Salarys

Na piatnaccaty dzień pasla zakančennia ekspierymienta ja pračnuŭsia raniej zvyčajnaha i byŭ tak zmučany kašmarami, što nijak nie moh ačomacca, nibyta pasla hłybokaha narkozu. Praz niezaciemnieny iluminatar padali pieršyja promni čyrvonaha sonca, cełaja raka purpurovaha ahniu pierasiakała hładkuju pavierchniu Akijana, i ja zaŭvažyŭ, što pavierchnia, jakaja da hetaha času była biezžycciovaja, stanovicca mutnaj. Jana ŭžo była nie čornaja, a pabialeła, nibyta jaje achinuła imhła, imhła i na samaj spravie była davoli hustaja. Dzie-nidzie ŭznikali niespakojnyja asiarodki, zatym biazmetny ruch achapiŭ usiu bačnuju prastoru. Čornuju pavierchniu zakryła smuha, svietła-purpurovaja na hrabianiach chvalaŭ i žamčužna-karyčnievaja va ŭpadzinach. Spačatku hulnia farbaŭ stvarała z hetaha dziŭnaha akijanskaha pokryva doŭhija šerahi zastyłych chvalaŭ, pasla ŭsio pieramiašałasia, uvieś Akijan pakryŭsia pienaj, vializnyja łachmany jaje ŭzdymalisia ŭhoru i pad Stancyjaj i vakol jaje. Z usich bakoŭ adnačasova ŭzlatali ŭ ryžaje, pustoje nieba pierapončatakryłyja piennyja vobłaki, nie padobnyja na zvyčajnyja chmary. Ichnija bierahi napaŭnialisia pavietram, jak šary. Na fonie nizka pałajučaha nad haryzontam soniečnaha dyska adny zdavalisia vuholna-čornymi, inšyja, u zaležnasci ad taho, pad jakim vuhłom asviatlali ich promni ŭschodu, uspychvali ryžymi, višniovymi, malinavymi vodbliskami. Zdavałasia, Akijan łuščycca, kryvavyja šmatki to adkryvali čornuju pavierchniu, to zasłaniali jaje novym nalotam zacviardziełaj pieny. Niekatoryja ŭtvarenni ŭzlatali ŭhoru zusim blizka, za niekalki mietraŭ ad iluminataraŭ, a adno svaim šaŭkavistym z vyhladu bieraham navat začapiła škło. Tyja ž rai, što ŭzlacieli pieršyja, byli ŭžo ledź bačnyja, jak ptuški, što razlacielisia va ŭsie baki, jany raspłyvalisia, znikali ŭ zienicie.

Stancyja znieruchomieła i stajała na adnym miescy kala troch hadzin, a niezvyčajnaje zjavišča nie znikała. Narešcie, kali sonca syšło ŭžo za haryzont, Akijan pad nami achutała ciemra, miryjady lohkich ružavatych siłuetaŭ biaskoncymi viaršyniami ŭzdymalisia ŭ nieba ŭsio vyšej i vyšej, byccam slizhali pa niabačnych strunach. I hetaje niebyvałaje ŭzniasiennie doŭžyłasia da poŭnaj ciemry.

Usio hetaje zjavišča, strašnaje svaim spakojem, uraziła Chery, ale ja nijak nie moh jaho rastłumačyć: mnie, salarystu, jano było takoje ž novaje i niezrazumiełaje, jak i joj. Zrešty, formy i ŭtvarenni, nie adznačanyja nidzie ŭ sistematycy, možna nazirać na Salarys dva-try razy za hod, a kali pašancuje — to i časciej.

Nastupnaj nočču, prykładna za hadzinu da ŭschodu błakitnaha sonca, my stali sviedkami jašče adnaho fienomiena:

Akijan fasfaravaŭ. Spačatku na jaho niabačnaj u ciemry pavierchni dzie-nidzie zjavilisia plamy sviatła, a dakładniej, słabaje sviačennie, bialavaje, razmazanaje, jakoje ruchałasia razam z chvalami. Plamy złučalisia, pavialičvalisia, narešcie pryvidnaje zziannie dasiahnuła linii haryzontu. Intensiŭnasć zziannia narastała na praciahu prykładna piatnaccaci chvilin; zatym usio skončyłasia dziŭnym čynam: Akijan staŭ patuchać, z zachadu nasoŭvaŭsia front ciemry šyrynioj u niekalki socień mil, a kali jon dasiahnuŭ Stancyi i minuŭ jaje, usio jašče achoplenaja zzianniem častka Akijana, jakaja fasfaravała, stała padobnaj na adstupiŭšaje na ŭschod i zastyłaje vysoka ŭ niebie zaryva. Kali zaryva dasiahnuła haryzontu, jano stała padobnym na paŭnočnaje zziannie i adrazu znikła. Nieŭzabavie znoŭ uzyšło sonca, i znoŭ pad im raspascierłasia niežycciovaja pustynia, zrezanaja marščynami chvalaŭ, jakija pasyłali ŭ iluminatary Stancyi rtutnyja vodbliski. Zziannie Akijana było apisana ŭžo nieadnojčy; časta jaho nazirali pierad vybucham asimietryjad, naohul ža jano było typovaj prykmietaj łakalnaha pavieličennia aktyŭnasci płazmy. Adnak za nastupnyja dva tydni ni na Stancyi, ni za jaje miežami ničoha nie adbyłosia. Tolki adnojčy, pasiarod nočy, ja pačuŭ daloki kryk, jaki danosiŭsia adnačasova niadkul i adusiul. Hety kryk byŭ niezvyčajna vysoki, rezki i praciahły, byccam u sto razoŭ uzmocnieny płač niemaŭlaci. Raptoŭna abudžany ad kašmaru, ja doŭha lažaŭ i prysłuchoŭvaŭsia, nie zusim pierakanany, što mnie nie snicca i hety kryk. Napiaredadni z łabaratoryi, jakaja častkova razmieščana nad našaj kabinaj, čulisia pryhłušanyja vodhuki, nibyta tam pierasoŭvali ciažki hruz abo aparaturu; mnie zdałosia, što kryk taksama čujecca naviersie, zrešty, było niezrazumieła, jak jon pranikaje praz hukaniepranikalny słoj, jaki padzialaje abodva jarusy. Hety pieradsmiarotny kryk doŭžyŭsia amal paŭhadziny. Mokry ad potu, amal što šalony, ja chacieŭ užo kinucca navierch, bo niervy maje nie vytrymlivali. Ale narešcie kryk scich, i znoŭ było čuvać, jak pierasoŭvali niešta ciažkaje.