Перакат

Пасябравалі мы з ёю. Не адразу — пасля, калі ў восьмы перайшлі. Я да іх часцяком стаў бегаць. Алена Стэфанаўна, маці яе, часта хварэла. Пячонка ў яе балела, пават у бальніцы не раз ляжала — у занёманскай, той, што калісьці манастыром была. Мы з Іркай ёй перадачы насілі, а пасля па горадзе блукалі. Тады яна мне пра горад наш многае расказвала. I адкуль што бралася ў яе? Пра тое, як татары да самага Гродна — яго раней Гародняй звалі — падступілі, а ўзяць крэпасць не змаглі — такой яна была грознай і непрыступнай, і людзі такія бясстрашныя жылі, што татараў не спалохаліся, біліся да апошняга. Я глядзеў на тую крэпасць — ад яе толькі сцяна засталася з валуноў — і думаў сабе: тожа мне крэпасць, ды яе двума-трыма снарадамі калупні, і нічога там не застанецца, асабліва калі пальнуць сучаснымі ракетнымі ўстаноўкамі! А пасля неяк быў там, ля Замкавай гары, адзін, і дайшло да мяне, што не было тады ні бомбаў, ні снарадаў — нічога яшчэ не было, апроч дзідаў ды сякер! Не паверыце — аслупянеў, стоячы там, ля сцяны. Як быццам упершыню спасцігнуў, што былі да нас людзі, і яны жылі, і ваявалі, і марылі, і, можа, такія вось, як мы з Іркай, стаялі ля гэтых сцен і таксама любілі адно аднаго! Я тады ж і зразумеў упершыню, што люблю Ірку. Любліо яе росказні, захапленне, якое я раней не мог раздзяляць — захапленне навакольным, гэтымі гісторыямі, вуліцамі, даўніной. Люблю, як смяецца — закінуўшы галаву, бліскаючы зубамі — яны ў яе няроўныя, як у вавёркі, люблю, як узбіраецца на гару — хутчэй за мяне, аж захлынаючыся ад жадання нешта новае расказаць, падзяліцца…

Мама яе выкладала ў тэхнікуме літаратуру, і я думаў, што Ірка паступіць у педінстытут, ажно не — пайшла яна аператарам на азотнатукавы — тады ён у нас толькі пачаў працаваць, набіралі маладых хлопцаў і дзяўчат і вучылі на спецыяльных курсах. Пасля паступіла на завочнае ў Мінскі політэхнічны. «Маме цяжка будзе, — вытлумачыла мне, — сама атрымаю адукацыю». Ну, а я — вядома, я і не думаў нікуды паступаць. Быць шафёрам, як бацька, не хацеў — не люблю вандраваць, ды і калі ажанюся, як пакінуць Ірку адну, а самому за доўгім рублём кудысьці цягацца? Я пайшоў на завод. Спачатку вучнем токара. Цяпер працую на электраэразійным станку. Не чулі? Ну, канешне, дзе ж вам чуць пра іх, мы самі атрымалі іх толькі год назад. Станок гэты выразае адтуліны складаных профіляў электрычнымі разрадамі. Пяць — дзесяць тысяч градусаў дае такі разрадзік, ніводзін метад не можа супрацьстаяць. Мяккай латуннай драцінкай выразаеш такія дэталі, што іх хоць на вокны ў Новы год развешвай — як цацкі. Нямногім даверылі гэткія станкі. А мне далі.

Вам здаецца, што я хвалюся? Можа, і так. Шкада мне было кідаць свой завод, сваіх хлопцаў. Прывык там. I да мяне прывыклі. З майстрам адносіны добрыя, начальнік змены заўсёды пры сустрэчы руку пацісне. Казалі, што хутка фотку павесяць на дошку Гонару. Даюць прэміі і трынаццатую зарплату — як штык. На апошнюіо, смешпа вам сказаць, я Ірцы джынсы купіў, «Вранглер». З рук выхапіў, толькі вось на размер большыя ўзяў, Ірка ледзь не плакала, і давялося сяброўцы іх прадаваць. Ды яны ёй і не ідуць, калі сказаць па праўдзе, але ж галоўнае, што дастаў тыя джынсы, купіў на прэміяльныя. Я ёй усё куплю, што трэба будзе, што яна захоча. Мужчына ж я, праўда? А то апошнім часам у нас пайшла такая завядзёнка, што жанчына пачала пераганяць мужыка, і ўжо не яна, а ён глядзіць ёй у рукі — што кўпіць, колькі на абед ці піва дасць. Не, грошы ў нашай сям'і ў мяне павінны быць, але я за кожную канейку перад жонкай адчытвацца буду, калі яна патрабуе. Так ці не?

Чаму ж, калі нам добра было, мы цяпер на БАМ едзем? А нам і там будзе добра. Усюды добра, калі разам — у полі, у лесе, у вагоне. Але што праўда, то праўда — не думалі нікуды ехаць, тым болей што нядаўна з арміі прыйшоў. Ірка, як паложана, мяне чакала, і хлопцы казалі — ні з кім яе не бачылі, пават па танцы не хадзіла, толькі ў сваім клубе ў самадзейнасці з нейкім Грышкам дуэты спявала. Але тут мая разведка добра працавала — піводнага разу Грышка яе з канцэрта не праводзіў, яна ўсё з сяброўкамі ды сяброўкамі. Дык вось, прыехаў я і думаю — хопіць ёй чакаць, трэба жаніцца. Будзем жыць, дзе захоча, а лепей за ўсё — у нас бы. Хата стаіць на набярэжнай вуліцы, машын і транснарту няма, таму што горад на другім беразе, а тут, на гэтым, толькі замкі ды царква старадаўняя. Мы, можна сказаць, у музеі жывём, таму што парк, які за нашай вуліцай, таксама старадаўні, гістарычны. Ціха ў нас, бацька, праўда, цяпер амаль увесь час у хаце, перайшоў з далёкіх рэйсаў па аўтобус, але ж мы можам бакавы пакойчык заняць, каб не перашкаджаць яму…

Так я разважаў, але не так атрымалася.

Калі прыйшоў я дадому і заявіў, што падаў заяву, мама, якая каля печы вязала, толькі пабляднела і змоўчала. Бацька ж усхадзіўся:

— Што значыць — заяву? А жыць чым? А вяселле? На якія шышы рабіць усё будзеш?

— Я ж зарабляю. На вяселле хопіць, у сяброў, калі што якое, пазычу, — адказваю ціха, у вочы яму аддана пазіраю.

— А мы ўжо ні пры чым? Сам, як на скрут галавы, ляціш?