Песьні-жальбы

Я — мужычы сынок,
Ні двара, ні кала,
Поле — жоўты пясок,
Хата ў землю ўвайшла,

Не жыву, а гнію,
Прападаю, як мыш…
Глянь на долю маю,
Глянь на цяжкі мой крыж!

Я балоты сушу,
Надрываю жывот,
Я за бесцань кашу,
Рыю землю, як крот.

Ўсе вуглы і куты
Сваім целам я зьмёў,
Сьсек і лес, і кусты
I дарогі правёў,

Ды ня езджу па іх,
А хаджу пехатой
Ў рваных ботах старых,
Часьцей босай нагой.

Збудаваў я палац,
Многа фабрык, мастоў.
Сам жа голы, як бац, —
Пары дзьве рызманоў.

Пад аконьнем ня раз
Я зь мяшэчкам хадзіў,
Міласьціны у вас
Хрыстом-Богам прасіў.

Мяне мочыць раса,
Мяне сонца пячэ,
А у песьнях маіх
Сьляза ціха цячэ.

Я па сьвеце хадзіў,
Косьці ўсюды занёс,
Я на землю праліў
Многа сьлёз, многа сьлёз.

То ня дуб у бары
Заскрыпеў, застагнаў —
Гэта я без пары
Богу душу аддаў.

Нудна звоняць званы,
То мацьней, то замруць,
Адзін дзяк ля труны —
Гэта прах мой нясуць.

На магілцы маей
Крыж трухлявы стаіць,
А над прахам касьцей
Вольны вецер шуміць.

Я — мужычы сынок,
Я ня маю дарог.
Мая школка — шынок,
Маё жыцьце — астрог.

Пахаваньне

Чую звон я нудны,
Рэдкі, невясёлы.
Дзень сягоньня будны,
Не сьвяткуюць сёлы.

Чую прычытаньне,
Чую плач я нечы,
Скончыўся зараньне
Век твой, чалавеча.

Вось труну я бачу,
Кучка йдзе народу.
Колькі жалю, плачу!
Жонцы мужа шкода,

Мужа маладога,
Добрага Рыгора,
I сабе у Бога
Просіць сьмерці з гора.

Сёстры плачуць горка
Вуйнымі сьлязамі:
«Ой, Рыгор, Рыгорка!
Што зрабіў ты з намі?»

Двое дзетак з краю —
Бедныя сіроткі!
Цяжка будзе, знаю,
Вам, мае блазноткі!

Ззаду дзед сагнуўся —
Нудна, жаль старому.
Падышоў, вярнуўся
Скора поп дадому.

О, мой братка родны!
Ой, мужык ты бедны!
Ўсё жыцьцё галодны,
Худы, чорны, бледны.

Хто табе уважыць?
Хто паспагадае?
Сушыць доля, пражыць,
Гне, не аглядае.

Біўся ты, як рыба,
Часу ты ня ўседзіш…
У зямельцы хіба
Шчасьце ты угледзіш.

А памёр — ні знаку,
Звон адзін пазвоніць,
Ў яму, небараку,
Кінуць, пахароняць…

Смутна і ціхутка…
Могілкі з крыжамі.
Круцяцца блізютка
Галкі над палямі.

Жаль скаваў мне грудзі,
I нуда напала…
Каб вы зналі, людзі,
Як мне цяжка стала!

Наша доля

Наша доля нас ня знае,
Жыцьце наша — ноч і цьма.
Жар улетку нас даймае,
Цісьне холадам зіма.

Не красуе наша ніва,
Луг ня цешыць нам вачэй.
Гне к зямлі нас праца жыва
I ў труну кладзе дзяцей.

Наша жыцьце не вясёла…
Ноч і цьма на нас ляглі.
Нашы хаты, вёскі, сёлы
Сівым мохам абрасьлі.

Нашы сьлёзы незьлічоны,
З нас крывавы льецца пот…
Люд забіты, люд хрышчоны,
Абяздолены народ!..

*** Мы ходзім спатыкаемся…