Пантофля Мнемазіны

Ціша, прыцемак і тужлівы спакой... Цёмныя ствалы таполяў, з-за якіх, здавалася, нехта выглядае. Каменныя анёлы са сляпымі вачыма быццам паварочваюць за табой галаву... Палын і дзядоўнік на закінутых магілах нахабна прытуляюцца да іржавай агароджы, быццам тубыльцы з-за плота назіраюць за нежаданымі прыхаднямі. Ды яшчэ і цяжкі туман падымаецца ад зямлі, робячы пейзаж ідэальным для здымкаў містычнага трылера.

Я сто разоў паспела пашкадаваць, што абула не красоўкі, а чорныя скураныя туфлі з раменьчыкамі, якія па-школьнаму перацягвалі ступакі. Трава была мокрай, гліна слізкай. Я спатыкалася аб каменні, што калісьці, можа, роўненька ляжалі на сцежках між магіл, пакуль нябожчыкі не выштурхнулі іх наверх.

Крумкачы і вароны лена абсыпалі нас лаянкай, хаця што ім было да нас. Яны ў густых шатах мелі горад і вырашалі асабістыя справы. Цяпер, падобна, кагось са свайго племя судзілі, а той упарта адмаўляў віну, яшчэ больш злуючы супляменнікаў.

Спадарыня Арыядна адчувала сябе ў гэтым дэкадансным свеце цалкам утульна. Мне падалося, што са многімі магіламі ветла віталася - кіўком галавы, усмешкай, лёгкім ласкавым дакрананнем да парослага мохам каменя.

- У такіх месцах самыя няверуючыя пачынаюць верыць, - амаль весела шчабятала ваяўнічая краязнаўка, да яе ружовага вязанага берэта прыліп брунатны лісток. - Вунь там капліца стаяла, зруйнавалі... А вунь ля той магілы што здарылася...

Бібліятэкарка кіўнула на сучасны помнік з чорнага граніту, які нібыта праштурхаўся на сваё месца між магіл пазамінулага стагоддзя.

- Хавалі адну нашу жанчыну, у рэстаране адміністратарам працавала. Сваякі купілі тут участак, на месцы закінутага пахавання. Ненавіджу гэтый звычай - хаваць нябожчыкаў над нябожчыкамі...

У гэтым я са спадарыняй Ружовы Берэцік была згодная.

- Дык вось, на пахаванне прыехаў сваяк з Мінска, мастак. Калі труну апускалі ў яму, адна вяроўка абарвалася. Мастак кінуўся падтрымаць, паслізнуўся і ўпаў сюды, на агароджу...

Агароджа нагадвала іржавыя дзіды.

- Яму прабіла сэрца... Проста на могілках і памёр.

Твары нябожчыкаў на патрэсканых, пабляклых медальёнах, здавала­ся, маюць у рысах штось нечалавечае. Раса ператварала павуцінне, што аплятала хмызы і быльнёг, у знізаныя перлінамі карункі, нібыта злодзеі груба здзіралі срабрысты строй са схопленай князёўны і раскідалі паўсюль ашмёткі.

Доктар Корвус спачываў на ўскрайку могілак, над адхонам. Унізе цякла непрыветная ручаіна, зарослая аерам. Здавалася, гэта ў цёмнае цела цмока паўтыкалі зялёныя стрэлы і дзіды. Гранітная пліта была разлічана на дваіх. Люцыян Станіслававіч Корвус, 1911 - 2005, Яўгенія Міхайлаўна Корвус, 1925 - 1989. Ніякіх фотаздымкаў. Затое выгравіраваны надпіс на латыні і тыя незразумелыя загагуліны, што і ў сшытку. І малюнак разлапістай расліны.

Мацей пачаў фоткаць планшэтам, ледзь не наскокваючы на гранітную пліту. Толькі спытаў нашу Арыядну, што з багавейлівасцю папраўляла кветкі, штучныя і жывыя, якіх было багата на магіле:

- А чаму такі малюнак?

- Гэта сам Люцыян Станіслававіч распарадзіўся. Жонка ж раней за яго памерла, дык на двох і падрыхтаваў месца. От бедаваў ён па ёй, ажно счарнеў...

- А хто яна была, Яўгенія Міхайлаўна? - я старанна адганяла падазрэнні, што пагражалі змяшаць рэал і трызненні.

- Таксама дактарыца, родам адсюль. Разам з мужам працавала ў дыспансеры. Дом, у якім яны з Люцыянам Станіслававічам жылі, яшчэ яе прадзед будаваў. Яўгенія Міхайлаўна ад раку памёрла. Доктар Корвус да апошняга спадзяваўся выратаваць.

Арыядна Мартынаўна скрушна ўздыхнула.

- Толькі ад смерці яшчэ ніхто не адкупіўся. Яўгенія Міхайлаўна апошнія гады так пакутвала, так пакутвала... Муж яе ўжо і ў бальніцу не аддаваў, сам лячыў. Каб не ягонае лячэнне, яна б гады на тры раней памерла. Марына, суседка, расказвала, што тая ўжо і прасілася ў яго - адпусці, не мучай мяне і не мучайся сам...

Сярод кветак ляжалі самыя дзіўныя рэчы: плюшавы мядзведзік, наскрозь вымаклы, кніжка ў мяккай вокладцы, старонкі пажаўцелі і пайшлі хвалямі... Ззялі два апельсіны... Блішчэў танны спартыўны кубак з дзвюма скурчанымі ў бегу фігуркамі, нават маленькі глобус павярнуўся да нас дзвюма Амерыкамі.

- А гэта пацыенты пакідаюць, якім Люцыян Станіслававіч дапамог! - заўважыла маё здзіўленне Арыядна. - Кубак Генка калісь прынёс. Ягонай матцы ў Мінску, у бальніцы, сказалі - сын ніколі хадзіць не будзе. А Люцыян Станіслававіч на ногі паставіў... Ды так, што Генка ў дзясятым класе раённыя спаборніцтвы па бегу на доўгія дыстанцыі выйграў. А там кніжка Артура Пагранчука. Паэт, у мінскім выдавецтве працуе. Доктару Корвусу нізку вершаў прысвяціў.

- Фетышызм нейкі... - прамармытала я. А Мацей нечакана рэзка азваўся:

- Не варта асуджаць людзей, якія хочуць матэрыялізаваць сваю ўдзячнасць на адрас таго, каму дзячыць запозна.

Скажыце, які спачувальны...

- А... як Яўгенія Міхайлаўна выглядала? Чаму яе партрэта няма? Нават у доме ніякіх яе фотаздымкаў.

Я ніяк не магла пазбавіцца ад здагадкі, падказанай фанфікам “Ордэн захавальнікаў”, наконт асобы Корвусавай жонкі.

Бібліятэкарка задумалася: