Sami Swoi

– Jak gościem się czujesz, to ja cię jak gościa po swoim oprowadzę. Pokażę ja tobie, jak żyję i gdzie mnie śmierć znajdzie… Bierze brata pod ramię, żeby go wyprowadzić z izby na podwórze, ale Jaśka zatrzymuje drobna rączka Ani, sięgająca do jego muszki. Ania ukazuje w uśmiechu bezzębne dziąsła. Jaśko, wzruszony, bierze ją z rąk Jadźki i przytula do piersi.

– Przytomna – komentuje półgłosem Pawełek.

– Wie, że ojciec chrzestny z Ameryki to nie to, co tutejszy. Huśtając Anię w ramionach, Jaśko w ślad za bratem wychodzi na podwórze. Za nimi, niczym procesja za biskupem, ciągnie rzędem cała rodzina Pawlaków. Słońce smagnęło ich po oczach. Jaśko huśtając w ramionach uśmiechniętą Anię, rozgląda się naokoło. Wciąga głęboko powietrze, jakby chciał sprawdzić, czy odkryje w nim zapach krużewnickiego obejścia – niepowtarzalny aromat gnoju, kurzu, mleka, kurzego łajna i wiatru, co zwykle w lipcu niósł od pól niewidoczną mgiełkę pyłu dojrzałej pszenicy.

– Very nice – przenosi wzrok z murowanego domu na budynki obejścia.

– Stodół murowany… I stajnia.

– Pochyla się nad Anią, jakby dla niej była przeznaczona ta konkluzja: – Ale u tata powietrze inaczej pachniało.

– Awo, wymyślił – Kaźmierz niecierpliwie wzrusza ramionami.

– Można odkryć gnojownik i będzie jak u tata.

– Gorąco dziś – Jaśko przenosi się z Anią w cień ganku.

– Słońce to samo jak u tata. Kaźmierz niespokojnie patrzy przez płot w stronę domu Karguli. Nie daj Bóg, żeby swoim przedwczesnym pojawieniem zniweczyli całą jego misterną koncepcję obłaskawienia Johna Pawlaka z sytuacją, która na razie była dla tamtego równie nie do przyjęcia, jak fakt, że te poniemieckie ziemie miałby uważać za swoje. Jaśko rozgląda się naokoło. Zapewne w swojej wyobraźni dokonuje porównania tego, co widzi, z tym, co zapamiętał z Krużewników. Nagle jego wzrok zatrzymuje się na ścianie stodoły. Pod okapem wisi na gwoździu stary sierp. Jego ostrze od wieloletniego ostrzenia osełką jest tak już cieniutkie jak anielski włos, którym przyozdabia się choinkę na Boże Narodzenie.

– Poznaje? – pyta Kaźmierz z nadzieją.

– Sierp – mówi Jaśko.

– Taki sam jak u tata.

– Ten sam – z naciskiem podkreśla Kaźmierz.

– Tylko to zostało.

– A żarna masz?

– Taż żarna to bezlitosny przeżytek.

– W Chicago w muzeum można zobaczyć.

– Życie to nie muzeum.

– To coś ty jeszcze, Kaźmierz, z Kruszewników przywiózł? – Z Krużewników – poprawia Kaźmierz wymowę brata.

– Tylem wziął, co się w jeden wagon pomieściło: konia, matkę, Marynię, co w brzuchu wiozła tego oto tu następcę – gestem głowy wskazuje Pawełka – trzy worki sucharów, Witię, święty obraz, coś ty przed nim przysięgę składał, ten sierp, a także samo bezlitosne zdumienie, że Pan Bóg pozwolił tym, co nas od Hitlera wyzwolili, wyzwolić nas od naszej ziemi. Bo tylem ja jej tylko wziął, ile się w worku zmieściło, żeb' było czym w razie co grób posypać.

– A trąby ty nie wziął?

– Jakiej trąby? – pyta Pawełek, przysłuchujący się z boku tej rozmowie.