулустар хайысхаларынан бы?ааран эрдэ ту-ран, атыырын тутан, салгыы л?к?й?н сонордоон барда. Л?к?й да б?л????? сиртэн улаханнык ырааппатах. Сарсыарда халлаан лаппа сырдыыта, Нуотара ба?ын ыраас маарыгар сотору-сотору онон-манан тыынара к?дэриктийэн к?ст?тэлиир буолла. Атыыр да ол к?дэриги к?р?н, эбии холкутугар т?сп?т курдук буолла. Айанын эппэккэ да, бытаардыбакка да иннин диэки дьулуруйан истэ. К?н????р? Амма си?ин тэллэ?эр дьаа?ыттан киирбит атыыр ойу?ар кырыа буолбут к?хс? субу чуга?аан кэллэ. Аттаах ки?и ыкса астаран кэлбитигэр, сэниэтэ эстибит л?к?й ата?ын ба?аналыы тэбинэн турунан кэбистэ. Ки?и у?уну-киэ?и саныы барбакка, ??р?йэх ки?и бы?ыытынан булдун ха?ас холун аннынан тайыытынан биирдэ супту т?стэ. Л?к?й со?уйбуттуу иннин диэки ыстанан и?эн умса баран, сирэйинэн хаары хоруйда.

Уо?ук булдун икки буутун этин элийэ баттаан бэрэмэдэйигэр хаалаан уонна сыаналаа?ын аанньа тириитин т?рбэлии эрийэн ы?ыырын кэннигэр баанан баран, айан суола бу ту?унан баара буолуо диэн атын соруйан кэбистэ. Ол киэ?э ыкса т??н айан суолун уонна ыалы булан сылаас сиргэ хонно. Сарсыныгар ыалыгар кыылын этиттэн бэрсэн, дьиэлээх ха?аайы??а булда ханна хаалбытын ыйан баран дойдулаата.

К?н-дьыл аа?ан истэ, Хардааччы аата ат туйа?а тиийэринэн и?илиннэ, эт сиир дьоро киэ?элэргэ хоно?о, дьиэлээх сэ?энэ буолла. Хардааччы оло?ор а?аардас булт эрэ соргулаах к?ннэрэ баар буолуохтара дуо? Бары тыынар тыыннаах, хамсыыр харамай аналынан, «балык ыамнаах, ки?и к?ннээх» дииллэринии к??х сайы??а к?чч?йэр, уу?уур-тэнийэр дьол имэ?ин амсайар к?ннэр эмиэ бааллара. Амматтан кэллэ?ин утаа, иччитэ бэйэтин ??р?гэр сы?ыарыа?ыттан, кырдьа?ас атыырын харайыа?ыттан билигин кини ??р ба?ылыга буола сылдьар. Кэлээт да, кини ??р быы?ыгар сылдьар туллук курдук туус ма?ан кытыты Туллукчайы с?б?л?? к?рб?тэ. Туллукчай да, кинини анала кэлбитинии, аты?ыраабата?а. Атын а?ам биэлэр курдук ньылайан, тэбиэлэнэн аста?ыннарбата?а. Билигин Туллукчай ??р бас-к?с биэтэ, мэлдьи кини аттыгар буолар, ??р оло?ун с?р?ннэ?эр, сылы-сыллата бэйэтин курдук кулунчуктары т?р??р.