Русалкі клічуць

«– З першых дзён пасля вызвалення мы ўзяліся наводзіць парадак на палях, пачалі аднаўляць правільныя севазвароты. У калгасе не было грамадскіх будынкаў, не было грамадскай жывёлы. Большасць калгаснікаў не мелі ў сваім карыстанні ні кароў, ні свіней, ні птушкі.

Цяжкасці былі вялікія. Але пад кіраўніцтвам партыі і з дапамогай дзяржавы пераадолены. Ужо ў 1946 годзе мы поўнасцю асвоілі даваенную пасяўную плошчу, увялі правільны палявы севазварот і стварылі базу для развіцця іншых галін калгаснай гаспадаркі».

– Усё адное і тое ж, – Наста выцягнула наступную газету з сярэдзіны стоса, бы карту з калоды. Нібыта гадала на лёс.

Грымела і скакала ў рондалі бульба. Чакаць заставалася яшчэ сем хвілін.

«Уважліва і ўсебакова абмяркоўвалі калгаснікі справаздачу сваіх экскурсантаў у перадавы калгас “Перамога”. “Мы былі ў іх на грамадскім дварэ перад выхадам людзей на працу. Ну, ведаеце, калі-б у нас так выходзілі на працу, то мы даўно-б расквіталіся з сенакашэннем. У іх-жа, як сонца ўзышло, адзін перад другім на працу спяшаюцца”.

Голас калгасніцы Марыі Журык: “А ў нас чакаюць, пакуль не прыйдзе брыгадзір і не пастукае ў акно. Таму ў нас і працадзень нізкі”».

– Чуеш, голас калгасніцы Марыі Журык. Яе няма, а голас застаўся.

Пяць хвілін.

«У заходніх абласцях праведзена велізарная работа па ліквідацыі непісьменнасці і малапісьменнасці сярод жанчын».

Чатыры.

«Калгасніца Фядора Шруб. Па яе прыкладу ўсе 42 жняі пачалі выконваць дзённыя заданні на 200–250 працэнтаў».

Тры.

«Агітатар звеннявая Алена Палынь. Яна не абмежавалася ўстаноўленым ёю рэкордам, а забяспечыла перавыкананне норм усімі членамі яе звяна».

– Што гэта ты чытаеш? Жаночая проза?

– Дакладна не паэзія.

«Многія сельскагаспадарчыя работы, якія звычайна павінны рабіць мужчыны, выконваюцца жанчынамі. Калгасныя дзяўчаты, напрыклад, косяць сенажаці. Ды і як косяць! Камсамолка Вера Краўчанка паспаборнічае з усякім мужчынам».

– Гатова!

Бульба зварылася. Ліза працяла самую вялікую нажом: прайшоў лёгка, бы праваліўся ў шчыліну. І зліла ваду.

Размеркавала бульбіны – па чатыры кожнай. І некалькі хвілін пачакаць, пакуль пара над талеркамі ападзе.

– Яшчэ я паміж газетамі знайшла нейкі чарнавік, – Наста адкалупнула кавалак, кінула ў рот і – прадказальна апякла язык, захукала, каб астудзіць. – Пахыхай.

Ліза ўзяла жоўтую паперку: дробныя шэрыя, алоўкавыя, словы, унізе – іншым, чырвоным, почыркам: «У друк не пойдзе». І пачала чытаць, заядаючы бульбай:

«У маленькай хаце сабраліся тыя, хто скончыў вялікую працу: убраныя калгасныя палеткі, хлеб перададзены дзяржаве. Можна было-б і адпачыць, але не прывыклі да гэтага калгасніцы:

– Дзеля партыі папрацавалі, а зараз прыйшла чарга і над сабою папрацаваць. Во, я ўзяла ў бібліятэцы «Мёртвыя душы», пачынаю чытаць. Так, цёмна ў хаце, але-ж і мы пакуль цёмныя, а хутка і ў нас электрычнасць правядуць, во тады ўжо ўдосталь начытаемся, – актывістка Ядвіга бадзёрая і пасля доўгага працоўнага дня.