Песьні-жальбы

Маці ў службу выпраўляе
Родную дзяціну,
Выпраўляючы, хавае
Горкую сьлязіну.

— Будзь паслушная, дачушка, —
Навучае матка, —
Дагаджай чужым ты, служка,
Ды цярпі, дзіцятка!

Не адзін раз твае вочкі
Заплывуць сьлязою.
Твая доля цямней ночкі —
Цяжка быць слугою!

Бо ня ўважыць чужаніца
Ручак тваіх белых,
Поту выльецца крыніца
З шчочак загарэлых.

Ўстанеш летам раней зоркі,
Пойдзеш перша ў поле…
Ох, дачушка, хлеб твой горкі,
Горка твая доля!

Маці дочку разважае,
Сябе цешыць стара,
Жаль да сэрца падступае,
Як чорная хмара.

Вось дзяўчына ўжо гатова,
Пакідае хатку.
— Ну, матулька, будзь здарова! —
I цалуе матку.

— Ну, бывай!.. — I не ўтрывала
Бедная матуля.
Жаль сьлязамі ёй прарвала,
Твар да дочкі туліць.

Выйшла маці ўсьлед за ёю,
Стала ля парогу
I, падпёршы твар рукою,
Зорыць на дарогу,

На дарогу-пуцявіну —
Там яе Гануля, —
Ды за сьлёзкаю сьлязіну
Роніць-лье матуля.

Доўга матка так глядзела,
Дочку праважала,
Покі хустка яе бела
З вочак не прапала.

За падаткі

Колькі ўжо раз за падаткі
     Стараста пужае!
Ой, няхай іх! Горка зь імі,
     Хто таго ня знае!

Аж тут пісар прыязджае
     Разам з старшынёю…
Ой, нічога ж не парадзіш
     З горкаю бядою!

— Пачакайце, калі ласка!
     І — бух ім у ногі!
А назаўтра я Красульку
     Пацягнуў за рогі.

Зарыкала так жалобна
     Бедная жывёла,
I мне сэрца гэтым рыкам,
     Як нажом, парола.

Жонка плача, лямантуе…
     Гэтак па дзіцяці,
За труною йдучы, плача
     Хіба толькі маці…

Я йшоў збоку, і здушылі
     Горла мне залозы.
Ў поле выйшаў — паліліся
     З вачэй самі сьлёзы.

На прадвесьні

Эх, наперла ліха-гораі
Ні сяніны, ні зярна.
А тут сьнег яшчэ ня скора
Згоніць цёплая вясна.

У кішэні ні грашынкі,
Хата поўная дзятвы!
Ні паленца, ні лучынкі —
Хоць у землю лезь жывы.

Папалілі, пераелі, —
Нічагутка ані ў зуб!
Хлеба толькі да нядзелі,
На два разы ўсяго круп!

А даўгоў ты нахватаўся,
Таму дзесяць, таму пяць…
Ось дзе, Грышка, ты папаўся:
Чым ты будзеш аддаваць?

Эх, наперла ліха Грышку —
Рук няма за што зацяць!
Хіба вып’ем па кілішку —
Лягчэй будзе гараваць.

Панас гуляе

Што мне жонка! Што мне дзеці!
Эх, Панас, ваўсю гуляй!
Ёсьць шчэ мерка жыта ў клеці,
Хаім, піва падавай!

Напляваць мне на падатак.
Што мне земскі, старшына!
Хаім, люльку на ў задатак, —
Дай мне царскага віна,

Дай мне булку на паўзлоты
Ды прыпраў мне селядца!
Ўсё прап’ю: халат і боты…
Пачынай, Панас, з канца!

Вось ідзе Панас, сьпявае,
Страшыць жонку і дзяцей,
Кулаком усім махае,
Пабудзіў усіх людзей.

Дома ён разбушаваўся,
Ды вяроўку дзед прыпас…
Пад сталом ноч пракачаўся
П’яны зьвязаны Панас.

Мужык