Пантофля Мнемазіны

- Проста калі мяне ў трыццаць сёмым у якасці асколка буржуазнай адукацыі “із’ялі” з Харкаўскага ўніверсітэта і я вярнуўся ў наша мястэчка, да мяне пачалі прыходзіць людзі па парады. Больш, відаць, не было да каго. Я звычайны грэшнік.

У голасе старога не чулася горычы.

- А што тычыцца рукапісу, не дзівіцеся. У васямнаццатым стагоддзі вельмі захапляліся рознымі шыфрамі. А што вы спадзеяцеся знайсці?

- Сакрэт лекаў, якімі дапамагалі здымаць боль парадзіхам, - упарта нахмурыўся доктар. - Звесткі, як ужывала траву “чырвоны дракон” жонка Жыгімонта Корвуса пані Люцында. Усё, што дапаможа ратаваць людзей.

- Homines Quod volunt credunt... (Людзі вераць у тое, у што жадаюць - лац.) Ратаваць людзей трэба не лекамі, малады чалавек, - стары крануў скурчанымі пальцамі сшытак. - Вечна адцягваць смерць? Навошта? Калі пагналі немцаў і я нарэшце выпаўз на свет Божы з падвала, дзе мяне хавалі, даведаўся, што, акрамя мяне, у мястэчку не засталося габрэяў. Усіх закапалі ў яры. Каго прыстрэлілі, каго і... жыўцом. Як вылечыць - такое?

Корвус апусціў галаву.

- Мы можам мала. Але ўсё-ткі - каб хоць трохі ў свеце стала менш болю, варта працаваць.

У пакоі, прапахлым вечнасцю і пакутай, запанавала маўчанне.

- Добра, малады чалавек. Мне ўсё адно асабліва няма чым заняцца - нават усё ваша майстэрства не верне маім нагам былую рухавасць... Я займуся гэтым рукапісам. Некалі ж клінапіс разбіраў...

Над Апошнім Прытулкам ззяла сляпучае летняе сонца, але лета ўжо адолела сваю вяршыню, за якой пачынаўся непазбежны шлях уніз, да звядання, змярзання і буцвення.

А потым прыйшла ноч, абвешаная такімі буйнымі зорамі, што яны здаваліся падробнымі дыяментамі на даме паўсвету, якая збіраецца ў госці да фанабэрыстых знаёмых.

І зноў лілася кроў... Але ў ёй былі выкупленне і надзея.

Да двух стамлёных людзей у белых халатах, што стаялі на асветленым самотным ліхтаром бетонным ганку, наблізіўся малады чалавек у светлай кашулі, зашпіленай пад горла, з цёмнай палоскай барады на бледным разумным твары.

- Я чую крыкі немаўлятаў... Усё прайшло добра?

Прыгожая жанчына з укладзенымі каронай валасамі азірнулася на асветленае вакно, за якім таненькія, але такія моцныя і патрабавальныя галасы зліваліся ў спрадвечнай песні жыцця.

- Так, Ганна нарадзіла... Двойню.

Голас жанчыны прагучаў няўпэўнена, праз паўзу.

- Я магу туды зайсці? - настойліва спытаў малады чалавек, і зоры за ягонымі плячыма раптам бліснулі, як сапраўдныя дыяменты.

- Вядома, не! - кабета ў белым халаце строга падціснула вусны. - Роды былі вельмі цяжкія. Давялося рабіць кесарава. І дзеці... не вельмі ў добрым стане.

- Тым больш!

Малады чалавек падняўся на адну прыступку.

- Яўгенія Міхайлаўна, я ведаю, вы выхаваныя ў непрыняцці рэлігіі. Але вы добры чалавек і разумееце, што нельга пазбаўляць чалавека таго, у што ён верыць. Ганна прасіла мяне ахрысціць дзяцей. Тым больш калі ёсць пагроза іх жыццю - нельга адкладаць...

Мужчына ў белым халаце, што стаяў ля загадчыцы, адмоўна пахітаў галавой:

- Дзяцей аглядае наш калега, знакаміты хірург. Яму нельга перашкаджаць.

- Я пачакаю.

У бледным твары маладзёна было столькі ўпартасці, што стала зразумела

- не адступіцца. Доктар уздыхнуў, кінуў запытальны позірк на жанчыну.

- У дзяцей паталогія. Непадрыхтаванага гэта... спалохае.

- Мяне не палохае звыродства цела! - рашуча прамовіў маладзён. - Звыродствы душы куды страшней.

- Серафім Мікалаевіч, я... не маю права... У нас савецкая ўстанова. Калі даведаюцца, што з майго ведама тут адбыўся абрад хрышчэння - гэта катастрофа, - глуха прагаварыла жанчына, але яе перарваў калега.

- Мы пра гэта і не будзем ведаць, - азірнуўся на вакно, за якім галасілі немаўляты. - Мы з Яўгеніяй Міхайлаўнай пойдзем адпачываць. І калі хтось самавольна, дачакаўшыся, пакуль медперсанал пакіне палату, зойдзе адведаць дзяцей... Вядома, у халаце, які я выпадкова пакінуў...

Корвус нетаропка зняў халат і павесіў на ручку дзвярэй.

- ...і скарыстаўшыся тым, што я забыўся зачыніць чорны ход на ключ...

- Дзякую, Люцыян Станіслававіч, беражы вас Гасподзь.

Магістр і ягоная былая вучаніца павольна брылі па цёмных прысадах. У густых шатах час ад часу штось шаргатала, нібыта нейкая істота сачыла за людзьмі, пераскокваючы з галінкі на галінку.

- Мне страшна, бо я не ведаю, ці радавацца, што няшчасныя дзеці засталіся жывыя, - глуха прамовіла Яўгенія. - Якое жыццё іх чакае? І іх бедную маці?

- Жыццё - дарунак, які нельга вяртаць, - цвёрда прагаварыў Магістр.

- Упэўнены, што дзяўчынкам дастанецца свая доля любові.

- Але раздзяліць іх немагчыма... - сцвердзіла-спытала Яўгенія.

- Немагчыма, - пацвердзіў Люцыян. - Нават прафесар Візенталь не бярэцца. Без рэнтгену цяжка сказаць, але, падобна, некаторыя важныя ўнутраныя органы ў іх адны на дваіх.

Жанчына пацепнула плячыма.

- Як паказаць дзяцей іх і без таго запалоханай маці? Яна ж сябе абвінаваціць... Не ўберагла... Пакаранне звыш...