Шежірем сыр шертсе

Біра срай-срай Меккеге де жетесі дейді ой халы. Сырды Рашид деген сарыаса жігіті тінішіміз бойынша осы дастаны бар шежіреші кісіні аыры табады. Хабарын ктіп, уанып аланбыз.Біра кініштісі лгі адам сйлесе келе дастанны кшірмесін тсіріп алу шін алдына иын шарт ояды. Ол бан кезінде ордаланып, тпей алан, дастан жазылан басы арты шежірелерін тгел сатып алуды сынады. Шежіресіні біреуін, мейлі екеуін, мейлі шеуін сатып алуа болар еді, біра брін емес ой. у, бабамыз жайлы жазылан дастанымен тегін блісуді орнына оны ып-ызыл саудаа салып, кесіні нын сраан мндай да жан болады екен ой деп лгі бауырымыз атты ренжіп, онымен рі арай сйлесуден бас тартады. Біра абырой боланда, атын, авторын білмесек те аламтор мраатын соыр адамша кні-тні трткілеп іздеп жріп, аыры дайа шкір, лгі дастанды бір шежірешіні жинаынан кездейсо болсын йтеуір тапты-ау. Аруаы разы болсын, оны 1946 жылы марм метей сарыаса Молдахмет Дабыллы деген аын кісі жазыпты. Бл туралы шежіремізде малматтар келтірдік.

Дастан жазулары кей жері ескіріп, ше бастаан екен. айта теріп, здеріізге сынып отырмыз. Осы жырда жне біратар шежірешілерді жазба, мтіндерінде Сарыаса сзі «ы» рпі тсіріліп Сараса деп жазылан. Одан бл атауды мн-мазмны плендей згеріп кетіп жатан жо. Сондытан біз жазушыларды авторлы ын сатау масатында оны шежіремізге сол кйінде згертпей енгіздік.

Ендігі бір айтпа гімеміз–ол біреулерімізге алтыншы, екіншілерімізге жетінші, ал шіншілерімізге сегізінші ата болып келетін Жаай батыр мен улие Ораз ахун жніндегі аыздар, Жаай батырды олынан аза тапан кшбасшы жігіт жнінде тйген ой, тсініктеріміз. Бларды шежіремізді 14,15,16 блімдерінде бердік. Осы Жаай атамыз бен Ораз ахуна дейінгі буындар Деменлы сияты зге шежірешілер алдыран жазу-сызуларда шырасанымен, біра олардан тарайтын бергі рпатар жайлы еш жерде мардымды ештее айтылмайды. Сондытан осы Жаай атамызды Зуір, діл, Сабыры мен солардан рбитін толып жатан буындар турасындаы деректерді шежіре білетін кісілер аузынан зіміз теріп алып жазды.

Оларды гімемізді 17, ал алабай бабамыз жайлы 18, ал улетімізді бергі, лібек атамыздан басталар кз крген адамдары жайлы айтылар тстарын, "сйегі сіздікі, еті біздікі" дегендей, жады таса таба басандай лі кнге дейін уатты, бгіндері тосанны тртеуінен асып бара жатан рия пкемізді айтуымен, біра бізді сиямызбен шежіремізді 19–37 блімдерінде ааза тсірдік.

Шежіреміз жазылып бітіп, баспааа берілгелі жатанда біратар деректер лмахан ккемізде де болан деген сзді естіп, тез кенже лы Ермек інімізге срау салдырды. Рас екен. Кештеу болса да оларды ола тсірдік. Ашып араанда тааланымыз–паратары сарайып кеткен алыдау дптер бетіне шежіре мтіні ш трлі олтабамен тсіріліпті. Бірі 30 жылдардаы аза тілі грамматикасына ыайланып, кне кириллица аріптерімен сатау, екіншісі бгінгі аріптермен ірі, тсінікті етіліп, ал шіншісі сол кйінде алдыра берсеіз де болатындай ызыл сиямен дды жіпке тізген монша-маржандай демі рнектеліп жазылыпты. Ермек кесіні олтабасын таниды ой, екіншісі сонікі, ал былайы екеуін білмеймін деді.

Естуімізше, Рашид аамызда да мндай шежіре болан. Кішкентай болсам да бірде ол кісіні дастаран басында лкендерге "ркетай", "Садабай" деп бгінгі біздерге таныс есімдерді айтып отыранын з лаыммен естігенмін. рине ол кезде аты аталан бл кісілерді кім екендігін білмесем де дайды діретімен аттары жадымда жасы саталып алыпты. Сондытан Рашид аамыздай кісіде мндай шежірені болмауы ммкін емес деп санаймыз. Болан, оны дниеден озар алдында ааза демілеп тсіру шін ккемізге табыстап кетті деп ойлаймыз. Кпшілік арасында кезінде мндай гімені боланы рас. йтпесе ккеміз рідегі аталарды атын атап, тсін тстеп таратып берер ондай шежірені кімнен, айдан алма. Сондытан майда жазуды сауатын кне кириллица, кейін латиницалармен ашан Рашид аамызды олы, ал сни (каллиграфиялы) діпті олтабаны ккеміз рнектетіп жаздыран оны кп оушыларыны бірінікі деп пайымдаймыз. Шежіре мнері, жоарыда айтпашы, аталарды бір-бірінен тарату лгісімен ана жазылан.

Егер брі осылай болса, онда айран Рашид аа зінен кейінгі жас толын шыан тектерін білмей кетпесін деп істеп жрген зге тірліктерімен атар рухани азы боларлы мірді бл жаын да мытпай ааза тсіріп кеткісі келген екен ой деп ойлаймыз. Алла-таала пешенеге жазса, андай іс болмасын тбі болмай оймайды ой. Аамыз бен ккемізді улет шежіресін кітап сатып алдырысы келген сол кездегі кілі міттерін, лхамду лиллах, дай аласа бгіндері біз шындыа айналдырып, жзеге асырса деп отырмыз.